Winkelcentrum van het gas af: een uitdaging

Bij winkelcentrum Kronenburg in Arnhem is deze winter op feestelijke wijze de aansluiting op stadsverwarming gevierd. De trend is onmiskenbaar: steeds meer winkelcentra gaan van het gas af en kiezen dan voor stadsverwarming. De ervaringen in Arnhem laten zien welke installatietechnische uitdagingen daarbij komen kijken.

Winkelcentrum Kronenburg in Arnhem besloot, net als veel andere winkelcentra uit de jaren zeventig en tachtig, om in 2018 te vernieuwen. “In Arnhem is winkelcentrum Presikhaaf, dat ook in ons bezit is, al enige jaren aangesloten op stadsverwarming. Voor Kronenburg was het nu tijd om de cv-ketel te vervangen”, vertelt Lieke Klerks van eigenaar Wereldhave. “Wij zijn van mening dat op het moment dat je het anders kunt doen, je geen gas meer moet willen. Er is natuurlijk druk vanuit de overheid, maar de keuze om de gaskraan dicht te draaien bij Kronenburg is ook sterk geworteld in onze bedrijfsstrategie.”

Rik Janssen, manager Marketing en Communicatie bij Wereldhave, vult aan: “De overstap naar stadsverwarming is niet op zichzelf staand, het maakt deel uit van onze ambitie om het energiegebruik en de CO2-uitstoot in de winkelcentra te verlagen. Met name als er sprake is van renovatie komt de overstap naar stadsverwarming al snel in beeld.”

Praktische impact
In de praktijk hebben de winkeliers weinig gemerkt van de overgang naar stadsverwarming. Klerks: “De verwarming in het winkelcentrum zit op de hoofdaansluiting van Wereldhave. Deze is op de stadsverwarming aangesloten. Voor winkeliers heeft dit weinig praktische impact.”

Desalniettemin moesten diverse aanpassingen worden doorgevoerd in het leidingenstelsel van het winkelcentrum. “Normaliter hoeft binnenin het pand weinig aangepast te worden. In principe hoef je alleen de cv-installatie te vervangen voor een warmteafleverset”, zegt Annemarie Sent, accountmanager bij Nuon. “Maar bij Kronenburg kwamen we op een andere plek binnen dan waar de gasgestookte ketel stond, dus daar moesten wat leidingen aangepast en gelegd worden.”

Buitenwerk
Vooral het buitenwerk bracht diverse uitdagingen met zich mee. Sent: “Voor de leidingen moest een boring onder een nabijgelegen kruispunt door gemaakt worden. Hiervoor moest de totale lengte van de leiding worden uitgelegd. In de buurt van het winkelcentrum is daar een groenstrook voor gebruikt.”

Bij het winkelcentrum is gekozen om de warmteleiding aan te sluiten op de plek waar de vrachtwagens laden en lossen. Het was belangrijk om duidelijk te communiceren wanneer deze plek wel of niet bereikbaar was, aldus Sent. Dat gold ook voor de beperkte bereikbaarheid van het winkelcentrum doordat straten, zo kort als mogelijk was, werden afgesloten. Hiervoor zijn in samenwerking met de gemeente Arnhem uitgebreide verkeersmaatregelen met bewegwijzering uitgevoerd. Sent: “Door middel van flyers hebben we de bewoners hierover geïnformeerd. Daarnaast hadden we veel contact met de gemeente en Wereldhave, zodat we de communicatie met bewoners zo goed mogelijk konden coördineren." Uiteindelijk is de operatie zonder klachten van omwonenden uitgevoerd.

CO2-besparing
De aansluiting op stadsverwarming levert Kronenburg een CO2-besparing van 85 procent op in vergelijking met de aardgasgestookte cv-installatie. Die besparing is vastgesteld door expertbureau BCGR, dat onder andere kijkt naar de oorsprong van de warmte die de AVR in Duiven levert. Sent: “De AVR verwerkt onder meer biogeen materiaal, zoals organisch afval, dat als duurzaam is aangemerkt. Daarnaast staat bij AVR in Duiven een speciale centrale die warmte maakt uit papierresidu." Sent wijst er ook op dat dankzij het warmtenet restwarmte die voorheen verloren ging nu een nuttige bestemming krijgt.

Voor vastgoedeigenaren is stadsverwarming op twee manieren duurzaam, concludeert Sent. De warmte is grotendeels afkomstig uit duurzame restwarmte en het systeem is onderhoudsarm doordat ketels niet meer vervangen hoeven te worden. Volgens Klerks en Janssen is de overgang naar stadsverwarming een belangrijk onderdeel van een toekomstbestendig winkelcentrum. Een winkelcentrum dat een belangrijke (wijk)functie vervult voor haar bezoekers en de 1250 mensen die er werken, maar dat eveneens bijdraagt aan een duurzamer Arnhem. De gemeente heeft als doel om in 2040 klimaatneutraal te zijn.

Winkelcentra zonder aardgas
Met maar liefst drie winkelcentra op stadswarmte behoort Arnhem tot de koplopers in de warmtetransitie. In de Gelderse hoofdstad is naast Presikhaaf en Kronenburg ook winkelcentrum Schuytgraaf aangesloten op stadsverwarming. Ook in andere Nederlandse steden hebben winkelcentra belangstelling voor stadsverwarming. In 2017 werd het Rotterdamse winkelcentrum Hoogvliet - waar 108 winkels en 200 woningen zijn gevestigd - al aangesloten op het warmtenet. De warmte wordt geleverd door afvalverwerker AVR in Rozenburg en levert een CO2-besparing op van 80 procent.

Ook in bijvoorbeeld Stevensbloem in Leiden, Columbus in Almere Poort en de Amsterdamse winkelcentra Gelderlandplein en Mosveld wordt gebruik gemaakt van stadsverwarming. Nu steeds meer gemeenten inzetten op aardgasloze wijken neemt de kans toe dat winkelcentra in de toekomst van stadsverwarming gebruikmaken.