Met regenwater het drinkwatertekort oplossen

In een wereld waar water steeds schaarser wordt, is het bijna onvoorstelbaar dat we onze toiletten doorspoelen met kostbaar leidingwater. Wist je dat we in Nederland per persoon meer dan 100 liter drinkwater per dag gebruiken? En dat we meer dan de helft daarvan gebruiken voor toepassingen zoals het doorspoelen van het toilet, de wasmachine of het besproeien van de tuin? Voor deze toepassingen is drinkwaterkwaliteit helemaal niet nodig!

“Drinkwater verspillen is zonde en onnodig,” zegt Sander Schonewille, productspecialist bij Wildkamp. “Grijswater en regenwater zijn namelijk uitstekend recyclebaar. Dit is niet alleen beter voor het milieu, maar het levert ook aanzienlijke waterbesparingen tot wel 60% op. Met onze kennis en ons productassortiment zijn dergelijke systemen bovendien eenvoudig te realiseren.”

Dreigend watertekort

Het waterverbruik blijft exponentieel stijgen. Onderzoek van het RIVM toont aan dat er in 2030 aanzienlijke drinkwatertekorten zullen ontstaan. Er moet dan maar liefst 102 miljoen kubieke meter extra water gewonnen worden, terwijl de mogelijkheden

Sander Schonewille, productspecialist bij Wildkamp

daarvoor beperkt zijn. “Het watertekort is nu al een regionaal probleem. Ons drinkwaternet kan de toenemende vraag simpelweg niet aan. Zonder maatregelen zullen veel bedrijven problemen ondervinden,” waarschuwt Schonewille. “Nu al zie je bedrijven, zoals recreatieparken en campings, die niet kunnen uitbreiden omdat het waterbedrijf de benodigde watercapaciteit tijdens pieken niet kan garanderen. Daarnaast wordt verwacht dat de prijs van drinkwater in de komende jaren met 30% zal stijgen. De waterbedrijven leggen deze kosten neer bij de grootverbruikers. Voor steeds meer bedrijven is dit voldoende aanleiding om over te stappen op het recyclen van regenwater.”

Hergebruik in plaats van afvoeren
In België zijn de regels rondom hemelwater al aangescherpt. Grotere regenwaterputten en meer water dat geïnfiltreerd moet worden zijn enkele van de maatregelen waarmee de regering onze zuiderburen beter wil wapenen tegen tekorten en droogte. Regenwater opvangen en hergebruiken is daar de norm, afvoeren de uitzondering. “Ook Nederland maakt hierin stappen,” vertelt Schonewille. “De overheid heeft als doelstelling dat in 2035 het drinkwaterverbruik met 20% moet zijn verminderd. De grootste waterbedrijven in Nederland committeren zich al aan deze doelstelling.”

Voordelen
Door gefilterd regenwater te gebruiken voor de wasmachine, tuin en/of het doorspoelen van het toilet kun je flink besparen op kostbaar drinkwater. “Met onze regenwatersystemen kan dit op een veilige en betrouwbare manier,” aldus Schonewille. “Regenwater bevat geen kalk en is daardoor zelfs beter voor de was dan drinkwater. Het regenwater wordt door het systeem opgevangen, gefilterd en vervolgens teruggepompt naar de verbruikspunten binnen het perceel.” In veel gemeenten zijn burgers al verplicht om regenwater op het eigen perceel te lozen en niet meer in het riool. “Door een regenwatersysteem kun je regenwater hergebruiken en tegelijkertijd wordt het riool ontlast.”

Intelligent regenwatersysteem
De regenwatersystemen van Wildkamp bevatten een besturingstechnologie die ervoor zorgt dat de pomp automatisch overschakelt op drinkwater als de regenwaterput leeg raakt. “Het is dus feitelijk een slimme besturing voor regenwatersystemen,” legt Schonewille uit. “Bij een lege regenwaterput wordt deze niet bijgevuld met leidingwater, maar schakelt het beregeningssysteem automatisch over op leidingwater zonder de regenwaterput te vullen. Na een regenbui schakelt het systeem automatisch weer terug op regenwater. Op deze manier levert de slimme technologie méér waterbesparing op en wordt een hogere bedrijfszekerheid gerealiseerd.”

Regenwaterhergebruik voor bedrijven
Regenwatersystemen zijn niet alleen geschikt voor particuliere woningen, maar ook voor appartementencomplexen, scholen, horeca, campings, vakantieparken, openbare gebouwen en sportcentra. Het opvangen en gebruiken van regenwater is bijvoorbeeld erg nuttig voor het spoelen van toiletten. Bedrijven kunnen regenwater ook gebruiken als proceswater.

Assortiment
Wildkamp biedt een uitgebreid assortiment aan regenwater hergebruiksystemen. Van compleet uitgeruste regenwatertanks tot KIWA-gekeurde pompsystemen, die zijn doorontwikkeld op het gebied van opslag, filtering, pomptechniek, veiligheid en gebruiksgemak. “Door de toegepaste filtertechniek zijn gebruikers verzekerd van de beste waterkwaliteit,” aldus Schonewille. “En ook van de meest professionele systemen, met bewezen technieken die al meer dan 20 jaar worden toegepast.”

Relevant nieuws

Fout: view 9426db2nc3 bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Ontwerpen van bodemgebonden water/water warmtepompen in woningen

De geactualiseerde versie van de ISSO-publicatie 72 is beschikbaar. De publicatie behandelt het gehele proces van de realisatie van bodemgebonden water/waterwarmtepompen: van het ontwerp en de uitvoering tot en met de oplevering en het beheer. Naast alle benodigde informatie en handvatten voor iedere fase, besteedt de publicatie ook aandacht aan mogelijke afwijkingen in de praktijk die aandachtspunten opleveren bij het ontwerp.

