Is het binnenklimaat wel gezond?

Al jaren is er veel te doen over het binnenklimaat in Nederland. Gebouwen worden steeds beter geïsoleerd en inmiddels bijna energie neutraal gebouwd. Maar er ontstaan ook steeds meer allergieklachten en we zijn vatbaarder voor virussen en andere ziektes. Hoe weten we nu of een gebouw wel of niet gezond is?

Lucht, licht, klimaat en geluid hebben invloed op het binnenklimaat en daarmee de gezondheid van mensen. Daarom is Binnenklimaat Nederland jaren geleden begonnen met het opstellen van richtlijnen met als resultaat het Programma van Eisen Gezonde Kantoren. Hiermee wordt duidelijk welke impact een maatregel heeft op de productiviteit en het ziekteverzuim van de gebruikers van een gebouw. Maar ook op uw gezondheid.
Dit is echter allemaal aan de voorkant. Hoe kunnen we meten of en hoe gezond een gebouw nu daadwerkelijk is? Hiervoor heeft Binnenklimaat Nederland na jaren voorbereiding in februari 2021 het Binnenklimaat Label voor gezonde gebouwen geïntroduceerd. Of een kantoor voldoet aan de normen van het Binnenklimaat Label, wordt getoetst aan de hand van vier onderdelen uit het Programma van Eisen Gezonde Kantoren: lucht, licht, klimaat en geluid. Het PvE Gezonde Kantoren is een handreiking voor het (her)ontwikkelen van kantoren die niet alleen energiezuinig moeten worden, maar ook gezond en comfortabel moeten zijn.
Voor de vier onderdelen zijn drie ambitieniveaus geformuleerd. Klasse C geeft een ‘voldoende’ aan, klasse B betekent ‘goed’ en de beste beoordeling is klasse A, met een ‘zeer goed’. Hiermee kan een opdrachtgever bij wijze van spreken zeggen: ‘Ik wil een kantoor in klasse A’.
Het label wordt nu uitgerold en zal ook voor scholen en woningen worden uitgewerkt. Het FME gebouw in Zoetermeer heeft als pilot gediend en zal binnenkort waarschijnlijk het eerste Binnenklimaat Label toegewezen krijgen. Wie volgt?

Wouter Wijma, Voorzitter Binnenklimaat Nederland

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view f4c0862adj bestaat mogelijk niet

Digitaal accepteren we allemaal

Data is de heilige graal van de nieuwe economie. Data is king. De technologische voortuitgang brengt ons mensen veel positiefs. Maar er is zeker ook een keerzijde. In het onderwerp Smart Systems of Internet of things komen beide kanten van de data-medaille elkaar scherp tegen.
Alles om ons heen wordt smart. Slim. Intelligent. Adaptief. Wereldwijde multinationals als Cisco, Google, Apple snappen het als geen ander. Social companies als Facebook, Twitter en LinkedIn leveren het bewijs. Wie data heeft, heeft de klant. Nou ja, niet alleen het hebben van data: ook het kunnen analyseren en profilen hoort daarbij. En slimme systemen helpen hier een handje aan mee. Nieuwe verdienmodellen ontstaan. Op slimme wijze worden afnemers zelf ‘het product’ in de door henzelf afgenomen dienst.
In de data-economie die ontstaat, is het een boeiende vraag: wie is eigenaar van de data? In eerste instantie ben ik geneigd te zeggen dat de ‘producent’ van data de eigenaar is. Toch wordt het anders wanneer je bij het aangaan van een nieuw energiecontract een slimme thermostaat (ter waarde van €299) cadeau krijgt. Voor wat, hoort wat. Toch?
In de alsmaar voortsnellende technologische ontwikkelingen lijkt er geen plaats te zijn voor een fundamentele ethische discussie. Goede initiatieven zijn vaak druppels op een gloeiende plaat. Dat Google met NEST op geraffineerde wijze nog dieper in ons leven penetreert is marketing. De quick-wins van een lagere energienota maakt ons blind. Dat onze blauwe vriend de jaarlijkse belastingopgave al voor 90% invult, bestempelen we gemakshalve als klantvriendelijk. En dichterbij: gebruikt u de data van uw klanten?
Het (vrij) delen van data is als het geven van geld aan een wereldvreemde; in de hoop of het vertrouwen dat hij of zij er iets goeds mee doet. En we accepteren dit met het grootste gemak.

