“Warmtepompen gaan echt niet in prijs dalen”
Arthur van Schayk, bestuursvoorzitter van Remeha, vertelt in de Volkskrant dat warmtepompen echt niet in prijs gaan dalen als de vraag naar warmtepompen verdubbelt. Warmtepompen doen niet anders dan airco’s, waarvan er per jaar miljoenen worden gemaakt, alleen in omgekeerde richting: de warmte gaat van buiten naar binnen. Van Schayk: “Cruciale onderdelen in warmtepompen zijn exact hetzelfde als die in airco’s, en ze komen uit dezelfde fabrieken. Dus het is echt niet zo dat we straks door schaalvoordelen grote prijsdalingen krijgen.”
De bestuursvoorzitter vindt het zelfs veel waarschijnlijker dat warmtepompen duurder worden vanwege de nieuwe wereldwijde regels voor koelmiddelen die op komst zijn. Er komen nieuwe koelmiddelen die vrijwel zeker duurder zullen zijn, aldus Van Schayk.
Lees hier het hele artikel in de Volkskrant
Groothandel ThermoNoord viert dit jaar 40-jarig bestaan
Zes april 1979 maakte Anton van Buul zijn droom waar met het oprichten van de groothandel ThermoNoord. Een slaapkamer van een van de drie aandeelhouders werd omgebouwd tot kantoor waar leveranciers ontvangen konden worden. Daar werden de eerste inkoopafspraken gemaakt, de basis van elke groothandel. Al na drie weken werd de slaapkamer verruild voor een nieuwbouwpand aan de Tolhusleane 7 in Gorredijk, waar nu nog steeds de hoofdvestiging staat.
Inmiddels is ThermoNoord uitgegroeid tot een technische groothandel gespecialiseerd in warmtetechniek, warmwatertechniek, klimaattechniek en airconditioning. Het bedrijf telt zo’n 150 medewerkers verdeeld over de hoofdvestiging in Gorredijk en de nevenvestigingen in Groningen, de Goorn, Putten, Veghel en Gorinchem.
Nieuw distributiecentrum van Lidl volledig energieneutraal
Begin 2019 openen de deuren van het nieuwe distributiecentrum van Lidl in Oosterhout. Het is één van de grootste distributiecentra van het supermarktconcern in Europa, met drie grote opslagruimten en een volledig gekoeld gebouwdeel. Het centrum krijgt het hoogst haalbare BREEAM Outstanding certificaat. De nodige energie wordt duurzaam opgewekt en gebruikt voor onder andere de koeling en vriesruimtes. Een eventueel overschot zal worden opgeslagen voor gebruik op momenten dat de energielevering laag is.
Energie-efficiëntie staat bij Lidl hoog in het vaandel. Om die reden wordt gebruik gemaakt van vloerverwarming. De restwarmte van de koeltechniek kan zo efficiënt worden hergebruikt. In de winter doen de compressoren van de koeltechniek dienst als warmtepompen voor de warmte/koudeopslag (wko). Door de combinatie van wko en koelcompressoren dienen de grote open bronnen niet voor het opslaan van koude en warmte, maar voor het terugvoeren van warmte de bodem in. Verdere energie-efficiëntie wordt mogelijk dankzij een geplande windmolen van 2,5 MW, die het centrum volledig energieneutraal maakt. De energie die zo wordt opgewekt, wordt onder meer gebruikt voor de installaties en verlichting én voor elektrische auto’s.
Zo’n 70 pompen
Voor de W-installaties is installatiebedrijf Van Panhuis uit Hoogeveen verantwoordelijk. Als onderdeel van de Top Installatiegroep heeft het bedrijf ruime ervaring met grootschalige utiliteitsprojecten. Van Panhuis installeerde alle W-installaties. Daartoe behoren de koel-, drinkwater- en cv-installatie, riolering, mechanische ventilatie en alle bijbehorende regeltechniek.
