Wellicht al bekend bij u maar vanaf 1 juli 2020 zullen projecten moeten voldoen aan de richtlijnen van BENG, ofwel Bijna Energieneutrale Gebouwen de vervanger van de huidige EPC. Een stap in de goede richting naar mijn mening. De BENG zal namelijk onder andere gaan kijken naar de maximale kWh-behoefte per vierkante meter, ofwel de energiebehoefte per vierkante meter. De EPC maakte het nog mogelijk om bijvoorbeeld een niet geïsoleerde schuur te bouwen met een weiland PV-panelen. Dan kwam je nog steeds goed uit. Het bouwbesluit laat dit echter niet toe. Naast de energiebehoefte voor vierkante meter zal de BENG ook nog eisen stellen aan het maximale primaire fossiele energiegebruik en het minimale aandeel hernieuwbare energie in procenten.
Slingers of tissues
Op het Branchebureau van de DHPA liggen slingers klaar. Voor als de markt voor warmtepompen doet wat de leden ambiëren: hard groeien. Dat is tenslotte ook één van de beleidsdoelen van de energietransitie in Nederland en dus goed voor de installateur. Met zelfs een verdere toename van de groei op het moment dat de ISDE subsidie ‘aan’ ging in 2016. De slingers werden opgehangen!
Volgend jaar gaat de EPG-rekenmethode samen met de BENG eisen ‘aan’ en de warmtepomp staat er goed op. Hoewel de ventilatie-warmtepomp in Nederland nog wel zijn BENG 3 krediet moet krijgen die Europees allang geregeld is. Wij, leveranciers, en jullie, installateurs, zijn klaar voor verdere groei. De slingers liggen alweer klaar.
Volgend jaar gaat voor de (hybride) lucht-warmtepomp ook de geluidseis van buitenunits ‘aan’. Gericht op het maatschappelijke draagvlak omdat er – terechte – zorgen zijn over eventuele geluidsoverlast. Echter, een groot deel van de Nederlandse gebouwde omgeving dreigt deze elegante en betaalbare techniek te worden ontzegd. Gemiddeld genomen zal in de typisch Nederlandse woningbouw de buitenunit moeilijk of niet kunnen gaan voldoen aan de eis van 24/7 maximaal 35 dB(A) bij een ‘tonaal’ geluid op de gehele perceelsgrens. Na Kamervragen is de branche nu wél uitgenodigd om direct mee te praten om de bepalingsmethode van de aanstaande regelgeving definitief vorm te geven. De met de mond beleide doelstelling is een praktische bepalingsmethode die de marktgroei kan bestendigen. De slingers liggen klaar. De tissues voor de tranen ook; voor als de groei toch gaat stagneren.
Frank Agterberg
Dutch Heat Pump Association, DHPA
Kan de nieuwe vakmens nu opstaan
Veel bedrijven zijn op zoek naar de nieuwe vakmens. Als klimaatmakers van Nederland zoekt de sector naar medewerkers die het verschil kunnen maken. Met hun kennis, inzet en ervaring. Maar ook zelfbewust, met honger naar nieuwe kennis en ontwikkelingen én natuurlijk hart voor de zaak. Maar de vraag dringt zich op of dit zo nieuw is? Ik denk dat 10 jaar geleden bedrijven ook op zoek waren naar deze veerkrachtige medewerkers. Wellicht is de noodzaak groter. Met de inzet op verduurzaming van de samenleving ligt er een grote opgave juist voor de techniek. Maar wie is die nieuwe vakman of vakvrouw? Mijn antwoord: dat zijn we allemaal!
Het is een mooi spreekwoord: als je wijst naar een ander, wijzen vier vingers naar jezelf. En dat geldt hier ook. We kunnen net zoals die oude Amerikaanse posters met de kreet ‘We want you’ de nieuwe vakmens oproepen om in de techniek te komen werken. Maar we hebben ook al veel vakmensen in onze bedrijven zitten. Wat doe jezelf als bedrijf als het gaat om het vinden en voeden van medewerkers?