Maarten van der Boon, maarten@novitek.nl
Vanuit zijn bedrijf Novitek helpt Maarten technische bedrijven in organisatiestrategie, innovatie en communicatie

Op onze nieuwsbrief abonneren

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view ce34805lcr bestaat mogelijk niet

Een nieuwe generatie

Ondernemers in de bouwketen zijn positiever dan aan het begin van de coronacrisis. Vooral installatiebedrijven zijn optimistisch. De werkvoorraad in deze sector steeg naar 10 maanden, 10% van de sector verwacht een omzetstijging en 75% verwacht zelfs het personeelsbestand uit te breiden in de komende maanden. Dit blijkt uit de Monitor Bouwketen najaar 2020, uitgevoerd door het Economisch instituut voor de Bouw.

De cijfers zijn opvallend, want aan het begin van de coronacrisis hield nog bijna 40% rekening met een omzetdaling. Ondernemers blijven wel onzeker over de ontwikkelingen op de langere termijn. Wat is de impact van de stikstofproblematiek, de economische crisis en het nieuwe kabinet?
Terechte vragen, maar de uitdagingen in onze samenleving doen voorlopig nog wel een beroep ons. Klimaat, energietransitie, innovaties, digitalisering. De toekomst begint elke dag opnieuw. En de techniek hebben is een onderdeel van die toekomst zijn.

Maar wij zijn ook een onderdeel van de toekomst van jonge vakmensen. Regelmatig wordt een oproep gedaan om de deuren te openen voor beginnende vakmensen om stage te kunnen lopen. Met als inzet: leren, leren werken en je thuis gaan voelen in een sector. En in alle hectiek en de bijzondere manier van werken in deze coronatijden vraagt dat veel van de werkgevers, de werknemers, de scholen en de leerlingen. Toch vraag ik u allen om toch zoveel mogelijk de deuren te openen. Want we hebben deze jonge gedreven vakmensen nodig. En waar wij kunnen ondersteunen, laat het ons weten! En waar u tegen drempels oploopt, laat het ons weten.

Ik weet dat vele jongeren worstelen met hun toekomst; sommigen praten zelfs over een verloren generatie als men het over zichzelf heeft. Daar kunnen wij het verschil in maken. Laten we met elkaar ervoor zorgen dat dit de meest maatschappelijk betrokken generatie wordt die onderdeel is van een duurzame toekomst.

Sven Asijee, Directeur Wij Techniek

Op onze nieuwsbrief abonneren

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view 245905au6c bestaat mogelijk niet

Herhaalt de geschiedenis zich?

In 2012 werd er door overheid al eerder subsidie uitgekeerd voor het verbeteren van de ventilatie in scholen in Nederland. De markt pakte dit net als nu voortvarend aan en ontwikkelde nieuwe units en systemen om de ventilatie op scholen te verbeteren. Echter, drie jaar later bleek uit de evaluatie van het subsidietraject dat meer dan de helft van het geld was uitgegeven aan randzaken en niet aan het verbeteren van de ventilatie zelf.

