Realtime ondersteuning bij installatie moet verlies aan kwaliteit personeel opvangen
Een toenemend tekort aan arbeidskrachten is een onmiskenbare trend op de bouwmarkt. Ondertussen nemen de producten en systemen door de technologische ontwikkelingen toe in complexiteit. Een derde trend is dat oudere generaties installateurs door hun leeftijd de markt geleidelijk aan verlaten en met hen ook veel ervaring de installatiemarkt verlaten, wat van invloed is op de kwaliteit van het personeel van de installateur.
Deze trends werden opnieuw weerspiegeld in de resultaten van de European Mechanical Installation Monitor van het eerste kwartaal van 2019, waarin de onderzoekers zich hebben gericht op de dienstverlening in de installatiemarkt. Naast de verscheidenheid aan diensten die installateurs aan hun klanten aanbieden, werd aan installateurs uit zes Europese landen gevraagd naar de diensten die zij graag van fabrikanten van installatieproducten zouden willen ontvangen. De drie belangrijkste diensten die uit het marktonderzoek naar voren komen, zijn: realtime installatie-ondersteuning, service en installatie-instructietraining, en prefab-oplossingen die snel en eenvoudig te installeren zijn.
Augmented Reality
Om real-time installatieondersteuning werd het meest gevraagd, hoewel er verschillen tussen de landen te zien zijn. Zo is de belangstelling van de Belgische en Poolse installateurs het grootst voor serviceondersteuning op afstand via Augmented Reality (AR) of Mixed Reality (Mixed Reality). 35% is geïnteresseerd in deze diensten. De belangstelling van andere landen lag ook dicht bij dit aantal, met als enige uitzondering het Verenigd Koninkrijk.
Sneller individueel operationeel
De vraag naar realtime-installatieondersteuning, en met name ondersteuning van AR en MR op afstand, is een goede indicator voor de effecten van alle genoemde trends. Deze diensten kunnen installateurs helpen bij het omgaan met de toenemende complexiteit van systemen direct op de werkplek. Bovendien kunnen jongere en minder ervaren generaties installateurs dankzij de AR- en MR-ondersteuning op afstand sneller individueel operationeel zijn in het veld, waardoor oplossingen worden geboden voor zowel het kwaliteitsverlies door het vertrek van oudere generaties installateurs uit de markt, als voor het toenemende tekort aan arbeidskrachten.
Eerste cv-ketels gecertificeerd voor waterstofbijmenging
Kiwa heeft diverse Remeha cv-ketels als eerste in Nederland gecertificeerd voor aardgas waar voor maximaal 20% aan waterstof is bijgemengd. Het toevoegen van waterstof aan aardgas, ook wel bijmengen genoemd, is één van de manieren om de CO2-uitstoot terug te dringen.
Waterstof toevoegen aan aardgas werkt relatief eenvoudig. Via het bestaande gasnetwerk mengt de netbeheerder waterstof bij aan het bestaande aardgas. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de bestaande infrastructuur en de gecertificeerde ketels. Momenteel hebben diverse Remeha cv-ketels een Kiwa-certificering voor waterstofbijmenging van 0 tot 20%. Wat Remeha en Kiwa betreft kan Nederland de stap naar bijmenging bij wijze van spreken morgen al maken.
8% CO2-reductie
“Waterstofbijmenging is de meest pragmatische manier om snel een grote stap te maken in de CO2-doelen die wij nastreven”, zegt Marco Bijkerk, manager Innovative Technologies bij Remeha. “Remeha laat zien dat haar cv-ketels nu al hun CO2-reductiebijdrage kunnen en willen leveren.
Bijmenging vermindert de CO2-uitstoot en dat levert heldere cijfers op. Met een bijmenging van 20% waterstofgas realiseren we al een CO2-reductie van 8%.”