De kennis beperkt zich in de basis tot één soort systeem: een warmtepomp voor de opwekking van lage temperatuur ruimteverwarming en warm tapwater voor een individuele woning met vrije koeling. Het koelen betreft enkel vrije (passieve) koeling vanuit de gesloten bodemwarmtewisselaar. De systeemopzet die deze ISSO-publicatie behandelt is tweeledig:
•          Een individuele gesloten bodemwarmtewisselaar als bron van de warmtepomp.
•          Een combi-warmtepomp voor verwarming, koeling en de bereiding van warm tapwater voor een individueel systeem. De warmtapwateropwekking kan geïntegreerd zijn of los van de warmtepomp zijn geplaatst.

Selectie warmtepomp
Deze ISSO-publicatie 72 is een herziening van de versie die in 2022 verscheen. Het normatieve Deel A beschrijft de programmafase en de benodigde wettelijke activiteiten en werkzaamheden die vereist zijn voor ontwerp, realisatie, onderhoud en beheer. Het informatieve Deel B geeft technische toelichtingen en adviezen voor de uitwerking in de ontwerp-, uitwerkings-, realisatie- en beheerfase. Daarnaast is er aandacht voor periodiek onderhoud en monitoring. In het document wordt het belang van zorgvuldige selectie van de warmtepomp benadrukt. ISSO verwijst daarvoor ook naar ISSO-publicatie 51 ‘Warmteverliesberekening voor woningen en woongebouwen’. ISSO-publicatie 72 sluit aan bij ISSO-publicatie 73, die ingaat op het ontwerp en de uitvoering van verticale bodemwarmtewisselaars. Ook sluit ISSO-publicatie 72 aan bij ISSO-publicatie 50 ‘Warmwaterverwarmingsinstallaties’ en het ISSO-kleintje Individuele centrale verwarmingsinstallaties die kennis bieden voor het ontwerp en de uitvoering van de cv-installatie in de woning.

Verplichte certificering
Voor ontwerp, installatie, beheer en onderhoud van dit type warmtepompinstallatie in de woning is certificering en erkenning volgens BRL 6000-21/00 noodzakelijk. De BRL 6000-21/00 maakt onderscheid tussen grote en kleine installaties. Kleine installaties zijn individuele installaties met een individuele warmtepomp en een individuele bron voor een individuele woning. Voor de technische invulling van het ontwerp, installeren en beheren verwijst de BRL 6000-21/00 naar de ISSO-publicaties 72 en 73. Voor het boren en installeren van de bodemwarmtewisselaar zijn certificering en erkenning volgens BRLen SIKB 2100/11000 en protocollen 2101/11001 noodzakelijk.

Ga voor de geactualiseerde ISSO-publicatie 72 naar ISSO Open, via www.isso.nl.

 

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Relevant nieuws

Fout: view 9aff3618hx bestaat mogelijk niet

Energie Theater wint prestigieuze prijs

Het Energie Theater heeft een Gouden Giraffe gewonnen. Dit is een juryprijs vanuit professionals in de evenementenwereld. Het Energie Theater is een theatercollege over de energietransitie, waarbij particulieren door installatietechneuten worden voorgelicht hoe je je woning op de juiste manier kunt verduurzamen.

De evenementenprijzen werden op 29 mei uitgereikt in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein, waar honderden eventprofessionals samen kwamen om de beste eventcases van 2023 met elkaar te delen. In totaal werden 30 evenementen gejureerd. De Gouden Giraffe is een professionele eventprijs die al 30 jaar uitgereikt wordt aan evenementen waarbij figuurlijk de nek wordt uitgestoken. De verkiezing wordt georganiseerd door het platform NextLive

Vreemde eend
Het Energie Theater werd gewaardeerd in de categorie Next Generation Award; dit betekent dat de in totaal 30 zendingen door een jury van jonge eventprofessionals is beoordeeld op concept, effectiviteit en impact. In de vakjury-categorie Congressen en Kennisevents zat het Energie Theater bij de laatste drie. Opmerkelijk, daar de Gouden Giraffe doorgaans het terrein is van grote eventbureaus die grote evenementen organiseren voor grote opdrachtgevers. Zo waren er dit jaar prijzen voor een congres van het ministerie van Binnenlandse Zaken, de opening van Paleis ’t Loo, KLM, RET en de viering van 450 jaar Alkmaars Ontzet. Het Energie Theater is juist een kleinschalig event, dat door een lokale ondernemer is geïnitieerd.

Installateur steekt nek uit
Het Energie Theater is een initiatief van installateur Schimmel Techniek uit Barneveld. Eigenaar Patrick Schimmel besloot het lokale theater te boeken voor een avondvullend theatercollege met experts uit de techniek, en haalde experts en specialisten uit zijn netwerk om een show te organiseren. Doel was om het 1:1 keukentafelgesprek dat veel installateurs dagelijks voeren, in een theater collectief te voeren. Kennisdelen staat voorop: er wordt niets verkocht. Eigenaar Patrick Schimmel: “We zijn verrast en vereerd met de waardering en belangstelling vanuit landelijke professionele eventbedrijven. Dit sterkt ons in het geloof dat goede, laagdrempelige en onafhankelijke kennisdeling over de energietransitie werkt.” Dit najaar komt een volgende editie.

Origineel, eerlijk en onafhankelijk
Het theatercollege over de energietransitie werd afgelopen jaar op 28 oktober voor het eerst gehouden in het Schaffelaar Theater in Barneveld. De jonge eventprofessionals waarderen de voorstelling vanwege de originele wijze waarop particulieren laagdrempelig, eerlijk en onafhankelijk voorgelicht worden over de werking, de effecten, de struikelblokken en de mogelijkheden die de energietransitie woningeigenaren biedt. De zaal (550 stoelen) was binnen vier maanden uitverkocht.