Acht jaar later komt de overheid wederom met een subsidieregeling, de specifieke uitkering ventilatie in scholen (SUVIS). Waar je verwacht dat 100% van deze subsidie naar ventilatiesystemen gaat in schoolgebouwen, geldt ook nu dat dit niet het geval is. Het is namelijk een regeling met als doel het stimuleren van projecten waarmee middels noodzakelijke energiezuinige maatregelen, het binnenklimaat in bestaande schoolgebouwen kan worden verbeterd. Hetgeen inhoudt - lees de stukken in de Staatscourant maar eens goed – dat je ook subsidie krijgt op warmtepompen of bijvoorbeeld dubbelzijdig glas. Zolang je daarmee maar het binnenklimaat duurzaam verbetert.
Natuurlijk is hier niks mee, maar het was ons toch te doen om de ventilatie in scholen te verbeteren? Doordat de meerderheid van de scholen nog steeds geen goede ventilatie heeft geïnstalleerd, werken ouders noodgedwongen thuis en wordt de maatschappij onevenredig zwaar geraakt. Los van de achterstand die de leerlingen oplopen.
Tijdens de lockdown zijn de scholen gesloten. Hét moment dus om de scholen die nog niet over voldoende ventilatie beschikken aan te pakken. Niets is minder waar. Schoolventilatieprojecten worden uitgesteld en scholen worden voorzien van warmtepompen en zonnecellen. Gaat de geschiedenis zich herhalen? Of nemen we als branche onze verantwoording en gaan we ervoor zorgen dat alle scholen over voldoende en duurzame ventilatie beschikken?

Wouter Wijma, Voorzitter Binnenklimaat Nederland

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view db4173e1h9 bestaat mogelijk niet

Temperatuuroverschrijding

Nu woningen steeds beter geïsoleerd worden, komt ook steeds vaker de koeling van woningen aan de orde. Net zoals met alles zal er hiervoor bij het begin moeten worden begonnen. Om warmte binnen te houden isoleren we goed, maar om warmte buiten te houden zal er goede zonwering aanwezig dienen te zijn bij een woning.

Vorig jaar schreef ik al over de kracht van de WTW-installatie in het helpen koelen van een woning door ’s avonds buitenlucht via een bypass in te blazen. Steeds meer fabrikanten leveren tegenwoordig ook koelbatterijen waarmee topkoeling gerealiseerd kan worden. Een mooie oplossing in combinatie met een bodemsysteem die de regeneratie van de bron ook meehelpt. Bij een lucht/water-systeem zal er echter actief gekoeld dienen te worden om koude voor deze batterij aan te leveren.

Wellicht kan echter een PCM-batterij in samenwerking met de WTW-installatie zorgen voor de versterking van de passieve koeling die de WTW-installatie kan leveren. Zonder de hele woning van PCM te voorzien. Hiermee kan de energie van de koudere nachtlucht opgeslagen worden en deze overdag gebruikt worden, zonder hulp van actieve koelapparaten.

Het belangrijkste punt zal zijn dat de batterij in de nacht goed ontladen dient te worden, zonder dat dit negatieve effecten heeft op de koeling die ’s nachts gedaan kan worden. Er kan wellicht wel meer geventileerd worden, zonder dat dit ’s nachts geluidsklachten geeft, omdat de lucht van het ontladen kortgesloten kan worden naar een retourkanaal. Misschien een volgende stap voor fabrikanten om naar te kijken. Om in de toekomst te helpen met temperatuuroverschrijvingen. Ik wil het voor mijzelf binnenkort wellicht eens proberen!

Tim Visser, Installatiebedrijf Visser in Twisk

[Twee generaties installateurs, vader Dick en zoon Tim Visser, schrijven om beurten een column op persoonlijke titel]

 

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view 06468afhlq bestaat mogelijk niet