Laatst was ik bij een prachtige bijeenkomst waar bevlogenheid van medewerkers centraal stond. Misschien een ouderwets woord, maar wel de kern van wat mensen raakt in het werk. Vakmensen vragen iets van bedrijven om te kunnen werken en optimaal te presteren. En dat vraagt ook om vakmanschap binnen de bedrijven. Wat was het prachtig om ondernemers op de bühne te zien staan die werk maken van dat vakmanschap. Bedrijven die nadenken over de gezondheid van hun mensen, die inzetten op een goed gesprek, die medewerkers blijven scholen ook op onderwerpen als digitaal werken. Bedrijven die inzetten op inclusief vakmanschap met de overtuiging dat voor iedereen plek in de techniek.
Hart voor de zaak en hart voor de medewerker is het perfecte recept voor duurzame inzetbaarheid. En dat vraagt van iedereen iets.
Sven Asijee
Directeur OTIB
Stikstofcrisis: bent u voorbereid?
Het zal niemand ontgaan zijn dat Nederland in een onzichtbare houtgreep van de stikstof ligt. Er gaat geen dag voorbij of ergens in de media wordt er wel iets over geroepen. Voor- en tegenstanders buitelen over elkaar heen. En ondertussen ligt bouwend Nederland ongeveer stil. Duizenden bouwprojecten ‘on hold’. Voor hoe lang? Niemand kan het antwoord hierop geven.
Tijdens de beurs Elektro 2019 in Nieuwegein startte ik mijn dagelijkse lezing met de vraag: “Wie van de aanwezige installateurs denkt dat de stikstofproblematiek hem bedrijfsmatig raakt?” Een enkele hand ging omhoog. Dit intrigeerde mij en daarom stelde ik deze vraag ook op andere gelegenheden en in persoonlijke gespreken. Op een uitzondering na kreeg ik een verrassend inzicht. De meesten waren er niet bevreesd om. De problematiek zou hun deur wel voorbij gaan.
Nu ben ik niet snel tevreden. Met wat doorvragen blijkt dat de werkplanningen van veel installateurs bomvol zitten. ‘Werk zat op korte - en middellange termijn’ is een uitspraak die ik regelmatig hoorde. En ja, dat geloof ik zeker. Is het kortzichtig van mij te denken dat de stikstofproblemen onze sector pas op de lange termijn gaan raken?
Door de problemen liggen de bouwprojecten inmiddels ongeveer een maand stil. Ik verwacht dat een afdoende oplossing vanuit Den Haag nog wel even uitblijft. Laten we eens zeggen dat deze problematiek drie tot vier maanden aanhoudt. Welk effect heeft dit in de bouwketen? Van bouwvergunning tot aan afbouw en opleveringen? Het kán niet anders dat elke partij in de keten dit op enig moment gaat merken. En dan hoop ik dat de bedrijven voorbereid zijn op de effecten. Welke? Dat kan voor iedere organisatie – en ja, ook voor iedere installateur – anders zijn. Bent u voorbereid?
Maarten van der Boon
maarten@novitek.nl
Vanuit zijn bedrijf Novitek helpt Maarten
technische bedrijven in organisatie-
strategie, innovatie en communicatie.
Monitoring moet!
Sinds de introductie van ‘nul-op-de-meter’ is ook de term ‘monitoring’ een gegeven. De gedachte achter deze monitoring is simpel; aantonen dat wat beloofd wordt in de praktijk ook gerealiseerd wordt. Daar waar de eerdere belofte gebaseerd was op een theoretische berekening, moet een ‘nul-op-de-meter woning’ in de praktijk aantonen dat het totale verbruik en de opwek over een jaar op 0 uitkomt. En dit gedurende het aantal jaren dat deze energie prestatie garantie is afgegeven.