Experts delen kennis
Met de technisch experts Dennis van der Meij en Henry Lootens presenteert Patrick Schimmel de verschillende facetten rondom het verduurzamen van een woning. Zo wordt het maken van een gedegen plan uitgelegd. Het feitelijk isoleren, ventileren en verduurzamen van de woning passeert de revue, maar ook de mogelijkheden en onmogelijkheden rondom zonnepanelen en energieopslag. Technisch complexe zaken, zoals netcongestie, salderen en warmtepomp-rendementen, worden voor consumenten hapklaar, eenvoudig en met treffende voorbeelden uitgelegd. De avond wordt gepresenteerd en begeleid door klantbelevings-expert Frans Reichardt en Installatie.nl-hoofdredacteur Eddy Buiting.

Interactief: vragen beantwoorden
Belangrijk onderdeel van de voorstelling is de interactiveit: de bezoekers aan het college kunnen bijna een uur lang vragen stellen en discussies voeren met de experts mede-bezoekers. Uiteindelijk gaat iedereen wijzer, meer gemotiveerd en enthousiaster naar huis.

Meer theatercolleges
Op donderdag 21 november staat de volgende editie van het Energie Theater gepland, wederom in het Schaffelaar Theater. Voor meer informatie en kaartverkoop kun je terecht op www.energietheater.nl

 

Relevant nieuws

Fout: view 47ac2628v3 bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Transparantie noodzakelijk voor eerlijke warmtetransitie

Onlangs verscheen het rapport ‘De keuze voor warmtenetten of andere warmteoplossingen’ dat is opgesteld door Berenschot aan de hand van het plan voor het warmtenet in Den Haag. De aanleiding van het onderzoek is dat in de praktijk warmtenetten lastig te realiseren blijken te zijn, waarbij als alternatief all electric warmteoplossingen worden bekeken. De vereniging voor Duurzame Warmte vindt het te beperkt om te stellen dat de twee belangrijkste warmteoplossingen warmtenetten en all electric warmtepompen zijn. ‘Alle beschikbare duurzame warmteoplossingen waaronder zeker ook hybride warmtepompen, zijn nodig voor een eerlijke en betaalbare warmtetransitie.’

Onderzoek naar welke warmte-oplossing tot de laagste maatschappelijke kosten leidt, zoals hier is gebeurd, is van wezenlijk belang om goede keuzes te kunnen maken, stelt de vereniging. Echter, in deze specifiek onderzochte situatie is de keuze voor hybride warmtepompen bij voorbaat niet meegenomen. Hierdoor ontstaat volgens Duurzame Warmte een vertekend beeld, dat tot onnodige verwarring leidt.

Realistische oplossing
Duurzame Warmt: ‘De hybride warmtepomp is een zeer realistische oplossing. Het maakt de energietransitie en het verlagen van het energiegebruik (en kosten) haalbaar en betaalbaar voor de grote groepen: zowel voor de particuliere huizenbezitters, maar zeker ook voor huurwoningen. Geheel in lijn van het hoofdlijnenakkoord: de hybride geeft een grote impuls in de energietransitie met de nadruk op draagbaar, haalbaar en uitvoerbaar.’

Groen gas
In het onderzoek geeft Berenschot aan dat groen gas in 2050 slecht beschikbaar is en niet ingezet moet worden in de binnenstad van Den Haag. Dat is een voorbarige conclusie. De 9 miljard kubieke meter aardgas die nu nodig is voor de verwarming van de gebouwde omgeving wordt met toepassing van hybride teruggebracht tot 2 miljard m3. Deze kleinere hoeveelheid kan worden ingevuld door groen gas en waterstof en wellicht batterijtechnologie in de toekomst. CE Delft heeft hierover het rapport ‘Potentieel van lokale biomassa en invoedlocaties van groengas’[1] uitgegeven en recent de jaarrapportage 2023 ‘Convenant duurzaamheid biomassa’[2]. Daarbij biedt hybride, volgens de vereniging, een belangrijk onderdeel van de oplossing voor de toenemende netcongestie. Met slimme technologieën kan er eenvoudig geswitcht worden tussen gas en elektriciteit.

Transparantie
Vereniging voor Duurzame Warmte pleit voor een betaalbare en realistische warmtetransitie, waarbij ook de hybride warmtepomp een onderdeel van de oplossing is. ‘Met een hybride wordt gemiddeld 75% van het gasgebruik bespaard [3]. Het is te verwachten dat het aandeel hernieuwbaar gas toeneemt. Laten we op weg naar 2050 per situatie de best passende, haalbare en betaalbare oplossingen onderzoeken en toepassen. Transparantie en eerlijke informatievoorziening is hierbij cruciaal.’

[1] CE_Delft_190281_Potentieel_lokale_biomassa_en_invoedlocaties_groengas_DEF.pdf

[2] CE_Delft_230442_Jaarrapportage_Convenant_duurzaamheid_biomassa_2023_Def.pdf

[3] Samenvatting resultaten Demonstratieproject juni2023 (demoprojecthybride.nl)

Relevant nieuws

Fout: view a5f15fdes4 bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Actuele kennis beschikbaar voor lucht/water-warmtepompen

Er is een geactualiseerde ISSO-publicatie 98 ‘Lucht/water-warmtepompen in woningen’ verschenen. Deze publicatie biedt professionals handvatten bij het ontwerp, de uitvoering, de oplevering en het beheer van individuele lucht/water-warmtepompsystemen, met buitenlucht en/of ventilatielucht als bron. Het document beperkt zich in de basis tot één soort systeem: de warmtepomp voor opwekking van warm water voor ruimteverwarming en tapwater. Eventueel kan dit toestel functioneren in combinatie met een cv-ketel en/of (optionele) koeling.

In de publicatie komen drie varianten aan bod:
•          Toepassing van een combi-warmtepomp voor verwarming, de bereiding van warm tapwater en koeling voor een individueel systeem. De warmtapwateropwekking kan zowel geïntegreerd als separaat bij de warmtepomp zijn geplaatst.
•          Toepassing van een warmtepompboiler.
•          Toepassing van een hybride warmtepomp.