Voor de pompsystemen koos het installatiebedrijf Wilo alspartner. De levering omvat de hydrofoorinstallatie, alle cv-circulatiepompen en de pompen voor circulatie van gekoeld water en warmwater. In totaal gaat het daarbij om zo’n 70 pompen die in omvang variëren van de kleine Wilo Yonos voor het vloerverwarmingssysteem tot voedingspompen van de Stratos Giga in het veld die met de kraan op hun locatie moesten worden gehesen. Om de watertoevoer en -afname beter op elkaar aan te laten sluiten, adviseerde en engineerde Wilo een speciale breaktank. Het terugstromen van vervuild water en contaminatie van het drinkwater worden hiermee voorkomen.
Wie wil er nu eigenlijk een warmtepomp?
Deze week is het concept-Klimaatakkoord bekend gemaakt. Servicebedrijf Feenstra vroeg zich af wat bewoners vinden van de plannen en legde een aantal vragen voor aan haar Bewonerspanel. Opvallend: 50% wil de huidige cv-ketel liever vervangen door een zuinigere cv-ketel.
Kennelijk staan consumenten niet te springen om te investeren in een duurzamer alternatief, zoals een warmtepomp. Sowieso vindt 21% dat de overheid via (energie)belasting een pot met geld moet creëren om de energietransitie te bekostigen. Maar een heel klein percentage is bereid de kosten voor een duurzame oplossing zelf te betalen.
Isoleren, isoleren en nog meer isoleren
Overigens, waar de warmtepomp begin dit jaar nog gepresenteerd werd als dé oplossing om van het gas af te komen, zijn er inmiddels steeds vaker andere geluiden te horen. Om dichter bij een oplossing te komen, moet het gros van de huizenbezitters zijn geld eerst in drie andere dingen steken. Te weten: isoleren, isoleren en nog meer isoleren. Dit meldden deskundigen in een artikel van De Volkskrant, waarin onder andere ook Diederik Samson wordt opgevoerd met een inmiddels wat aangepaste mening.
‘Je hebt een hysterisch goed geïsoleerde woning nodig’
Eerder dit jaar riep de man die bij het Klimaatakkoord verantwoordelijk is voor de ‘grote verbouwing’ die Nederland te wachten staat dat cv-ketels massaal moeten worden vervangen door warmtepompen. Nu konden we hem op tv horen zeggen dat ‘het een onmogelijke opgave is om zo te isoleren dat je naar een warmtepomp kunt. Want voor een warmtepomp heb je een hysterisch goed geïsoleerde woning nodig.’ Daarom zou het volgens Samson nu beter zijn om je woning te isoleren tot energielabel B om de gasrekening omlaag te brengen. ‘Totdat er in 2030 of 2035 nieuwe mogelijkheden zijn om met je huis van het gas af te gaan.’
“Markt zal in 2019 afkoelen maar het tekort aan vakmensen blijft”
Nu het einde van het jaar met rasse schreden nadert, wordt het tijd voor de lijstjes. Installatienet.nl nam samen met Ron Bosch, adviseur en HBO-docent Installatietechniek de trends door van afgelopen jaar en waagt een voorspelling voor 2019.
“2018 was zonder twijfel het jaar van de warmtepomp. Door de nieuwe wetgeving doet de warmtepomp in een sneltreinvaart zijn intrede in de nieuwbouw. Daarnaast groeit ook de belangstelling in de renovatiemarkt. En die verduurzamingsslag was dit jaar weer mede debet aan een andere trend; een stijgende interesse bij installateurs om hun F-gassendiploma te gaan halen. Trekken we het breder, dan zien we dat de branche weer volop investeert in educatie. Bedrijven laten hun vakmensen allerlei opleidingen volgen over de meest uiteenlopend onderwerpen. Van HBO Gebouw Gebonden Installatietechniek, tot luchtbehandeling of Mechatronica.”
