Zuiverend dak haalt CO2, stikstof- en zwaveloxides uit de lucht
Vis Waddinxveen heeft haar bedrijfspand van een luchtzuiverend ECO-dak laten voorzien. Daarmee haalt het bedrijf honderden kilo’s aan CO2, stikstof- en zwaveloxides uit de lucht.
De leverancier van gasflessen werd opgericht in 1816 onder de naam De Smidse Vis. Nu, ruim tweehonderd jaar later, staat de zesde generatie aan het roer.
Denken aan de volgende generaties
Familiebedrijven met een lange historie zijn per definitie gewend om te denken aan de toekomst, aan de volgende generaties. Het is dan ook niet verwonderlijk dat juist familiebedrijven het thema ‘duurzaamheid’ een warm hart toedragen. Zo ook deze Waddinxveense onderneming. Die besloot om zijn dak van 750 vierkante meter in te zetten voor een beter klimaat en een schoner milieu.
20 procent reductie van stikstof- en zwaveloxides
Het bedrijf koos, in samenwerking met Kewodak | De Dakmakers, voor een luchtzuiverend ECO-dak (IKO Carrara) met Air Care Technology en ECO Bitumen. Deze combinatie zorgt voor een 20 procent reductie van stikstof- en zwaveloxides in de vervuilde lucht. Dit feit is doorgerekend door het onafhankelijke Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW), op basis van databanken en rekenmodules van Bitumen Waterproofing Association.
Techniek Nederland organiseert webinar over CO certificering
Techniek Nederland organiseert op dinsdag 21 januari het webinar ‘Alles wat u moet weten over de CO-certificering’. Tijdens de interactieve presentatie komen alle belangrijke aspecten aan de orde van de wettelijke certificering voor verwarmingsinstallateurs, die op 1 juli van dit jaar ingaat. Sprekers zijn experts Remco van der Linden en Fred Vos van Techniek Nederland en ondernemer Mariëlle Koenen van Scholtes Installatietechniek. Het webinar vindt plaats van 15 tot 16 uur en is te volgen via pc, laptop, tablet en telefoon.
Het webinar behandelt veel praktische aspecten van de wettelijke certificering. Zo komen de certificeringscriteria voor bedrijven aan de orde en de vakbekwaamheidseisen voor monteurs. De sprekers vertellen ook hoe Techniek Nederland leden ondersteunt om aan de wettelijke certificering te voldoen.
Interactief webinar
Het webinar is interactief. Kijkers kunnen online vragen stellen en de sprekers geven zoveel mogelijk al tijdens de uitzending antwoord. Lukt dat niet, dan ontvangen vragenstellers kort na afloop een antwoord via een persoonlijke e-mail.
Terugkijken
Het webinar staat zowel open voor leden van Techniek Nederland als voor niet-leden. Het is ook mogelijk om het webinar terug te kijken via de website van Techniek Nederland. De uitzending is daar te zien vanaf 22 januari om 12 uur.
Certificering wordt in 2022 verplicht
De wettelijke certificering voor verwarmingsinstallateurs is niet vrijblijvend. Nadat de regeling op 1 juli van dit jaar ingaat, geldt een overgangsperiode tot 1 januari 2022. Daarna moeten verwarmingsinstallateurs een wettelijk certificaat hebben om cv-ketels te mogen plaatsen of onderhouden. Bedrijven die vanaf dat moment zonder certificaat werkzaamheden uitvoeren zijn in overtreding en riskeren een boete.
Koolmonoxide
Aanleiding voor de wettelijke certificeringsregeling is het koolmonoxide-rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uit 2015. Die concludeerde dat bestaande kwaliteitsregelingen onvoldoende waarborg waren voor veilige cv-installaties. De belangrijkste aanbeveling was de introductie van een wettelijke regeling. Techniek Nederland is nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de wettelijke regeling die ervoor zorgt dat bedrijven zonder deskundigheid en certificaat zich niet langer verwarmingsinstallateur mogen noemen.
Aanmelden
Aanmelden voor het webinar kan hier.