Starten met bijmenging
Kiwa toonde vorige jaar aan dat netbeheerders het gasnet relatief eenvoudig geschikt kunnen maken voor de distributie van waterstof. Het ontwikkelen van een voor waterstof geschikte cv-installatie is daar een voorbeeld van. Om echter naar 100% waterstof over te stappen is veel groene stroom nodig. Op korte termijn is 20% bijmenging een realistische maatregel, aangezien de hoeveelheid beschikbare waterstof nu nog zeer beperkt is. “Kiwa speelt een voortrekkersrol bij nieuwe toepassingen van waterstof”, zegt Falco Thuis, Business Unit Manager bij Kiwa. “Kiwa en Remeha hebben een langdurige samenwerking op het gebied van nieuwe technologieën zoals de toepassing van waterstof.”
De volgende stap
In de Rotterdamse wijk Rozenburg testen Remeha en Kiwa al een 100% waterstof cv-ketel. De gehele keten wordt daarbij onder de loep genomen; opwekking van groene stroom, de elektrolyse en het transport via bestaande leidingen naar de Remeha Hydra, een 100% waterstof cv-ketel. De tests met 100% waterstofketels zullen in 2020 verder worden uitgebreid naar andere wijken verspreid door Nederland.
Pensioenen in de techniek waarschijnlijk niet omlaag
De pensioenen in de sector Metaal en Techniek gaan in 2020 hoogstwaarschijnlijk niet omlaag. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft gisteren een versoepeling aangekondigd van de regels voor pensioenfondsen. Daardoor is de kans klein dat pensioenfonds PMT de pensioenen volgend jaar naar beneden moet bijstellen. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland vindt dit “goed nieuws voor de gepensioneerden in de sector en voor onze bedrijven. Het geeft ons tijd en ruimte om te werken aan de hervorming van het pensioenstelsel. Die blijft hard nodig.”
De versoepeling van de regels houdt voor pensioenfonds PMT in dat de dekkingsgraad op 31 december 2019 tenminste 90% moet zijn. Als dat het geval is, hoeven de pensioenen volgend jaar niet omlaag. Eind oktober bedroeg de dekkingsgraad van PMT 95,8%. Als de minister de regels niet zou hebben aangepast, had het pensioenfonds op basis van de stand van oktober 2019 de pensioenuitkeringen volgend jaar met 4,2% moeten verlagen.
Structureel hervormen
Techniek Nederland dringt aan op een structurele oplossing voor de continuïteit en houdbaarheid van onze pensioenvoorziening. De rente blijft naar verwachting nog langere tijd extreem laag. Dit leidt tot een lage dekkingsgraad en om die te verhogen is geen extra vermogen beschikbaar. Voorzitter Doekle Terpstra: “We moeten het pensioenstelsel structureel hervormen en Techniek Nederland gaat hierin het voortouw nemen.”
Vijf genomineerden voor WKO Duurzaamheid Award
Het Gebruikersplatform Bodemenergie reikt op 28 november a.s. voor de vijfde keer de WKO Duurzaamheid Award uit. De onderscheiding gaat naar een eindgebruiker of beheerder van een wko-systeem die op een excellente wijze zijn of haar systeem beheert. Daarnaast zorgt deze eindgebruiker voor kennisoverdracht en helpt hij of zij andere eindgebruikers bij het vergaren van informatie over deze systemen. Van de in totaal 12 kandidaten die zijn voorgedragen, heeft de jury inmiddels vijf beste eindgebruikers genomineerd.
De winnaar van de WKO Duurzaamheid Award 2019 wordt bekend gemaakt tijdens het Nationaal Symposium Gebruikersplatform Bodemenergie in het hoofdkantoor van a.s.r. te Utrecht. Dit jaar zal Lot van Hooijdonk, wethouder in de gemeente Utrecht en fervent voorstander van verduurzaming, de prijs uitreiken.
Uiteenlopende genomineerden
De vijf genomineerden zijn afkomstig van uiteenlopende organisaties en bedrijven. In willekeurige zijn dit:
- Hajo Feeringa, beheerder Technische Installaties bij Provincie Drenthe.