Partijen zoeken elkaar meer op
“Dat is ook hard nodig,” vervolgt Bosch, “want ons afscheid van fossiel gas brengt een geheel nieuwe situatie met zich mee. Een situatie waarmee bouwkundige aannemers, vanwege hun gebrek aan installatietechnische vakkennis, zich al snel geen raad weten. Het gevolg, en dat vind ik wel een derde grote trend: partijen in de bouw- en installatiesector zoeken elkaar meer op. Zo zie je in toenemende mate bouwkundige aannemers, adviseurs en installateurs gezamenlijk producten in de markt zetten, om zo de moderne en mondige consument op zijn wenken te kunnen bedienen met betaalbare en duurzame oplossingen.”
Steeds meer apparaten binnenshuis communiceren met elkaar
“We hebben het nog niet gehad over IoT”, gaat Bosch enthousiast door. “Het Internet of Things, zo kon ik dit jaar wel merken, is duidelijk in opkomst. We laten steeds meer apparaten binnenshuis met elkaar communiceren, bedienen bijvoorbeeld even via de App onze verlichting, verwarming of ventilatie installatie. De mogelijkheden zijn hier eindeloos, maar de prijzen moeten nog wel omlaag, voordat de consument er zich een masse aan gaat wagen.”
Economische tegenwind in 2019
Tijd om vooruit te blikken. Bosch verwacht economische tegenwind in 2019. “De huizenverkoop is al aan het dalen, tegelijkertijd zal de hypotheekrente omhooggaan, we kampen met een tekort aan vakmensen en grondstoffen en krijgen internationaal gezien te maken met Brexit. Volgens economen zal in het derde kwartaal de markt een terugval gaan vertonen. Daar staat tegenover dat de energietransitie wel zal doorzetten. Ik verwacht een verdere rendementsverbetering voor warmtepompen, meer pilotprojecten voor waterstof als brandstof en compactere en nog energiezuinigere ventilatie-units.”
Populariteit vakgebied neemt toe
Bosch ziet ook dat het vakgebied duidelijk aan populariteit wint. “Ik zit zelf in de examentoetsingscommissie MEI en zie dat het aantal opleidingen groeit. We krijgen steeds meer leerlingen, de schoolbanken zullen in augustus/september 2019 volstromen. Tegelijkertijd is de manier waarop we ons laten bijscholen aan het veranderen. Installateurs hebben het druk, druk, druk. Ik merk dat de opkomst bij de zogenaamde ‘Op weg naar huis’ bijeenkomsten van de Technische Unie, Uneto-VNI en dergelijke afneemt. Niet omdat ze minder aansprekende onderwerpen kiezen, maar omdat installateurs vaker via Webinars zichzelf laten bijspijkeren. Dit kost minder tijd en ze kunnen zelf besluiten om een webinar bij te wonen of later terug te kijken.”
Structureel tekort aan vakmensen
Bosch vervolgt: “Hoewel de markt af zal koelen in 2019, blijven we kampen met een structureel tekort aan vakmensen. Het zou me niet verbazen als dat leidt tot het aantrekken van extra personeel uit het buitenland en een fikse impuls gaat geven aan robotisering en de doorontwikkeling van prefabconcepten.”
Circulariteit is nauwelijks een issue
Hoewel architecten en bouwkundige aannemers al volop bezig zijn met circulariteit, ziet Bosch dit in de installatiesector niet of nog te weinig terugkomen. “Ik verwacht dat 2019 daarin geen wezenlijke verandering gaat brengen. Eigenlijk moet je al vanaf de ontwerpfase werken volgens circulaire principes, installateurs zijn nu al blij als ze voldoende mensen en materialen hebben om hun projecten tot een goed einde te brengen. De prioriteiten liggen dus duidelijk elders.”