Warmtepompmarkt vorig jaar weer fors gegroeid
In 2019 is het aantal verkochte warmtepompen gestegen naar 40.204. Dit is een stijging van 32% ten opzichte van de 30.481 verkochte exemplaren in 2018. Dit jaar verwacht onderzoeksbureau Dutch New Energy Research dat de Nederlandse markt met 24% verder zal groeien naar bijna 50.000 verkochte warmtepompen, zo blijkt uit het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2020.
“De maatschappij is inmiddels wel overtuigd van de belangrijke rol die zon en wind in de komende jaren gaan spelen”, aldus Rolf Heynen, directeur van onderzoeksbureau Dutch New Energy Research. “Wat betreft warmtepompen leven er nog kritische vragen op het gebied van geluid, prijs en energiegebruik. Wij zien echter dat de sector hard werkt aan het bieden van oplossingen, waardoor ook de warmtepomp een onmogelijk te negeren factor wordt.”
Onvoldoende woningisolatie
Het Nationaal Warmtepomp Trendrapport is gebaseerd op een onderzoek onder installateurs en fabrikanten. Als belangrijkste drempel ziet de sector zelf de woningisolatie die onvoldoende is, wat leidt tot een hoog energiegebruik door warmtepompen. Ook de hoge aanschafkosten worden vaak genoemd als uitdaging. Als de gasprijs de komende jaren verder stijgt, zal de financiële aantrekkelijkheid van warmtepompen echter fors toenemen.
Fluisterstille warmtepompen
Veel consumenten menen dat warmtepompen zorgen voor een (te) hoge geluidsbelasting. De sector zelf lijkt hoopvol dat dergelijke problemen binnenkort tot het verleden behoren. De helft van de fabrikanten verwacht binnen vijf jaar fluisterstille warmtepompen te kunnen produceren die een maximaal geluid produceren van 30dB op een afstand van minder dan 5 meter.
Het onderzoek voor het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2020 werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Dutch New Energy Research in opdracht van vakbeurs Duurzaam Verwarmd en de Dutch Heat Pump Association. Het trendrapport is hier te downloaden.
BENG definitief uitgesteld tot januari 2021
De invoeringsdatum van de eisen voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen (BENG), de bepalingsmethode NTA8800 en de invoeringsdatum van het nieuwe energielabel worden met een half jaar uitgesteld tot 1 januari 2021. Minister Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil zo de bouwende partijen voldoende voorbereidingstijd geven om de BENG-eisen en het nieuwe energielabel succesvol te kunnen implementeren. Reden van het uitstel is het niet tijdig gereed zijn van de benodigde rekensoftware.
November 2019 werd bekend dat, mede als gevolg van een aantal geconstateerde omissies in de bepalingsmethode voor de energieprestatie van gebouwen -de NTA 8800- het kunnen aanleveren van definitieve rekensoftware per einde 2019 niet haalbaar was, schrift de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Met de ‘bouwende’ marktpartijen is vervolgens besproken of de beoogde invoeringsdatum 1 juli 2020 nog haalbaar zou kunnen zijn. De partijen (Neprom, NVB-Bouw, Bouwend Nederland, IVBN, Aedes en BNA) hebben hierop aangegeven dat de voorbereidingstijd door de vertraagde oplevering van de rekensoftware minder is geworden dan de minimaal benodigde zes maanden. Zij hebben de minister gevraagd om de invoeringsdatum met zes maanden op te schuiven van 1 juli 2020 naar 1 januari 2021. De bouwende partijen hechten echter aan een zorgvuldige implementatie en wijzen ook op de overige problemen (stikstof, PFAS) waar de bouw op dit moment mee te kampen heeft.
Van Dorp neemt specialist in zwembadtechniek over
Van Dorp heeft overeenstemming bereikt over de overname van de aandelen van Kunststofwerktuigbouw Kawebe B.V. (KWB) te Boxtel. KWB is 30 jaar actief in zwembadtechniek, waterbehandeling en kunststof leidingwerk en bedient zowel de Nederlandse als de Belgische markt. Er werken momenteel 42 medewerkers en het bedrijf heeft een omzet van circa 7,5 miljoen euro.