- Gerrit Engberts, hoofd beheer en onderhoud bij Rijksmuseum te Amsterdam.
- Adri Meijdam, beheerder WKO, Corporate communicatie specialist Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) bij a.s.r te Utrecht.
- Marco Strooker, domeinbeheerder vastgoed bij gemeente Alphen a/d Rijn.
- Leon Dukker, mede-eigenaar van rozenkwekerij Porta Nova.
Vakinhoudelijke parellelsessies
Behalve de prijsuitreiking wordt er tijdens het symposium aandacht besteed aan het belang van duurzame en goed presterende bodemenergiesystemen. Dit gebeurt in drie parallelsessies; elke sessie heeft een specifiek thema, zoals Innovatie in Bodemenergie, beheer en onderhoud van WKO-systemen en optimalisatie van WKO-systemen.
Digitale versie kwaliteitshandboek luchtkanalen is geactualiseerd
Het kwaliteitshandboek voor de luchtkanalenbranche is geactualiseerd. Dit Luka Kwaliteitshandboek is sinds 2018 in digitale versie verkrijgbaar. De belangrijkste wijzigingen die zijn doorgevoerd betreffen kwaliteitsnormen voor luchtkanalen en appendages.
De aanpassingen omvatten onder meer de afmetingen en het aantal afmetingen van de verschillende materialen en uitvoeringen. Zo is bij de ronde kanalen van verzinkt staal, rechthoekige kanalen aluminium en de ronde kanalen van roestvrij staal het item weersbestendigheid afdichtingsmaterialen toegevoegd.
Ondersteuning en verankering
Verder zijn er diverse wijzigingen aangebracht met betrekking tot de ondersteuning en verankering dakkanalen. Ook zijn de ATC luchtdichtheidsklassen, de nieuwe Europese normen toegevoegd. Bij de appendages is de informatie uitgebreid met betrekking tot de meetpunten appendages, te meten volgens verschillende NEN-normen. Ten slotte is er bij het hoofdstuk Kwaliteitsaspecten een nieuwe bestekbeschrijving van de Luka geplaatst.
Up-to-date
In het kwaliteitshandboek zijn nu de laatste technische ontwikkelingen in de luchtkanalenbranche doorgevoerd. De geactualiseerde digitale versie is te vinden op de Luka website Homepage (www.luka.nl)
Ventilatie maakt Delfts NS-station brandveilig
Colt International realiseert voor het NS-station Tunnel Delft de installaties voor rookbeheersing. Deze zijn bedoeld voor zowel het station als de tunnels en noodtrappenhuizen. Na oplevering zal het bedrijf uit Cuijk ook het onderhoud uitvoeren.
“De realisatie van de ventilatie in de vier tunnels en het station is vrij complex, omdat het geheel in open verbinding staat met elkaar en gezamenlijk dient te acteren. De ventilatiesystemen dienen zodanig samen te werken dat bij een willekeurige brand zowel het station, met daarin de perrons, als de tunnels voldoende rookvrij worden gehouden”, zegt Veldpaus, projectadviseur brandveiligheid bij Colt. “Hiervoor zijn stuwdrukventilatoren in de tunnels nodig en mechanische brandgasventilatoren in het station. Het geheel dient de rook en hitte zo goed mogelijk te ventileren.”
Computersimulaties
Voor de beide fases geldt dat voor de voornoemde systemen, het ontwerp van de installaties met CFD-modellen (computational fluid dynamics) is geoptimaliseerd. “De computersimulaties zijn door stromingsleerdeskundigen binnen Colt zelf vervaardigd”, zegt Veldpaus. “De simulaties voorspellen welk effect luchtstromen hebben in een tunnel en het station als er brand uitbreekt. De computer geeft dus aan welk effect de luchtstroom heeft op zichtbaarheid en hitte-ontwikkeling.”