Naamsverandering Uneto-VNI zal tijd nodig hebben
“Tja en dan krijgen we natuurlijk per 15 januari een nieuwe naam voor Uneto-VNI”, sluit Bosch af. “Ik zelf loop niet direct warm voor ‘Techniek Nederland’. Uneto-VNI was een begrip; in de sector en bij de consument. Ik denk dat de buitenwacht tijd zal nodig hebben om te begrijpen waar Techniek Nederland precies voor staat.”
Bijna alle kwaliteitsregelingen voor de installatiebranche komen onder één dak
Met ingang van 1 januari 2019 fuseren de stichtingen KvINL en Sterkin tot de nieuwe organisatie InstallQ. Daarmee ontstaat één stichting die praktisch alle kwaliteitsregelingen voor de installatiebranche beheert en uitvoert. Het doel van de nieuwe organisatie is om via kwaliteitsregelingen de kwaliteit en veiligheid van installaties in Nederland te vergroten.
Het aantonen van kwaliteit binnen het geleverde installatiewerk wordt de komende jaren steeds belangrijker, zo motiveert InstallQ de fusie. Om die kwaliteit te kunnen aantonen, hebben niet alleen de installatiebranche maar ook de afnemers van hun diensten veel behoefte aan meer eenduidigheid en transparantie in de regelingen. De fusie moet ervoor zorgen dat die duidelijkheid en transparantie toenemen.
Breed draagvlak binnen de branche
Goed functionerende kwaliteitsborging is gebaat bij voldoende draagvlak, duidelijkheid en zekerheid, tegen aanvaardbare kosten. Dit ontstaat alleen als er een brede afstemming is tussen en met verschillende partijen. Het laten bestaan van meerdere stichtingen die zich met kwaliteitsborging bezighouden helpt in dat geval niet om tot succesvolle regelingen te komen. Vandaar dat InstallQ nu ontstaat en de komende jaren ernaar streeft om hèt toonaangevende kwalificerende instituut voor de installatiebranche te worden. Tevens wil InstallQ zoveel mogelijk bestaande en nog te ontwikkelen kwalificerende regelingen op het gebied van de installatie- en elektrotechniek in beheer nemen en onderhouden.
Werken aan verbeteringen
Door de fusie vertegenwoordigt InstallQ al een groot deel van de markt en kan ze sneller de in gang gezette verbetering van de kwaliteitssystemen vormgeven. Bovendien heeft de nieuwe organisatie een gezonde financiële basis om regelingen te realiseren die tegemoetkomen aan de mogelijkheden van de installateurs en opleidingsinstellingen. Dit zijn kwaliteitssystemen die de opdrachtgevers van installatiewerk een betere kwaliteit en meer duidelijkheid, zekerheid en veiligheid bieden. En het zijn regelingen die passen binnen het Europese en Nederlandse beleid, in samenhang en afstemming met andere branches en organisaties.
Onafhankelijk en zelfstandig
De fusie van de twee stichtingen tot InstallQ maakt dat ze voortaan volledig onafhankelijk en zelfstandig kan opereren. Dit leidt niet alleen tot meer duidelijkheid en verbetering van de kwaliteit en veiligheid van installaties. Dit zal ook de positie en herkenbaarheid van de erkende en gecertificeerde installateurs en opleidingen verbeteren ten opzichte van ‘beunhazen’, verwacht de nieuwe organisatie. Voor alle regelingen is straks nog maar één logo beschikbaar waarmee bedrijven laten zien dat zij aan een erkenning of certificering voldoen. Installatiebedrijven en opleidingsinstellingen kunnen straks binnen één organisatie kiezen uit alle mogelijke regelingen. En er ontstaan kansen om andere erkenningsregelingen, die nauw verwant of gelijk zijn, over te nemen. Zo werkt InstallQ aan haar ‘een-loket-functie’ die de hele installatiebranche en haar opdrachtgevers voordelen oplevert.