Van Dorp heeft het specialisme Zwembaden al in huis en wil met de overname haar positie in dit segment versterken. Voor KWB zorgt de overname ervoor dat de continuïteit gewaarborgd blijft. Ook profiteert het bedrijf dankzij de samenwerking van diverse specialismen, zoals op het gebied van ICT en de aanpak van technisch beheer. De dagelijkse leiding ligt bij Roger Gunther.
Van Dorp is een duurzame technisch dienstverlener, met 19 vestigingen door heel Nederland. Het familiebedrijf biedt een totaalpakket aan technische diensten en installaties.
FNV-leden bij Technische Unie zetten hun staking voort
De staking bij de Technische Unie in Strijen wordt morgen voortgezet. Dat hebben de leden van FNV die bij de Technische Unie werken zojuist besloten. De medewerkers van de grootste technische groothandel van het land staken onder meer voor een loonsverhoging van 5% in de nieuwe cao.
De staking in Strijen is de derde stakingsactie in een reeks van meerdere stakingen van de technische groothandels en begon vanochtend om 05.00 uur. In diezelfde reeks wordt morgen ook gestaakt in Schiedam, bij technische groothandel Santrade.
Verslechteringen
Naast een loonsverhoging willen de medewerkers dat de verslechteringen die de werkgevers in de technische groothandel voorstellen van tafel gaan. Als het aan de werkgevers ligt, worden bijvoorbeeld tot 22.00 uur ’s avonds en op zaterdag geen toeslagen meer betaald. De werkgevers willen ook de leeftijdsdagen afschaffen voor nieuwe mensen, maar ook voor de huidige werknemers.
Gesprekken
De cao-gesprekken met werkgevers lopen sinds april 2019. FNV Handel wil een cao voor twee jaar afspreken met een looneis van 5% per jaar. De werkgevers gaan niet verder dan 9% in een cao voor 4 jaar, een stijging van 2,25%. Onder de cao technische groothandel vallen 40.000 medewerkers.
Vernieuwd Naturalis verduurzaamt warmte-installatie
Renovatie en nieuwbouw bieden bij uitstek mogelijkheden voor gebouweigenaren om de warmtevoorziening verder te verduurzamen. Naturalis in Leiden maakte bij de vernieuwing van het museum de overstap naar een duurzame klimaatbeheersingsinstallatie.
Het vernieuwde Naturalis in Leiden opende vorig jaar haar deuren en is nu ongeveer twee keer zo groot als voorheen. Voor het eerst bevindt alles zich onder één dak: museum, kantoor, depot en laboratorium. Het huidige gebouw bestaat uit het gerenoveerde oorspronkelijke pand en een volledig nieuw museumgebouw. Directeur Edwin van Huis: "Voorheen was het Pesthuis uit de zeventiende eeuw, aan de overkant van Naturalis, het entreegebouw van het museum. Dat was een energetisch drama. De warmte liep er net zo hard uit als deze erin ging."
Fors minder energiegebruik
"We vonden dat als we alles twee zo groot maakten, het niet zo kon zijn dat we ook twee zoveel energie zouden gaan verbruiken", zegt Van Huis over de ambitie om de nieuwbouw energiezuiniger te maken. "We wisten van tevoren dat we niet helemaal energieneutraal zouden kunnen worden, vanwege de combinatie van bestaande en nieuwbouw. Maar we hebben meerdere energiebesparingsmaatregelen genomen waarmee we verwachten dat we ons energiegebruik flink naar beneden kunnen brengen."
Duurzaamheid integreren
Naturalis integreerde in de renovatie- en nieuwbouwprojecten verschillende duurzame oplossingen: een duurzaam klimaatsysteem, zonnepanelen, ledverlichting en een eigen warmte/koudeopslag (WKO) in combinatie met stadswarmte. Van Huis: "In Leiden zitten we wat dat betreft op een perfecte locatie: we maakten al gebruik van stadswarmte van het warmtenet van Vattenfall en er was in ons gebouw ruimte voor WKO. Met de WKO kunnen we in onze eigen behoefte aan warmte en koude voorzien. Voor pieken in de warmtevraag kunnen we terugvallen op het warmtenet. Dat geeft zekerheid."