Snelle afvoer rook en warmte
“Bij brand moeten rook en warmte snel afgevoerd worden. Het afvoeren van rook en hitte wordt dus verzorgd door het RWA-systeem van de perrons, de centrale hal en de stuwdrukventilatoren in de tunnels. Hierdoor blijft er voldoende zicht voor passagiers en personeel om snel en veilig te kunnen vluchten. De systemen zorgen er ook voor dat de brandweer de brand snel kan lokaliseren en blussen. Deze systemen beheersen dus het grootste gevaar, direct nadat een brand uitbreekt, waardoor reizigers en personeel aanzienlijk meer tijd hebben om te ontkomen”, aldus Veldpaus.
Verschillende typen overdruksystemen
Ook draagt Colt zorg voor de overdruksystemen in de noodtrappenhuizen die gelegen zijn aan de tunnels. Door een grote luchtstroming te bewerkstelligen vanaf de trap naar de tunnel, zal er geen rook het trappenhuis in stromen. Voorts zal door het drukverschil bij gesloten deur eveneens geen rook het trappenhuis in kunnen stromen. Door de verschillende uitvoeringsvormen van de aanwezige trappenhuizen komen er verschillende typen overdruksystemen in dit project voor. Per trappenhuis is het overdruksysteem ontworpen, geïnstalleerd en getest.
Gekoppelde stuwdrukventilatoren
Koninklijke VolkerWessels onderneming Vialis zal de ventilatie installeren en tevens voor zorgen dat de brandveiligheidssystemen en installaties aan elkaar gekoppeld worden. Vialis zal alle 76 stuwdrukventilatoren in de vier tunnels die er zijn aan elkaar koppelen. Die zullen vervolgens weer in verbinding staan met de RWA-systemen op de perrons en in de centrale hal. Deze installaties zuigen lucht aan en duwen lucht met een bepaalde kracht één richting op. Het aantal stuwdrukventilatoren hangt af van de geometrie van de tunnel. Deze kracht is zo groot dat lucht bij rook- en hitte-ontwikkeling één kant van een tunnel wordt opgeduwd, in de rijrichting mee naar buiten. Dit voorkomt dat rook en hitte de perrons en de centrale ruimtes bereiken. De vier noodtrappenhuizen die vanuit de tunnels naar het maaiveld leiden, zijn voorzien van standalone overdrukinstallaties.
Ook installatiebranche heeft nu app met actueel vaknieuws
Installateurszaken introduceert als eerste praktijkblad voor de installatiebranche een app. Alle artikelen, columns en rubrieken uit dit magazine worden in deze app dagelijks aangevuld met actueel vaknieuws. De app is vanaf heden gratis te downloaden voor Android gebruikers. Bezitters van een Apple smartphone moeten nog even geduld hebben.
Steeds meer dienstverleners en fabrikanten introduceren een app bij de producten die ze op de markt brengen. Deze apps kunnen bijvoorbeeld worden ingezet om rechtstreeks te bestellen bij de groothandel, om actuele gegevens over de binnenluchtkwaliteit op te vragen of om een verwarmingsinstallatie, pomp, douchewc of airconditioner (op afstand) te bedienen.
Eigen app
Een app om onafhankelijke informatie over uw vak via uw smartphone binnen te halen, was er tot voor kort nog niet. InstallateursZaken heeft als eerste installatievakblad een eigen app laten ontwikkelen. Niet alleen zijn daarin alle artikelen, columns en rubrieken uit iedere uitgave van IZ terug te vinden. We vullen die vakinformatie dagelijks aan met actueel nieuws uit en over uw vakgebied. Dat laatste gebeurt in samenwerking met de redactie van Installatienet.nl, dat al twee decennia lang als populaire nieuwssite voor het vakgebied fungeert.
Gratis downloaden
De app is al gratis te downloaden via Google Play (Android) en zeer binnenkort ook in de App Store (iOS) verkrijgbaar. Zoek op Installateurszaken.