Er is veel te doen geweest over de noodzaak van monitoring, de additionele kosten die hierbij komen kijken en wat het uiteindelijk oplevert. Dat laten we voor nu rusten aangezien hier al genoeg over terug te vinden is. Wat wel relevant is, is de toegevoegde waarde van monitoring in het algemeen. Het is namelijk erg relevant om onafhankelijk van de fabrikant te beschikken over bepaalde informatie.
Inzicht in de prestatie van installaties
Als voorbeeld denken we hierbij aan het kunnen inzien van de prestatie van bijvoorbeeld de technische installatie. Of dit nu een warmtepomp is, de zonnepanelen of andere producten, uiteindelijk wil je zelf het inzicht hebben in de prestatie van deze installaties. Voor de zonnepanelen kan je gewoonweg niet afhankelijk zijn van de bewoner, die na een aantal weken contact opneemt en doorgeeft dat er al weken een rood lampje knippert, want de installatie heeft dus niets opgewekt gedurende die tijd.
Efficiëntie voor de installateur
Maar naast het inzichtelijk krijgen van de prestaties van deze installaties, wat operationeel voordeel oplevert, biedt het nog een belangrijk ander voordeel. Zo is op afstand eenvoudig te signaleren of een installatie een storing heeft. Door op afstand ook mee te kunnen kijken met de installatie, kan bijvoorbeeld een eenvoudige reset er al voor zorgen dat deze weer functioneert; dat scheelt weer een servicemonteur langs sturen. Mocht het toch noodzakelijk zijn dat de storing opgelost moet worden door een servicemonteur, dan kan deze in de meeste gevallen direct de juiste onderdelen, meenemen waardoor de storing snel verholpen wordt.
De klant is blij
Dit levert naast efficiëntie voor de installateur ook nog eens een hogere klanttevredenheid op. Vaak komt een bewoner namelijk pas achter een storing als deze thuiskomt, in veel gevallen in de avonduren. Het inplannen van een servicemonteur voor de avonduren is vaak een kostbaar iets; hoe mooi is het wanneer je zelf de bewoner kunt contacteren om zodoende een efficiënte planning te maken? Of nog mooier; wanneer je de storing op afstand al hebt verholpen en de bewoner bij thuiskomst weer een werkende installatie heeft! Zo verhoog je de klanttevredenheid en reduceer je de eigen kosten; een win-win situatie die mede mogelijk gemaakt wordt door… monitoring. Vandaar dat ik zeg… MONITORING MOET!
Kees Jan ’t Mannetje, ABB Business Development specialist
Duurzaamheid en bewustwording worden steeds belangrijker. De energietransitie is in volle gang. Kees Jan ’t Mannetje werkt sinds 2004 bij ABB. In zijn rol als Business Development volgt hij de ontwikkelingen op het gebied van energietransitie op de voet. Zijn expertise: digitalisering in combinatie met sociale innovatie waarbij zijn interesse ligt bij nieuwe technologieën.
In de praktijk betekent dit dat hij werkt aan nieuwe businessmodellen en -concepten rondom Smart Energy Management. Daarnaast was hij betrokken bij het ontwikkelen van de energieprestatie monitoringnorm en een proeftuin voor het opzetten van een lokale energiemarkt waarbij techniek, digitalisering en sociale innovatie samenkomen.
Als spreker weet hij de mensen te inspireren over onderwerpen als het nieuwe energielandschap, de rol van digitalisering hierin en welke impact sociale innovatie heeft. Meer weten over ABB en de energietransitie, kijk dan hier.
Alleen of samen
Als zelfstandig installateur zal het meermaals gebeurd zijn dat je opgeroepen wordt in de avonduren, weekenden of op feestdagen. Een ketel die hardnekkig weigert dienst te doen. Je laat je klant toch niet in de kou staan? Een onwillig riool met alle overlast van dien. Of een spontaan lek in een waterinstallatie met water op plekken waar je dit niet wilt.