Fossielvrij leven
Vattenfall verplaatste de aansluiting op het warmtenet van het oude Pesthuis naar het nieuwe gebouw van Naturalis en realiseerde een compleet nieuwe installatie. De warmte wordt aanvankelijk geleverd vanuit de Uniper-energiecentrale in Leiden. Vattenfall is – vanuit de missie om binnen één generatie een fossielvrije toekomst te realiseren – van plan om het warmtenet te koppelen aan een duurzame restwarmtebron. "We zien het als onze verantwoordelijkheid om energie en warmte stapsgewijs verder te verduurzamen om uiteindelijk fossielvrij te kunnen leven. Restwarmte zien we als logische, duurzame hoofdbron voor het warmtenet in Leiden", aldus Erwin Manssen, relatiemanager bij Vattenfall.
Perfecte huwelijk
Van Huis is enthousiast over de inzet van restwarmte. “We gebruiken straks geen fossiele energie meer en dankzij de WKO hebben we de conventionele, elektrische koeling die veel energie vraagt niet meer nodig.” Manssen vult aan: "WKO en stadsverwarming vormen samen het perfecte huwelijk. Vanwege de achtervang van stadswarmte is de combinatie op termijn een duurzame oplossing die betrouwbaar, beschikbaar en veilig is."
Geen gedoe
Een goede temperatuur en de juiste luchtvochtigheid zijn voor de collectie in het depot en het museum – waar ruim 42 miljoen stukken worden bewaard – van groot belang. Van Huis: "Een systeem moet de schommelingen van luchtvochtigheid en temperatuur zoveel mogelijk op kunnen vangen. Dat voorkomt dat objecten, zoals opgezette dieren van organisch materiaal, beschadigen. Met de nieuwe klimaat- en warmte-installaties kunnen we dit prima regelen. We kunnen op kantoor zelfs gewoon nog een raampje opendoen."
Geen gedoe
De overgang naar de nieuwe warmte-installatie en het nieuwe klimaatbeheersysteem is bij Naturalis zonder problemen verlopen, vertelt Van Huis. "Eigenlijk merken bezoekers en medewerkers er niets van. Ik had verwacht dat we met veel gedoe bezig zouden zijn, bijvoorbeeld met het inregelen van de temperatuur."
Stapsgewijs verduurzamen
Naturalis heeft zich uitgebreid laten adviseren over de duurzame mogelijkheden voor het nieuwe gebouw. Van Huis licht toe: "We moeten heel snel naar een fossielvrij energiestelstel, hoe moeilijk dat misschien ook in de praktijk zal zijn. Wij hebben uiteindelijk bewust gekozen voor een installatie die in de toekomst uit te breiden is en waarmee je stapje voor stapje verder verduurzaamt. Het is daarom ook belangrijk om samen te werken met een partner die hetzelfde doel voor ogen heeft, die meedenkt over oplossingen die – ook op de lange termijn – geschikt zijn voor onze situatie, en die op de hoogte is van nieuwe mogelijkheden voor verdere verduurzaming."
Plotseling stoppen ISDE-subsidie zorgt voor onvoorziene kostenpost
Minister Wiebes heeft gereageerd op de brief van de Lente-akkoord partijen over zijn besluit om de ISDE vanaf januari 2020 niet langer open te stellen voor investeringen in nieuwbouw waarvoor de gasaansluitplicht is vervallen. De minister heeft besloten om een overgangsregeling in te stellen voor particulieren. Voor zakelijke partijen wordt echter geen overgangsregeling getroffen.
De minister betoogt dat bedrijven de subsidie dienen aan te vragen vóórdat de kosten worden gemaakt. Hij stelt: “Voor zakelijke partijen kan dus bij de investeringsbeslissing rondom het aardgasvrij maken van bouwwerken rekening gehouden worden met het feit dat er geen subsidie meer aangevraagd kan worden.” Helaas verwart de minister hier de investeringsbeslissing met de aankoop, zo reageren de Lente-akkoord partijen op dit betoog. “Projecten die een jaar geleden de investeringsbeslissing hebben genomen, en nu voor de aankoop staan en subsidie willen aanvragen, vallen nu dus tussen wal en schip.”