Uitvoering van haar doelstelling
InstallQ wil haar doel onder meer bereiken door het regelmatig controleren van bedrijven en/of uitgevoerde werkzaamheden. Ook ondersteunt zij de installateurs bij het voldoen aan de eisen in de regelingen door onder meer kennisverspreiding via eigen vakbladen en het organiseren van voorlichtings- en scholingsdagen. Tegelijk vervult InstallQ een rol in het registreren van beoordeelde opleidingen, examens en vakbekwaam personeel. Uiteindelijk is er straks nog maar één database waarin alle houders van een erkennings- of certificeringsregelingen te vinden zijn.
Over InstallQ
De directie van de nieuwe Stichting wordt gevormd door de heren Hans van den Berg (Algemene Zaken) en Wil van Ophem (Technische Zaken). De voorzitter van het bestuur is de heer Ed Nijpels. De organisatie zal in 2019 gehuisvest zijn in Zoetermeer (centraal kantoor), Apeldoorn en Rotterdam.
Honderden miljoenen extra om woningen te verduurzamen
Het kabinet zal minimaal honderden miljoenen extra uittrekken om woningen te verduurzamen. Dat blijkt uit een conceptakkoord dat is bereikt aan de klimaattafel die praat over de gebouwde omgeving, zo meldt RTL Nieuws. Er komt een landelijk programma voor de verduurzaming van woningen waarvoor tot 2030 50 miljoen euro per jaar wordt uitgetrokken. Dit geld is bestemd voor een speciale investeringssubsidie voor duurzame energie en komt niet alleen ten goede voor de aanschaf van warmtepompen maar ook voor isolatiemaatregelen.
Verder zal het kabinet een gebouwgebonden financiering mogelijk te maken. Dat is een lening die aan een woning is gekoppeld en bij verkoop wordt overgedragen aan de nieuwe eigenaar. De lasten gaan dus over op de nieuwe eigenaar. Nu is zo’n financiering nog verboden.
Het kabinet onderzoekt ook de oprichting van een speciaal fonds dat kan helpen bij het verduurzamen van woningen zonder dat het de eigenaar op kosten jaagt, meldt RTL. Het fonds 'Woonlasten-neutraal' is bedoeld voor mensen met een niet te hoog inkomen die daardoor moeilijk geld kunnen lenen. Een andere maatregel zal zijn dat het kabinet extra geld beschikbaar stelt om gemeenten te helpen wijken aardgasvrij te maken. Wijken waar het aardgasnet binnenkort aan vervanging toe is, zullen als eerste worden aangepakt.
Al deze maatregelen moeten er voor zorgen dat vóór het eind van de kabinetsperiode in 2021 zo'n dertig- tot vijftigduizend bestaande woningen aardgas vrij zijn. Tot 2030 moet dat aantal oplopen tot anderhalf miljoen.
Bron: RTL Nieuws
Stikstofinstallatie moet buitenlands aardgas geschikt maken voor Nederlands gebruik
Air Products gaat voor de Nederlandse Gasunie een stikstofinstallatie in Groningen bouwen. Die stikstof is nodig om geïmporteerd aardgas geschikt te maken voor gebruik in huishoudens en bedrijven. Nu er minder eigen aardgas wordt gewonnen en de winning op termijn zal worden stopgezet, zal er steeds meer aardgas uit het buitenland komen.
De stikstoffabrieken die Air Products zal bouwen produceren stikstof die met het buitenlandse aardgas gemengd wordt. Daardoor voldoet het wel aan de specificaties voor Nederlands aardgas en is het daarmee ook geschikt voor grootschalig gebruik. De drie fabrieken, die gebouwd worden in Zuidbroek bij de stad Groningen, produceren per uur 180.000 kubieke meter stikstof zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.
BAM test CO2 warmtepomp voor woningen
BAM test een nieuwe generatie warmtepompen in een NOM renovatieproject. Deze warmtepompen hebben als koudemiddel CO2 in plaats van het gangbare R410A en zijn ingebouwd in een BAM Energiemodule. Doordat de NOM woningen uitgerust zijn met een uitgebreid monitoringssysteem kunnen de CO2 warmtepompen goed vergeleken worden met de prestaties van ‘traditionele’ R410A warmtepompen.