Nieuwe kennis
De kennis in de publicatie is nu volledig afgestemd op de meest recente inzichten en installatiepraktijk. Daarnaast zijn de verschillende typen lucht/water-warmtepompen, over hybride warmtepompen en over afgiftesystemen toegevoegd. Ook zijn er bijlagen over de selectie en dimensionering van deze afgiftesystemen en de ontwikkelingen rond koudemiddelen.

Verwijzingen naar ISSO-publicatie 51
In 2023 verscheen al een nieuwe versie van ISSO-publicatie 51. Deze bevat de meest actuele kennis over het maken van een warmteverliesberekening voor woningen en woongebouwen. Die kennis is van belang om de capaciteit van een warmtepomp zo goed mogelijk te bepalen. Daarom verwijst ISSO-publicatie 98 enkele keren naar de actuele informatie in publicatie 51.

De geactualiseerde versie van ISSO-publicatie 98 ‘Lucht/water-warmtepompen in woningen’ is beschikbaar op www.open.isso.nl.

Relevant nieuws

Fout: view 86d8e49mtv bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Steeds minder plastic en karton in de installatiebranche

In de installatiebranche wordt een steeds groter deel van de verpakkingen gerecycled. Van de plastic verpakkingen wordt al 82% ingezameld voor recycling en bij de kartonnen verpakkingen is dat zelfs 93%. Twee jaar geleden gingen Techniek Nederland en de Federatie Elektrotechniek (FEDET) met een aantal deelnemers vanuit de keten van start met het Brancheplan Verpakkingen. De uitvoering van dat plan levert dus tastbare resultaten op. Zo plakt de branche inmiddels 30% minder stickers op verpakkingen. Bovendien heeft 89% van het gebruikte karton het duurzame FSC/PEFC-label. De initiatiefnemers maakten de resultaten op 13 mei bekend in De Kas in Woerden, waar de jaarlijkse bijeenkomst plaatsvond van deelnemers aan het Brancheplan.

Het streven naar minder verpakkingen is steeds vaker onderdeel van de contracten tussen leveranciers en afnemers. Op dit moment heeft al 38% van de deelnemende bedrijven speciale duurzaamheidscriteria voor verpakkingen opgenomen in de raamcontracten met grote leveranciers. 47% van de leverende partijen geeft aan deze duurzaamheidscriteria te hebben ontvangen. De duurzaamheidscriteria zijn ontwikkeld vanuit het Brancheplan. 20% van de deelnemende bedrijven heeft al een plan om verpakkingen te verminderen, te verduurzamen en hoogwaardig te hergebruiken, 56% van de deelnemers is bezig om zo’n plan op te stellen.

Hele keten
Algemeen directeur Erik van Engelen van Techniek Nederland is enthousiast over de geboekte resultaten: “De hele keten komt in beweging en dat is nodig om onze doelstellingen te realiseren. We begonnen twee jaar geleden met tien deelnemers, nu doen al 74 installatiebedrijven, groothandels en fabrikanten mee aan het Brancheplan.”

Momentum
Projectmanager Sebastiaan Scheers van FEDET: “We hebben momentum. Het aantal fabrikanten dat deelneemt groeit hard. Het mes snijdt aan twee kanten: dankzij minder verpakkingsmateriaal ontzien we het milieu én de logistieke kosten gaan omlaag.”

Plastic verpakkingen
Laurens de Vrijer, Programmamanager Circulariteit bij Techniek Nederland, ziet dat er mooie stappen gezet zijn, maar constateert óók dat er nog een tandje bij moet. “Niet alle doelen zijn al in zicht. De komende tijd moeten we ons vooral concentreren op het verminderen van plastic verpakkingen. Dat blijkt lastiger dan we hadden gedacht.”

Communicatie
Communicatie blijkt een belangrijke succesfactor voor het succes van het Brancheplan. Met een eigen website inclusief kennisbank, LinkedIn-pagina, digitale nieuwsbrieven en fysieke bijeenkomsten worden de voortgang van de pilots, successen en ideeën gedeeld.

Verduurzamen en verminderen
De technieksector lanceerde het Brancheplan Verpakkingen in maart 2022. Doel van het plan is om 20% minder plastic en kartonnen verpakkingen te gebruiken in 2025. Bovendien wil de branche dat de verpakkingen die dan nog worden gebruikt, volledig recyclebaar zijn. Het Brancheplan richt zich op het verduurzamen en verminderen van verpakkingen én op het hoogwaardig hergebruiken van verpakkingsmaterialen. Techniek Nederland en FEDET voeren het plan uit samen met een stuurgroep, bedrijven in de keten en in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Relevant nieuws

Fout: view c0c5b96y0k bestaat mogelijk niet

Per 2026 verplichte warmtepomp van de baan met nieuw kabinet

Als het aan de nieuwe regering ligt zal het per 2026 niet meer verplicht zijn om een warmtepomp aan te schaffen bij cv-ketel vervanging. Dit maakten de potentiële coalitiepartijen vannacht bekend in hun hoofdlijnenakkoord.

Het was Hugo de Jonge die op de VSK van 2022 aankondigde dat de hybride warmtepomp de minimale norm zou worden. Techniek Nederland en de Nederlandse ketelfabrikanten stonden destijds te juichen, maar de installateur keek al minder blij naar deze ontwikkeling.

Geen verrassing
Op zich is het geen verrassing dat de beoogde nieuwe coalitie een streep wil zetten door het verplicht stellen van de warmtepomp. Ze waren er al geen enthousiaste voorstanders van. Installateurs zagen vooral veel werk op zich afkomen terwijl er al een hoge werkdruk is in combinatie met een gebrek aan geschoold personeel. Huiseigenaren hikten tegen de hoge investeringskosten aan, zodat het uiteindelijk vooral de fabrikanten waren die wel brood zagen in de maatregel van De Jonge, in de verwachting dat die een toename van de verkoop van warmtepompen zou laten zien.
Hoe reageren de verschillende partijen nu op het voornemen van de nieuwe coalitie om de warmtepomp niet langer verplicht te stellen? Installatienet peilde wat reacties.