De Lente-akkoord partijen hadden het wenselijk gevonden dat de minister een jaar geleden had laten weten dat de ISDE per 1 januari 2020 zou worden opgeheven voor nieuwbouw. “Dat zou het ministerie niets extra hebben gekost, maar het zou wel tijdig duidelijkheid hebben gegeven aan de markt. Nu worden veel bedrijven voor een onvoorziene kostenpost gesteld.”
ISDE-subsidie leidt tot betere energieprestatie
De Lente-akkoord partijen vinden het jammer dat de minister niet ingaat op het argument dat de ISDE-subsidie als neveneffect heeft dat de EPC van nieuwbouw woningen fors lager uitpakt dan verplicht in het Bouwbesluit. Dit CO2-effect is niet meegenomen in het rapport van SEO.
Wat betreft het voorstel van de Lente-akkoord partijen om de ISDE-subsidie in aardgasvrije nieuwbouw te behouden voor warmtepompen met een geringe hoeveelheid F-gassen schrijf de minister: ”In mijn brief aan de Kamer heb ik aangegeven dat ik bezie of er de komende jaren aanleiding is om in de ISDE rekening te houden met de hoeveelheid F-gassen in de uit de regeling te subsidiëren warmtepompen. Dit voornemen staat los van mijn besluit om aardgasvrije nieuwbouw uit de ISDE te schrappen.”
Voor nieuwbouwwoningen met een bouwaanvraag van vóór 1 juli 2018 blijft ISDE-subsidie op warmtepompen overigens wel mogelijk.
Wat zijn de effecten van BENG op utiliteitsgebouwen?
Vanaf 1 juli 2020 hebben vastgoedontwikkelaars en architecten te maken met de nieuwe bepalingsmethode voor energieprestatie, NTA 8800. De BENG-eisen vervangen de huidige EPC-eisen, maar hoe streng zijn ze? En er zijn verschillende mogelijkheden om aan de nieuwe eisten te voldoen, maar hoe? DGMR-adviseurs schreven hier een whitepaper over, waarin een aantal veel voorkomende utiliteitsbouwfuncties naast elkaar worden gezet. Berekeningen aan verschillende referentiegebouwen maken zichtbaar welke maatregelenpakketten er mogelijk zijn.
In drie stappen geven de schrijvers steeds aan hoe een utiliteitsgebouw een BENG-gebouw kan worden. In het ontwerpproces zal al vroegtijdig getoetst moeten worden of met name de BENG 1-indicator behaald gaat worden: een minder compact ontwerp kan er toe leiden dat BENG 1 kritisch wordt en daar moet door het ontwerpteam tijdig op geanticipeerd worden. Maar ook het halen van de BENG 2- en BENG 3-indicator gaat niet automatisch goed.
Keuze- en ontwerpvrijheid
De DGMR-adviseurs concluderen dat de BENG 1-indicator, bij een enigszins compact ontwerp, relatief eenvoudig gehaald kan worden. Om ook aan de BENG 2- en BENG 3-eisen te voldoen, moet uitgegaan worden van een goede isolatie, een energiezuinig ventilatiesysteem met warmteterugwinning, een laag geïnstalleerd vermogen voor verlichting en een efficiënte opwekker voor verwarming en koeling. Tegelijkertijd blijkt uit de verschillende berekeningen dat meerdere pakketten aan maatregelen mogelijk zijn. Er is dus voldoende keuze- en ontwerpvrijheid om aan de BENG-eisen voor utiliteitsbouw te voldoen.