De CO2 warmtepomp is primair ontworpen, en tot nu toe in gebruik, voor het verwarmen van tapwater, nog nergens voor ruimteverwarming. Alklima heeft deze warmtepomp samen met Mitsubishi Electric als een prototype ontwikkeld tot een systeem dat ook ruimteverwarming kan leveren. Het systeem is tot op heden alleen in eigen testopstellingen getest.
Voordelen
De voordelen van deze CO2 warmtepomp zijn volgens BAM:
-hij kan hogere temperaturen leveren met behoud van het rendement;
-CO2 is milieuvriendelijk en onderhoudsmonteurs hoeven geen STEK-certificaat te hebben;
-het geluidsniveau ligt 3dB lager;
-er is geen legionellaspoeling van het boilervat meer vereist door de hogere temperatuur (>= 60 graden).
Veelbelovend voor de bestaande woningvoorraad
De hogere temperaturen zijn vooral veelbelovend voor de bestaande woningvoorraad die lastig zijn na te isoleren op NOM niveau. Denk bijvoorbeeld aan monumenten en woningen met lastige vormen. Verder biedt de hogere temperatuur de mogelijkheid om in te spelen op de warmwaterbehoefte met een standaard boilervat van 200 liter. Mocht vanuit de monitoring blijken dat er meer warmwater nodig is, dan kan de temperatuur van het boilervat verhoogd worden om meer douchetijd te kunnen leveren.
Ook kan er op basis van weervoorspellingen efficiënt omgegaan worden met zelf opgewekte energie van de PV panelen. Vandaag zonnig en morgen bewolkt? Dan kan het boilervat vandaag opwarmen tot een relatief hoge temperatuur met energie die zelf opgewekt is, zodat er een hoger ‘direct verbruik’ van zonne-energie bereikt wordt.
Onderzoeksvragen
De testen lopen door tot het einde van 2019 en dienen antwoord te geven op de volgende onderzoeksvragen:
-haalt de CO2-warmtepomp de verwachte COP op tapwater en ruimteverwarming, en bij welke temperaturen functioneert de installatie het meest optimaal?
-biedt de CO2-warmtepomp hetzelfde comfort als warmtepompen die werken met R410A koudemiddel?
-hoeveel geluid produceert de nieuwe warmtepomp?
-kan de CO2-warmtepomp als alternatief toegepast worden in situaties waarbij zéér goed isoleren niet haalbaar is?
Betrokken partijen
Bij het onderzoek zijn de volgende partijen betrokken:
-BAM Wonen: Renovatie Concepten te Nieuwegein
-BAM Techniek: Energy Systems te Bunnik en Modulair Ontwikkelen en Bouwen te Veenendaal
-Alklima te Papendrecht
Gasfabrikanten willen gasnetten behouden voor biogas en waterstof
De Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland (KVGN) heeft haar visie ‘Op weg naar CO2-neutraal in 2050′ gepubliceerd. De vereniging noemt het zelf een ‘strijdplan voor een CO2-neutrale toekomst’. Ze benadrukt dat het doel voor 2050 niet is om ‘van gas af’ te gaan, maar wel om van het Groningse aardgas af te gaan. Dat kan met duurzame gassen, zoals biogas en waterstof, aldus KVGN. De gasnetten zullen daarvoor moeten worden vernieuwd en moeten dus blijven bestaan.
De gassector is bij haar visie uitgegaan van het realiseren van klimaatdoelen met behoud van het huidige niveau van leveringszekerheid tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Het visiedocument houdt volgens KVGN ook rekening met de voorlopige resultaten van de lopende onderhandelingen over het klimaatakkoord. De oplossing zal uiteindelijk een combinatie van schone gassen en schone warmte moeten zijn.
Download hier het visiedocument.