“Meer heil in subsidies”
Voor Joni Fleischer van JF Totaaltechniek komt het nieuwe beleid van de regering niet als een verrassing. “Ik had al lang bedacht dat het niet zou gaan werken. Allereerst omdat al die PV-panelen en warmtepompen tot netcongestie leiden. Daarnaast komt de hybride warmtepomp dikwijls in huizen die slechter geïsoleerd zijn. Dat is van de gekke, want daardoor krijg je supoptimale systemen. Je moet juist eerst de warmtevraag terugbrengen en daarna pas een warmtepomp installeren, zo functioneert het systeem ook beter. En tot slot jaag je mensen op kosten, die het regelmatig al nauwelijks kunnen bolwerken. Ikzelf zie meer heil in subsidies voor het beter inregelen van bestaande installaties door gekwalificeerde installateurs. Zo kan je het gebruik al simpel terugdringen met 40 à 50%.”

Direct voor all-electric
Ook Peet van der Ende van P.M. van der Ende Installatietechniek was eigenlijk al niet te spreken over hybride warmtepompen. “Je hebt dan te maken met twee installaties die goed moeten functioneren en dubbel onderhoud. Erg ongunstig dus. Wij gaan liever direct voor all-electric als het kan. Daarnaast is die verduurzaming van de thermische energievoorziening soms ronduit problematisch. Denk maar aan voorbeelden van gestapelde woningbouw waarvoor waterstof, een warmtenet of blokverwarming eigenlijk een betere oplossing is. Maar ja, dan zit je in menig geval met forse kosten en zou eigenlijk de overheid moeten bijspringen.”

“Rem op noodzakelijke innovatie en versnelling”
Arthur van Schayk, Algemeen Directeur Remeha zegt te betreuren dat de norm komt te vervallen: “Deze draagt namelijk positief bij aan de versnelling van de energietransitie in Nederland. De continue verandering in politiek beleid aangaande energietransitie remt echter wel de noodzakelijke innovatie en versnelling. Remeha heeft geïnvesteerd in productontwikkeling en de opening van een warmtepompfabriek, mede op basis van de norm-aankondiging in 2022. Ondanks deze ontwikkeling blijft onze visie ongewijzigd: wij blijven geloven in de hybride warmtepomp, nu en in de toekomst. Het is de meest (financieel) interessante oplossing voor verduurzaming van bestaande woningen: zowel qua CO2-reductie, gasbesparing als financiële investering. En recent onderzoek (Installatiemonitor, mei 2024) bevestigt ons geloof: ruim 95% van de woningeigenaren die in 2022/2023 een warmtepomp hebben laten plaatsen is tevreden en raadt anderen een warmtepomp aan. Het is een duurzame keuze die bijdraagt aan het behalen van de klimaatdoelen en het creëren van een betere leefomgeving.”

“Warmtepomp is nu uit de gratie”
Dat de ‘verplichte warmtepomp’ op de schop zou gaan is niet onverwacht”, reageert Gerd Vrieling, Commercieel Directeur Nefit Bosch. “Tegelijkertijd wil men vasthouden aan de klimaatdoelen. Ook de verplichtingen in EU- verband blijven natuurlijk onveranderd staan. De vraag is dan hoe dit kabinet aan de doelen wil voldoen zonder maatregelen in de gebouwde omgeving. CO2 verder belasten wil men niet, maar er zal zeker iets moeten gebeuren. Ook zonder verplichtingen, zijn er natuurlijk scenario’s te bedenken om aan de doelen te voldoen. Het ligt voor de hand dat dit kabinet het verduurzamen van woningen en bedrijfspanden zal blijven stimuleren, zoals ze zelf aangeeft. Hoe dit precies vorm zal krijgen in het beleid, zullen we even moeten afwachten, maar wij verwachten niet dat dit betekent dat de warmtepomp nu uit de gratie is. In tegendeel, de dwang is er misschien af, het tempo ligt voorlopig wellicht lager dan het afgelopen jaar, maar de opgave om in de gebouwde omgeving verder te verduurzamen blijft onverminderd van kracht, anders is het onmogelijk om de doelen te halen. De warmtepomp, al dan niet hybride, is hierbij onmisbaar. Als Nefit Bosch anticiperen we al jaren op een diverse energiemix in de toekomst en kunnen we snel schakelen tussen all-electric, hybride en gasgebonden oplossingen inclusief waterstof, al naar gelang de keuzes van de politiek en de markt.”

Vrijwillige keuze
Itho Daalderop laat weten dat met de afschaffing van de verplichting voor een warmtepomp, er niet zoveel verandert. Volgens Maurits Lagendijk, marketeer bij de fabrikant, zijn “een comfortabele en stabiele temperatuur in huis, een lage energierekening, geen (of in het geval van een hybride opstelling een lagere) CO2-uitstoot, voor onze klanten al jaren belangrijke redenen om te kiezen voor onze warmtepompen. Dit is altijd een vrije keuze geweest. Wij richten ons op klanten die juist heel graag een warmtepomp willen, vanwege de vele voordelen die het oplevert; voor hen die een mooi rendement op een investering belangrijk vinden; voor hen die het belangrijk vinden dat ze minder CO2 uitstoten; voor hen die het fijn vinden dat het qua temperatuur altijd lente in huis is. Deze mensen zijn onze typische klanten. En voor hen was de verplichting helemaal niet nodig, die willen het vrijwillig.”