Daar sta je dan in je eentje te sleutelen, het probleem op te lossen. Je staat immers te boek als een servicebedrijf. Maar dit soort noodoproepen gaat vaak ten koste van veel familie- en/of sociale contacten. De beller-klant heeft daar natuurlijk geen boodschap aan. Die is al lang blij als zijn probleem weer is opgelost.
Een eenpitter zal sleutelend aan zo’n storing best wel eens denken: als ik er nu eens iemand bij heb, dan hoef ik dit niet allemaal alleen te doen. Helemaal waar natuurlijk, maar we weten ook wat het betekent om personeel te hebben. Extra organisatie, veel administratieve rompslomp, scholing, toolbox, bedrijfsauto en privégebruik, en ga zo maar door.
Denk daarom eens aan een samenwerking met een collega. In de huidige tijd hoeven we niet bang te zijn voor concurrentie. Er is immers een chronisch te kort aan vaklieden. Samenwerken met een collega met een storingsdienst kan voor beiden uitkomst bieden. Vertrouwen in elkaar en onderling duidelijke afspraken kunnen het leven van een installateur zoveel leuker maken. Het maakt ook echt niet uit of je nu een eenmansbedrijf bent of bij een groot bedrijf werkt. Samenwerken loont.
Dick Visser
Installatiebedrijf Visser in Twisk
[Twee generaties installateurs, vader Dick en zoon Tim Visser, schrijven om beurten een column op persoonlijke titel]
Gespecialiseerde alleskunners
De installatiewereld wordt steeds complexer en de vakman komt steeds meer onder druk te staan. De diversiteit in verwarmingsoplossingen gaat omhoog en door gebrek aan vakmensen moet het installatieproces steeds sneller maar wel mét behoud van kwaliteit. Geen wonder dat de installatiesector knel komt te zitten. Voor de huidige vakmensen geen prettige positie maar ook voor de toekomstige vakvrouw- en man geen goed vooruitzicht.
De vakmensen van nu worden gezien als een allround-specialist, want zij moeten verstand hebben van verwarmen, koelen, ventileren, de digitale regeltechniek daaromheen én alles tot een passende integrale oplossing verwerken. Voor sommigen is dat een hele uitdaging. Dit blijkt in de praktijk wanneer uitvoeringsdetails niet worden nageleefd en geclaimde prestaties daardoor niet worden waargemaakt. Met als resultaat: een ontevreden klant.
De Nederlandse Verwarmingsindustrie pleit voor een integrale aanpak. Het vraagt heel veel van de vakmensen in deze sector om altijd op de hoogte te zijn van alle trends en nieuwe technieken die bijdragen aan een comfortabel binnenklimaat. Daarom is het trainen en opleiden van vakmensen een continu proces, dat breder moet zijn dan te focussen op één aspect. Er is een geïntegreerde opleiding nodig waarin opwekking, distributie, afgifte en regelapparatuur samenkomen. Hiervoor wil de Nederlandse Verwarmingsindustrie een ketensamenwerking op gang brengen waarin opleiders en installateurs participeren om zo de instroom op de arbeidsmarkt te bevorderen. Naast het opleiden van vakmensen is het van groot belang dat er producten worden ontwikkeld die eenvoudiger te installeren en te onderhouden zijn; een mooie opdracht voor onze leden.
De nieuwe vakman speelt een cruciale rol in de uitvoering van de warmtetransitie. Om die transitie te laten slagen, moet de sector aan de slag om de nieuwe vakmensen breed op te leiden en zorg te dragen voor de ontwikkeling van slimme geïntegreerde klimaatoplossingen.
Coen van de Sande
Directeur De Nederlandse Verwarmingsindustrie
Terugkijken met trots
Het is een periode die ten einde komt. Het project Technologie Thuis Nu! wordt afgesloten. Meer dan tien jaar waren de ‘domoticawoningen in Woerden’ een vaste bestemming voor schoolklassen, studenten en installateurs. Tienduizenden bezoekers volgden er rondleidingen en cursussen. Inzet was bezoekers te laten ervaren hoe de behoeften van zorgconsumenten en mensen met een beperking kunnen worden gekoppeld aan bewezen technologie. Zodat zij langer thuis blijven kunnen wonen.