‘Wegvallen ISDE-subsidie nieuwbouw remt toepassing bodemenergie’
Vereniging BodemenergieNL betreurt het wegvallen van subsidie voor installaties bij nieuwbouw in de vernieuwde ISDE-regeling, omdat daarmee de drempel voor bodemenergie, oftewel bodemgekoppelde warmtepompen, hoger wordt. Het ministerie van Economische Zaken heeft eergisteren de evaluatie van de ISDE-regeling gepubliceerd. De ISDE biedt sinds 2016 subsidie voor de aanschaf van zonneboilers, warmtepompen, pelletkachels en bioketels.
Meer dan de helft (bijna 55 procent) van het totale aantal gesubsidieerde apparaten betreft warmtepompen. Dit aandeel is elk jaar toegenomen. Met een kleine vertraging kwamen bodem-warmtepompen achter de direct al sterke groei van lucht/water-warmtepompen aan.
Onderling concurreren
Het kabinet heeft op basis van de evaluatie besloten om plaatsing van installaties in nieuwbouwwoningen, waarvoor de gasaansluitplicht per 1 juli 2018 is komen te vervallen, niet langer te subsidiëren. In die nieuwbouwwoningen is het immers niet meer nodig om alternatieven voor aardgas te stimuleren en moeten die alternatieven onderling concurreren. Bodemgekoppelde warmtepompen vinden hun toepassing voornamelijk in de nieuwbouw. Omdat de investering relatief hoger is maar de variabele kosten lager zouden potentiele klanten het ‘total costs of ownership’ sommetje moeten maken want dan komt bodemenergie er gunstig uit.
Collectieve bodemgebonden warmtepompen
SEO is door het ministerie ook gevraagd om advies over stimulering van collectieve bodemgebonden warmtepompen (WKO). ‘SEO hanteert helaas foute statistieken en daarmee een te kleine potentie van deze techniek’, betoogt Vereniging BodemenergieNL. ‘De ISDE is hiervoor niet geschikt zegt SEO, want deze is gericht op kleine apparaten. Daarmee onderschat SEO niet alleen de potentie van bijvoorbeeld aquathermie, maar ook het verdringingseffect van grote warmtepompen omdat partijen meerdere kleine warmtepompen met subsidie aanschaffen in plaats van een energetisch gunstigere grote warmtepomp, waarop nu geen subsidie wordt gegeven. BodemenergieNL zal hiervoor blijven pleiten bij het ministerie van Economische Zaken.’
Stikstofcrisis: “Het duurt allemaal veel te lang”
Techniek Nederland is blij dat het kabinet de eerste stappen zet om de stikstofcrisis aan te pakken en dringt tegelijkertijd aan op meer snelheid. Voorzitter Doekle Terpstra: “Het kabinet moet zo spoedig mogelijk een drempelwaarde vaststellen om projecten weer vlot te trekken. We hebben geen tijd te verliezen.” De ondernemersorganisatie is teleurgesteld over de voorgestelde PFAS-maatregelen. “Vóór 1 december gebeurt er feitelijk niets en dat kunnen we ons niet permitteren.”
Het kabinet lijkt met de stikstofmaatregelen de woningbouw weer op gang te brengen, maar het blijft nog onduidelijk wanneer de aangekondigde drempelwaarde voor stikstof er komt. Terpstra: “De voorstellen van het kabinet moeten nog door de Eerste en Tweede Kamer, daarmee verliezen we kostbare tijd.”
Infra en utiliteit
Techniek Nederland constateert dat de stikstofmaatregelen weinig ruimte opleveren voor infrastructurele projecten terwijl de utiliteitsbouw in de brief aan de Tweede Kamer helemaal niet wordt genoemd. Het kabinet moet hiermee snel aan de slag gaan. Terpstra: “Een groot deel van onze leden is actief in de infratechniek en utiliteitsbouw. We moeten voorkomen dat hier installatiebedrijven en technisch dienstverleners in de problemen komen en straks duizenden arbeidsplaatsen verloren gaan.”
PFAS teleurstellend
De aangekondigde PFAS-maatregelen vindt Techniek Nederland ronduit teleurstellend. Tot 1 december is er geen oplossing voor de problemen, maar ook daarna blijft veel onduidelijk. Terpstra: “Het duurt allemaal veel te lang terwijl de urgentie groot is. Ik reken op daadkracht en méér actie bij dit kabinet.”