"Grote vraag zal blijven"
Rob Maassen, Country Manager ATAG Verwarming: “Wij zijn ervan overtuigd dat er de komende jaren een grote vraag zal blijven naar duurzame verwarmingsoplossingen. Het schrappen van de verplichtstelling van een warmtepomp vanaf 2026 zal dat niet veranderen. Er wordt langer ingezet op hybride oplossingen waarbij cv-ketels samenwerken met een warmtepomp. Hiervoor zijn verschillende compacte oplossingen ontwikkeld die uitstekend functioneren in combinatie met cv-ketels, die het elektriciteitsnet niet te veel belasten en uitermate geschikt zijn voor de Nederlandse woningen.”

Hybride route
Intergas heeft begrip voor het schrappen van de verplichting. De fabrikant onderschrijft de focus van de vier coalitiepartijen op draagvlak, haalbaarheid en energieonafhankelijkheid bij het vormgeven van de energietransitie. Bovendien blijven de klimaatdoelen op Europees niveau onveranderd. In 2030 moet de Europese Unie minimaal 55% minder CO2 uitstoten en tegen 2050 streeft de naar klimaatneutraliteit. Volgens Intergas is de hybride route, met een installatie bestaande uit een hybride warmtepomp die samenwerkt met een (nieuwe of bestaande) cv-ketel, hierop nog steeds het juiste antwoord. "Wij zijn ervan overtuigd dat een hybride installatie de beste keuze is om de bestaande bouw duurzaam te verwarmen. Door lagere aanschafkosten dan een all-electric systeem is het voor de meeste huishoudens een haalbare oplossing. Daarbij is aangetoond bij het demonstratieproject ‘Hybride Verwarmd’ dat een hybride systeem tot een gasbesparing van 80% kan leiden. Hiermee wordt de hybride warmtepomp binnen enkele jaren terugverdiend. Bovendien wordt ruim voldoende CO2-uitstoot bespaard om de klimaatdoelen te halen en is de hybride ‘netcongestie-proof’, omdat het apparaat altijd terug kan vallen op de gasketel", aldus Arno La Haye, Managing Director bij Intergas. Voor het succesvol toepassen van de hybride route is een aantoonbare lagere energierekening noodzakelijk. Intergas is ervan overtuigd dat de hybride deze besparing kan leveren. Daarom presenteert Intergas op korte termijn, bij voorkeur in nauwe samenwerking met de brancheorganisatie, een besparingsgarantie. Hiermee zijn huishoudens verzekerd van een lagere energierekening en een gunstige terugverdientijd.

Warmtepomp centraal
Vaillant meldt zich onverminderd te blijven inzetten voor een duurzame toekomst. Hugo Hemel, Marketing Director bij Vaillant hierover: “We blijven trouw aan onze technologiestrategie waarin de warmtepomp centraal staat en hechten nog steeds veel belang aan het bieden van een duurzaam alternatief voor verwarmen, voor iedereen. Nederland heeft zich bovendien gecommitteerd aan Europese afspraken over het uitfaseren van het fossiel verwarmen van woningen, waarbinnen de warmtepomp een speerpunttechnologie vormt. Deze verbintenis onderstreept het belang van onze voortdurende inzet voor duurzame oplossingen. We zijn overigens positief over het feit dat het hoofdlijnenakkoord sterk inzet op het versnellen van nieuwbouw tot structureel 100.000 woningen per jaar. Deze ontwikkeling biedt een belangrijke impuls voor duurzaam wonen en draagt bij aan onze gezamenlijke doelstellingen voor een milieuvriendelijke toekomst.”

"Onverteerbaar"
Techniek Nederland maakt zich zorgen over een aantal maatregelen in het hoofdlijnenakkoord. Met name het voornemen om de normering van de hybride warmtepomp te schrappen, is voor de brancheorganisatie onverteerbaar. Voorzitter Doekle Terpstra: “Installateurs en fabrikanten hebben tientallen miljoenen geïnvesteerd in opleidingen en productiecapaciteit. Dit besluit brengt een complete sector in grote problemen. We hebben als sector afspraken gemaakt met de overheid en verwachten van de overheid dat zij die afspraken nakomt. Dit is een ondoordacht besluit. We hebben met elkaar de schouders gezet onder het verlagen van de CO2-uitstoot. Installatiebedrijven en zelfstandig ondernemers hebben veel geld, tijd en energie gestoken in opleidingen en de industrie heeft de productiecapaciteit verhoogd. Door dit terug te draaien brengt het kabinet een hele sector in de problemen. Dit moet echt van tafel.’ Terpstra wil over dit onderwerp zo snel mogelijk in gesprek met het nieuwe kabinet.”

Diskwalificatie warmtepompindustrie
Tot slot de verenigingen die in Nederland de belangen behartigen van de warmtepompindustrie, Vereniging Warmtepompen en NVI-GO. Gezamenlijk spreken zij hun verbazing uit over het voorstel van de nieuwe coalitie om de ingezette koers m.b.t. de verduurzaming van Nederland in algemene zin, en die van individuele woningen specifiek, niet door te zetten. 'Daarmee diskwalificeert de nieuwe regering de warmtepompenbranche die in de publiek-private uitwerking van het actieplan (hybride) warmtepompen zwaar heeft geïnvesteerd in productiecapaciteit. En ontzegt de nieuwe regering de Nederlandse samenleving en economie goedkope warmte uit de eigen omgeving met duurzame elektriciteit van zon en wind.'

 

Relevant nieuws

Fout: view ca6fd985xs bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Techniek Nederland kijkt met gemengde gevoelens naar coalitieakkoord

Techniek Nederland is tevreden over het vooruitzicht dat Nederland binnenkort weer een missionair kabinet heeft. Tegelijkertijd maakt de brancheorganisatie zich zorgen over een aantal maatregelen in het hoofdlijnenakkoord. Met name het voornemen om de normering van de hybride warmtepomp te schrappen, is voor Techniek Nederland onverteerbaar. Voorzitter Doekle Terpstra: ‘Installateurs en fabrikanten hebben tientallen miljoenen geïnvesteerd in opleidingen en productiecapaciteit. Dit besluit brengt een complete sector in grote problemen.’