We werkten in die tien jaar samen met het Longfonds, Bartimeus en Alzheimer Nederland. Bedrijven uit de branche dachten mee over opzet en programmering. We daagden studenten uit mee te denken over mogelijke aanpassingen. We ontwikkelden lesmateriaal en cursusmateriaal. We inspireerden woningbouwcoöperaties en ontwikkelden in Delft zelfs een voorbeeldwoning. We ontvingen delegaties uit heel Nederland en het buitenland. We zetten de stip op de horizon als het gaat om langer thuis wonen.
Inmiddels is het thema breed omarmd. Slimmer wonen is niet langer een kwestie van verwonderen en inspireren; het is nu een kwestie van doorpakken. Ons werk is gedaan. En dat is de reden om de woonwijk eind september te sluiten. Maar het goede nieuws is dat in 2020 de woningen opnieuw verrijzen en wel in Nieuwegein, in de gebouwen van ROC Midden Nederland. Zij nemen onze rol over en willen studenten nog meer kennis laten maken met de wisselwerking tussen techniek en zorg. Daarnaast is in de tussentijd hard gewerkt aan een virtuele versie van de woonwijk compleet met toelichting. Deze is in september 2019 operationeel.
We dragen het stokje dus over. Als OTIB kijken we terug op een prachtig project dat de deuren en ogen heeft geopend als het gaat om de rol van de sector bij het langer veilig en comfortabel thuis wonen.
Sven Asijee
Directeur OTIB
Installatiegemak en veiligheid
Een goed werkende installatie, of die nu ondersteund wordt met een elektrische warmtepomp of met een gas-hybride installatie, heeft een behoorlijke positieve bijdrage om de uitstoot van broeikasgas te verkleinen. Uit onderzoek blijkt echter dat 75% van de cv-ketels niet optimaal functioneert. Door goed inregelen kan jaarlijks 10 tot 15% worden bespaard op het gasverbruik! Automatisch geregelde radiatorthermostaten zorgen voor een verder verlaging van het energiegebruik. Dit is een significante maatregel om de CO2 uitstoot te reduceren. Bovendien zijn deze thermostaten comfort verhogend.
Het zijn maatregelen die we direct na de zomer kunnen toepassen, om nog voor het stookseizoen klaar te zijn. Gelijktijdig kan dan naar de veiligheid van de gehele installatie worden gekeken. Hierbij speelt de veilige afvoer van de rookgassen een cruciale rol. Aspecten die aandacht verdienen: zijn alle onderdelen van het afvoersysteem nog goed bevestigd? Is het afschot van de eventueel horizontale delen nog in orde? Veroorzaakt de uitmonding geen hinder, doordat er bijvoorbeeld een dakraam geplaatst is in de buurt van de uitmonding? Een checklist voor de controle van de meest voorkomende afvoersystemen is beschikbaar via: www.hetnieuwebeugelen.nl.
Tot slot zien we dat concentrisch afvoermateriaal door marktwerking de nieuwe standaard wordt voor het aansluiten van een toestel. Alle leden van de Rogafa hebben dit in hun leveringspakket. Ook de ketelfabrikanten, die samen met o.a. Rogafa onderdeel uitmaken van de nieuwe branchevereniging de Nederlandse Verwarmingsindustrie, spreken hier hun voorkeur voor uit. Zij leveren hun cv-ketels standaard af-fabriek met een concentrisch aansluiting, waardoor een adapter niet langer nodig is. Opnieuw een stap richting installatiegemak en veiligheid.
Frank Methorst, sales manager Burgerhout Nederland
Namens de Vereniging van Nederlandse Fabrieken van Gasafvoerleidingsystemen, Rogafa