“Biomassaketels en pelletkachels zijn nog steeds populair”
Vanaf 2020 krijgen huishoudens en kleine bedrijven geen subsidie meer op de aanschaf van pelletkachels of biomassaketels. Minister Wiebes vindt dat de verwarmingstoestellen teveel negatieve effecten met zich meebrengen voor het milieu. Volgens Eppo Bolhuis, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Biomassa Ketelleveranciers zijn name milieuorganisaties, maar ook de overheid steeds meer gekant tegen pelletkachels en biomassaketels. Toch verwacht hij geen algeheel verbod op termijn. “De installateur kan met een gerust hart onze verwarmingstoestellen blijven adviseren aan zijn klanten.”
Pelletkachels en biomassaketels stoten weliswaar minder CO2 uit dan gasinstallaties, maar uit een evaluatie van SEO Economisch Onderzoek blijkt dat dat niet opweegt tegen de negatieve effecten van de koolmonoxide, het fijnstof en de stikstof die ze ook uitstoten, schrijft minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) in een brief aan de Tweede Kamer. Bolhuis van de NBKL is niet te spreken over het rapport en het beleid dat de Minister eraan verbindt.
Nederlands houtafval
“Allereerst wordt vergeten dat we werken met een circulair product. De biomassaketels en pelletkachels worden alleen gestookt op Nederlands resthout, gekapte zieke bomen en dergelijke. Als dat houtafval op de grond ligt en wegrot, komen er ook al schadelijke stoffen vrij. Bovendien worden er dus in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, geen bossen elders gekapt om deze verwarmingstoestellen van brandstof te voorzien.”
Filters
“Daarnaast gooit men de pelletkachels en biomassaketels op één grote hoop met houtkachels en open haarden. Die zijn inderdaad echt slecht voor de luchtkwaliteit, maar onze toestellen hebben goede filters, maken gebruik van een ander verbrandingsproces en voldoen aan de Nederlandse emissienormen voor de uitstoot van schadelijke stoffen”, aldus Bolhuis.
Russisch aardgas
“Tot slot zijn er ook andere technieken die veel negatieve gevolgen voor de luchtkwaliteit hebben, maar die niet in beeld zijn gebracht. Denk aan het Russisch aardgas waarvan bekend is dat bij de winning grote hoeveelheden methaan en CO2 vrijkomen.”
Warmtepompen
De gebelgde voorzitter van de NBKL vindt dat de milieuorganisaties en ook de overheid zich steeds meer keren tegen pelletkachels en biomassaketels onder het mom van ‘behoud van de luchtkwaliteit’. Daarentegen spreekt men wel voortdurend in lovende bewoordingen over warmtepompen en warmtenetten.
Afschaffen subsidie
“Wij krijgen geregeld teleurgestelde warmtepompgebruikers over de vloer, die willen overstappen op onze toestellen. Biomassaketels en pelletkachels zijn nog steeds populair bij de consument en zakelijke gebruiker. Het afschaffen van subsidie zal zeker impact hebben, maar onze toestellen zullen nog steeds aftrek blijven vinden.”
Omzetdaling
Eerder dit jaar werd de subsidie al gehalveerd. “Dat heeft verschillend uitgepakt voor onze leden. Bij de één bleef de verkoop op niveau, maar anderen zagen ook omzetdalingen tot 40 of 60%.”
Advies aan installateur
Hoewel het sentiment zich nu in toenemende mate lijkt te keren tegen biomassaketels en pelletkachels, verwacht Bolhuis geen algeheel verbod op termijn. “Dat is net zo waarschijnlijk als dat ze vliegtuigen en auto’s gaan verbieden.” Installateurs hoeven zich dus geen zorgen te maken, zegt hij geruststellend. “Ze kunnen zonder problemen onze oplossingen blijven adviseren aan hun klanten.”