De brancheorganisatie heeft nog geen duidelijk beeld van de kabinetsplannen voor het technisch beroepsonderwijs. Terpstra: ‘Het tekort aan technische vakmensen is urgent. Daar moeten we iets aan doen en dat kan alleen met voortvarende plannen voor het techniekonderwijs.’ Techniek Nederland kijkt ernaar uit om de voorgenomen maatregelen op korte termijn met de nieuwe regering te kunnen bespreken.

Klimaatdoelen en energietransitie
PVV, VVD, NSC en BBB zeggen in het hoofdlijnenakkoord te willen vasthouden aan de bestaande klimaatdoelen en het bestaande beleid op het gebied van energie en techniek. Dat is positief, vindt Techniek Nederland. Voorzitter Terpstra: ‘Het belang van de energietransitie is voor iedereen duidelijk. De gemaakte afspraken en doelen zijn glashelder. Het komt nu aan op de uitvoering. Het nieuwe kabinet onderkent dat het oplossen van de netcongestie een urgent vraagstuk is. Dat is hoopgevend.’ Techniek Nederland betwijfelt wel of de klimaatdoelen haalbaar zijn, gezien de voorgestelde maatregelen rond warmtepompen en zonnepanelen, die juist een rem lijken te zetten op bestaand beleid.

Warmtepompen
Het nieuwe kabinet wil een streep zetten door het plan om bij vervangen van een cv-ketel van 2026 een duurzaam alternatief (in de meeste gevallen een hybride warmtepomp) te verplichten. Techniek Nederland vindt dat onbegrijpelijk. ‘We hebben als sector afspraken gemaakt met de overheid en verwachten van de overheid dat zij die afspraken nakomt. Dit is een ondoordacht besluit. We hebben met elkaar de schouders gezet onder het verlagen van de CO2-uitstoot. Installatiebedrijven en zelfstandig ondernemers hebben veel geld, tijd en energie gestoken in opleidingen en de industrie heeft de productiecapaciteit verhoogd. Door dit terug te draaien brengt het kabinet een hele sector in de problemen. Dit moet echt van tafel.’ Terpstra wil over dit onderwerp zo snel mogelijk in gesprek met het nieuwe kabinet.

Salderingsregeling
Techniek Nederland is ontstemd over het voornemen om de salderingsregeling zonder afbouwpad in 2027 af te schaffen. Terpstra: ‘De Eerste Kamer heeft drie maanden geleden, nota bene met steun van PVV en BBB, besloten dat de salderingsregeling moest blijven. Daardoor begint de zonnestroombranche zich nu een beetje te herstellen. Het nieuwe kabinet haalt dat herstel nu onderuit.’ Het afschaffen van de salderingsregeling moet volgens Techniek Nederland in elk geval geleidelijk gebeuren, zoals in het oorspronkelijke wetsvoorstel stond.

Vakmensen voor de techniek
Terpstra vindt het zorgwekkend dat in de plannen een heldere visie op het technisch beroepsonderwijs ontbreekt. Hij verwacht van de nieuwe regering baanbrekende initiatieven om de instroom van technische vakmensen te bevorderen. ‘Slagen we er niet in om méér technici aan het werk te krijgen, dan loopt ons land letterlijk vast.’ De voorzitter heeft er vertrouwen in dat het nieuwe kabinet het belang van het technisch beroepsonderwijs onderkent en er de aandacht aan zal geven die het verdient.

Infrastructuur, mobiliteit en woningbouw
Techniek Nederland is positief over de aangekondigde investeringen in infrastructuur en woningbouw. De brancheorganisatie benadrukt dat uniforme regels voor de invoering van zero-emissiezones cruciaal zijn.

Circulariteit
Techniek Nederland ziet in het akkoord weinig ambitie terug als het gaat om circulariteit. Terpstra: ‘Dat zou een gemiste kans zijn. Het is belangrijk dat we Europese regelgeving, zoals Ecodesign en Right to Repair voortvarend gaan invoeren. Zo kunnen we veel meer apparatuur een langer leven geven en putten we de aarde minder uit.’

Aan tafel met het nieuwe kabinet
Techniek Nederland kijkt uit naar een constructieve en productieve samenwerking met de nieuwe regeringsploeg. Voorzitter Terpstra: ‘We hopen dat de samenstelling van de ministersploeg niet te veel tijd in beslag gaat nemen. De technieksector wil graag snel aan tafel met de betrokken bewindslieden om afspraken te maken waarmee het land verder komt.’

Relevant nieuws

Fout: view 4ff339fzul bestaat mogelijk niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Techniek Nederland uit zorgen over de invoering van zero-emissiezones

Techniek Nederland heeft grote zorgen over de invoering van emissievrije zones. De brancheorganisatie heeft daarom (samen met InRetail) een position paper opgesteld. Dat document is aan de leden van de Vaste Kamercommissie voor Infrastructuur en Waterstaat gestuurd.  Woensdag 15 mei vindt in de Tweede Kamer over dit onderwerp een rondetafelgesprek plaats.

De belangrijkste zorgpunten op een rij zijn voor de branchekoepel:

-Zorg voor voldoende (semi-)publieke laadpalen, óók in woonwijken

Voor het verduurzamen van hun wagenpark is een goede laadinfrastructuur voor ondernemers cruciaal. Door netcongestie is het verkrijgen van een verzwaarde elektriciteitsaansluiting op dit moment moeilijk. Verwarmingsmonteurs en loodgieters hebben met name in woonwijken voldoende laadcapaciteit nodig. Bij veel installateurs en witgoedmonteurs gaat de bedrijfswagen ‘s avonds namelijk met de medewerker mee naar huis om in geval van storingen snel bij de klant te kunnen zijn.

