Veel mensen denken dat je voor innovaties die de wereld kunnen veranderen een soort Willie Wortel nodig hebt. Mijn dochters vinden het prachtig als ik ze een strip voorlees waarin deze bijzondere kraanvogel weer een vliegende auto of een tijdmachine uitvindt. Toch zijn voor de energiesector dit soort uitvindingen helemaal niet meer nodig. De cruciale innovaties zijn al lang op de markt. Waar het nu om gaat is dat we als maatschappij deze innovaties met elkaar gaan integreren. Zo ontstaat een onverslaanbaar totaalpakket dat onze energievoorziening onherkenbaar zal verbeteren.

Salderingsregeling

Neem bijvoorbeeld zonnepanelen. Ze maken de afgelopen jaren een onstuimige groei door en zeker grote zonneparken naderen het punt waarbij ze zonder subsidie kunnen worden aangelegd. Maar particuliere bezitters van zonnepanelen maken nu nog deels gebruik van de gunstige salderingsregeling. Gemiddeld gebruiken ze maar 30% van de stroom die hun zonnepanelen genereren zelf; de rest leveren ze terug aan het stroomnet. Dankzij de salderingsregeling krijgen ze hiervoor het volle pond vergoed van hun energieleverancier, ook al is die stroom overdag lang niet zo veel waard. Als de salderingsregeling straks wordt afgebouwd, zal het financiële rendement iets teruglopen.

Thuisbatterijen

De oplossing is om er voor te zorgen dat huishoudens meer van de stroom die zij genereren zelf gaan gebruiken. Dan hoeven ze immers minder stroom van hun energieleverancier af te nemen, en ‘verdienen’ zij net zo veel als wanneer zij die stroom onder de salderingsregeling aan het stroomnet leveren. Het probleem is dat zonnepanelen vooral overdag stroom opwekken, terwijl huishoudens juist ’s avonds behoefte hebben aan stroom. Gedeeltelijk is dit op te lossen door oude technieken nieuw leven in te blazen. Wasmachines kunnen geprogrammeerd worden om overdag te draaien: precies de tegenovergestelde situatie van vroeger, toen sommige huishoudens juist gebruik maakten van goedkope nachtstroom. Maar de grote klapper gaat gemaakt worden door de inzet van een techniek die ook al heel lang bestaat: de batterij.

Steeds rendabeler

Jarenlang werd er gezegd dat grote batterijen voor huishoudens niet rendabel waren. Ze waren te duur, hadden te weinig capaciteit, ga zo maar door. Maar de afgelopen jaren hebben batterijen een enorme ontwikkeling doorgemaakt door eerst de introductie van de mobiele telefoon en daarna van de elektrische auto. Batterijen worden nu geproduceerd in wat niet voor niets giga-fabrieken heten en de prijzen zijn dan ook giga-hard aan het dalen.

In combinatie met PV-systeem

Nog steeds zal een consument niet snel zelf een los batterijsysteem aanschaffen voor gebruik met zijn zonnepanelen. Maar als de salderingsregeling wordt afgebouwd en batterijprijzen blijven dalen, wordt het ineens veel gemakkelijker om batterijen in combinatie met een nieuw PV-systeem te verkopen. In Duitsland worden de meeste zonnepanelensystemen inmiddels al verkocht in zo’n combinatie. Binnen een paar jaar zal dit naar verwachting in Nederland ook het geval zijn.

Zelfversterkend effect

Zodra we eenmaal op dit punt zijn, zal het hard gaan. De combinatie van zonnepanelen en thuisbatterijen zal financieel zo aantrekkelijk zijn, dat steeds meer huishoudens deze zullen aanschaffen, óók in een potentiële economische crisis. Grotere volumes zullen leiden tot verdere prijsdalingen die op hun beurt natuurlijk ook weer tot een hogere verkoop zullen leiden. Het is een zelfversterkend effect dat we in andere sectoren al vaker hebben gezien en dat ongekende gevolgen zal hebben.

Kleine mini-centrale

Uiteindelijk worden we een land dat veel minder afhankelijk is van grote energiecentrales. In plaats daarvan zal vrijwel ieder huishouden een eigen kleine mini-centrale bezitten. Na honderd jaar grootschalig gebruik van fossiele brandstoffen is het een omwenteling die zijn weerga niet kent. Maar wordt het bereikt door één bijzondere uitvinding uit het laboratorium van Willie Wortel? Nee, het zal komen door de integratie van enkele betrouwbare technologieën die al lang hun waarde hebben bewezen, maar die in combinatie met elkaar nog veel waardevoller worden dan ooit.

Rolf Heynen, medeoprichter van Good! en directeur van Dutch New Energy Research