“De hybride warmtepomp is geen sjoemeldiesel”
Arie en Martin Kroon namen het vorige week in de Volkskrant op tegen de hybride warmtepomp en daarbij zijn ze behoorlijk uit de bocht gevlogen. Door de warmtepomp met een sjoemeldiesel te vergelijken, slaan ze de plank volledig mis. De warmtepomp zal de komende jaren uitgroeien tot een ware versneller van de energietransitie. Eind maart presenteerde installatiekoepel UNETO-VNI samen met diverse partners een manifest dat veel heeft losgemaakt. Helaas hebben de heren Kroon en Kroon niet de moeite genomen dat manifest ook daadwerkelijk te lezen.
In het manifest pleiten we voor een hogere rendementseis voor verwarmingsinstallaties. Dat moet ertoe leiden dat we in Nederland vanaf 2021 geen traditionele, gasgestookte cv-ketels meer plaatsen. In plaats daarvan stappen we over op hybride systemen: een elektrische warmtepomp die alleen op piekmomenten nog gebruik maakt van aardgas.
Volgens de heren Kroon wordt de elektriciteit die nodig is voor de warmtepomp grotendeels opgewekt met fossiele energie. Dat is juist, maar daarbij staren ze zich blind op de situatie van vandaag en gaan ze voorbij aan de technologische ontwikkelingen. Binnen afzienbare tijd maken we kennis met nieuwe toepassingsmogelijkheden van zonne-energie, zoals integratie in daken, gevels en ramen. De elektriciteit van zonnepanelen kunnen we binnenkort opslaan, terwijl ook het landelijk elektriciteitsnetwerk duurzamer wordt dankzij nieuwe zonnevelden en windparken. Een warmtepomp zonder CO2-uitstoot is op termijn wel degelijk bereikbaar.
Net als Arie en Martin Kroon vinden wij dat we het energieverbruik moeten terugdringen door isoleren en optimaal inregelen. Maar terwijl we dat doen, moeten we óók innoveren. Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, hebben we alle opties nodig. En zeker de hybride warmtepomp, die óók goed toepasbaar is in oudere, minder goed geïsoleerde huizen.
In het manifest dat wij aan Diederik Samsom hebben overhandigd, staat niet dat wij de cv-ketel in 2021 willen verbieden. Wat we wél voorstellen is een rendementseis voor verwarmingsinstallaties. In de praktijk zal in de meeste gevallen alleen een combinatie van een cv-ketel met een duurzaam alternatief (hybride warmtepomp of zonneboiler) aan die eis kunnen voldoen. Tegelijkertijd pleiten we voor de beschikbaarheid van woning-gebonden financieringsmogelijkheden. Bovendien stellen we nadrukkelijk dat de duurzame systemen beter en compacter moeten worden en minder geluid moeten maken. Alternatieve oplossingen, zoals aansluiting op een warmtenet, sluiten wij natuurlijk niet uit.
Volgens de heren Kroon wijzen fabrikanten en installateurs duurzame koudemiddelen in de warmtepompen af. Dat is onjuist. Conform EU-afspraken uit 2013 stappen fabrikanten steeds vaker over op milieuvriendelijke alternatieven. Een andere bewering: jaarlijks lekt 6 procent koudemiddel weg. Complete onzin. Het circuit is hermetisch gesloten en volledig van metaal. Daar lekt geen druppel uit weg. Daarnaast moeten monteurs voldoen aan strenge eisen. Ze moeten beschikken over een zogenaamd F-gassencertificaat.
Als uitsmijter komen Arie en Martin Kroon aanzetten met ‘de grootste bottleneck’: het tekort aan technische vakmensen. Hadden de heren de media een béétje gevolgd, dan zouden ze weten dat wij geen gelegenheid onbenut laten om publiek en politiek op die uitdaging te wijzen. En we constateren het niet alleen, we dóen er ook iets aan. Met een grootschalig opleidingsprogramma stomen we onze technici klaar voor nieuwe technieken.
Gemopper en gebrek aan durf helpen het klimaat en de Groningers niet verder. Voor een CO2-neutrale gebouwde omgeving is een vooruitstrevend beleid nodig, veel enthousiasme én goede ideeën. Die inzet mogen we van iedereen verwachten; óók van experts zoals Arie en Martin Kroon.
Doekle Terpstra
Voorzitter UNETO-VNI