-Verleng stimuleringsregelingen en voorkom onnodige drempels

De hoge aanschafkosten maken het kostbaar om over te stappen naar elektrische bestelbussen. Dat is zeker het geval als de bestaande bestelbussen nog niet zijn afgeschreven. Daarom vindt Techniek Nederland het essentieel dat landelijke subsidieregelingen worden verlengd en uitgebreid. Alleen op die manier zal het aandeel elektrisch bedrijfsvervoer (nu nog maar 2%) substantieel groeien. Techniek Nederland vindt bovendien dat subsidieregelingen landelijk uniform zouden moeten zijn.

-Zorg ervoor dat gemeenten zich houden aan gemaakte harmonisatieafspraken

Ondernemers hebben behoefte aan dezelfde regels in alle zero-emissiezones. Uitzonderingen daarop zouden niet mogelijk moeten zijn. Ook eenduidigheid wat betreft verkeersborden is nodig om verwarring te voorkomen.

-Kies tijdig voor een go-/no-go-moment

Vooral kleinere ondernemers zouden er met het oog op de hoge investeringen en de praktische problemen voor kunnen kiezen geen klanten meer bedienen in binnensteden met een zero-emissiezone. Daardoor bestaat het risico dat huizenbezitters en huurders nóg langer moeten wachten op onderhoud aan hun cv-ketel of een reparatie. Techniek Nederland pleit ervoor dat de overheid één moment kiest om te beoordelen of voldoende ondernemers voorbereid zijn op de overstap naar elektrische bedrijfsbussen. Blijkt dat niet het geval, dan zou de overgangstermijn moeten worden verlengd.

‘Klimaatdoelen gebouwde omgeving niet haalbaar’

De doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn is voor de gebouwde omgeving in Nederland realistisch niet haalbaar. Met investeringen in de orde van €375 miljard, waarvan €225 miljard als verliesgevend is te beschouwen, zou deze doelstelling financieel nog mogelijk zijn, maar de vereiste arbeidscapaciteit laat zich niet organiseren. Er is eenvoudig geen geloofwaardig pad voor de arbeidscapaciteit te schetsen dat hiertoe leidt. Dit geldt in nog sterkere mate voor doelen die in 2040 al (bijna) tot een klimaatneutrale gebouwde omgeving zouden moeten leiden. Dit concludeert het EIB in de zojuist verschenen studie ‘Klimaatambities in de gebouwde omgeving’.

Om tot een klimaatneutrale gebouwde omgeving te komen zullen 7 miljoen woningen en 480 miljoen vierkante meter aan overige gebouwen van het aardgas moeten worden gehaald. Dit vergt €375 miljard aan investeringen, waarvan €225 miljard naar schatting onrendabel is. Dit is een immense opgave, maar dit is binnen een periode van 27 jaar niet onmogelijk.

Arbeidscapaciteit verduurzaming bouw: van bijna 60.000 naar ruim 150.000
Met de verduurzaming van de gebouwde omgeving zijn op dit moment bijna 60.000 voltijdbanen gemoeid. Om in 2050 klimaatneutraal te zijn zullen in dat jaar ruim 150.000 voltijdbanen ingezet moeten worden. Niet valt in te zien waar deze enorme extra arbeidscapaciteit vandaan moet komen. De instroom in de technische opleidingen neemt eerder af dan toe en een enorme opschaling van buitenlandse arbeidskrachten ligt ook niet in de rede als bedacht wordt dat dezelfde vakkrachten ook voor de energietransitie elders in Europa hard nodig zullen zijn.
Een andere belangrijke kwestie die pleit tegen het extreem opschalen in de tijd, is het voorkomen van het instorten van de werkgelegenheid na het bereiken van het doel. Dan resteert een vervangings- en onderhoudsmarkt met een bijbehorende arbeidscapaciteit van ongeveer 50.000 voltijdbanen, zodat in 2051 dan 100.000 arbeidskrachten op dat moment overbodig zouden worden.

Planbureau voor de Leefomgeving: doelen wel haalbaar?
Recent is een studie uitgekomen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) waarin gesteld wordt dat het doel van klimaatneutraal voor 2050 haalbaar wordt geacht, al geldt dit niet voor volledig ‘fossielvrij’. Uit nadere bestudering van de rapporten blijkt echter dat PBL bij de haalbaarheid alleen gekeken heeft naar de technologische en geofysische haalbaarheid. Het PBL geeft zelf aan dat niet gekeken is naar de economische, maatschappelijke en institutionele haalbaarheid. Hieronder valt uiteraard ook de vereiste arbeidscapaciteit die in de studie van het EIB is bekeken.

Internationale afspraken en rechterlijke uitspraken
Het nemen van meer tijd om naar CO2-neutraliteit in de gebouwde omgeving te komen zal realisatie van het doel om in 2050 een CO2-neutrale samenleving te hebben moeilijk maken. Weliswaar kunnen negatieve emissies elders in de samenleving in theorie compensatie bieden, maar deze - zoals CO2-opslag - zullen al stevig moeten worden ingezet voor de industrie en landbouw. Wel is er nog ruimte voor flankerend beleid zoals herbebossing, maar dit zal naar verwachting geen volledige compensatie bieden. Men kan betogen dat de urgentie van het aanpakken van klimaatproblemen is toegenomen en dat internationale afspraken en rechterlijke uitspraken zich verzetten tegen een langere transitieperiode, maar het moet fysiek ook kunnen. Met een pad voor de gebouwde omgeving dat bijvoorbeeld richting 2060 naar klimaatneutraliteit leidt zouden Nederland en Europa ook nog altijd tot de koplopers in de wereld behoren. Als het gaat om de opwarming van de aarde dan ligt de sleutel in Azië, waar inmiddels 60% van de wereldwijde emissies plaatsvinden. De EU-27 is maar goed voor ruim 6% van de emissies en dit aandeel zal in ieder scenario verder gaan dalen.

Fout: view fef71c2v3o bestaat mogelijk niet