All electric vraagt kennis, kunde en zorgvuldigheid

Voor optimaal comfort van een all-electric verwarmingstoepassing is de bewoner afhankelijk van de bouwkundige details. Deze moeten goed toegepast en uitgevoerd worden door de ontwerper en installateur om zodoende comfortklachten te voorkomen. Dit vraagt de nodige kennis en kunde van zowel ontwerper als installateur. Een ander punt van aandacht is het formaat van het voorraadvat, die – afhankelijk van de gezinssituatie – al gauw een inhoud van 200-300 liter water vraagt.
Als aan bovenstaande vereisten is voldaan, is het installeren van een all-electric verwarmingsoplossing een prima oplossing voor nieuwbouwhuizen. Maar daarmee ben je er qua duurzaamheid en energiebesparing nog niet. Je kunt nóg meer energie besparen door het systeem goed te laten inregelen (tot 20% besparing), toepassing van zoneregeling bij vloerverwarming (tot 10% besparing) en laten installeren van thermostatische radiatorventielen (tot 10% besparing). Deze energiebesparende opties zorgen voor maximale besparing én maximaal comfort.
Toepassing van een all-electric variant in de bestaande woningbouw wordt een behoorlijke uitdaging. Het is noodzakelijk om de woning grondig te isoleren (label A niveau) anders wordt er teveel ingeleverd op zowel rendement als comfort. Voor woningen gebouwd voor 1970 is het zelfs nodig een extra schil om de woning aan te brengen. Daarnaast is het nodig om het afgiftesysteem aan te passen naar een laag-temperatuursysteem. En ook hier een groot punt van aandacht: waar wordt het voorraadvat geplaatst (rekening houdend met formaat en gewicht).
Het toepassen van een all- electric verwarmingstoestel in een bestaande woning vergt een uiterst zorgvuldig ontwerp en dito uitvoering waarbij de slotsom vaak luidt: te duur. Om een dusdanige ingrijpende en kostbare verbouwing te voorkomen zou een hybride verwarmingssysteem voor de bestaande woningbouw een haalbare en betaalbare oplossing zijn.

Anne Jaap Deinum, Branchemanager
De Nederlandse Verwarmingsindustrie

 

Op onze nieuwsbrief abonneren

Fout: view bf653043hb bestaat mogelijk niet

Positief vooruitkijken

Op het moment dat ik dit schrijf zitten we aan de vooravond van memorabele kerstdagen en een jaarwisseling zonder vuurwerk. De Corona Lock-down is inmiddels een feit. Net als de vorige keer probeert iedereen er het beste van te maken. Toch worden nog vaak de regels overtreden en/of wordt aan die regels een eigen invulling gegeven. Maar laten we vooral positief blijven denken: de vaccinatie is gestart en laten we hopen dat dit de aanzet is voor Nederland en de rest van de wereld om weer een ‘normaal’ leven op te pakken. We gaan het beleven.

Wat voor alle ondernemers aan het einde van het jaar ondertussen belangrijk blijft, is het financieel afronden ervan. Ik vrees dat er in menige boekhouding flink negatieve coronacijfers te zien zullen zijn. Dat geldt natuurlijk vooral voor de horeca, entertainment industrie, niet-essentiële winkels, verenigingen en clubs. De installatiesector mocht gelukkig wel doordraaien. Toch zal bij het afsluiten van het jaar blijken dat door alle extra organisatie, uitval van personeel en voorzieningen die moesten worden getroffen, heel veel extra kosten zijn ontstaan. Ik denk dat dit zo maar kan oplopen tot zo’n 10,000,- euro per werknemer; een bedrag dat het eindresultaat flink zal beïnvloeden. De cijfers zullen wellicht niet rood kleuren, maar de winsten zullen beduidend lager zijn en de invloed op premies en voorzieningen komen daar zeker nog achteraan. Iets om zeker even bij stil te staan aan het begin van het nieuwe jaar. Maar laat ik vooral positief afsluiten en vooruitkijken naar een in alle opzichten weer gezond 2021, voor iedereen.

Dick Visser
Installatiebedrijf Visser in Twisk

Fout: view 4c107f5zys bestaat mogelijk niet

Bestendig voor de toekomst

We zijn op weg naar de verkiezingen van de Tweede Kamer in 2021. Het kan u bijna niet ontgaan zijn. Nieuwe partijleiders staan op. Verrassende nieuwe kandidaten op de lijst. En de eerste verkiezingsprogramma’s zijn al verschenen; vol goede voornemens en plannen.

Zelf probeer ik in de gaten te houden wat al die plannen betekenen voor onze sector. Eén ding staat vast. Corona en de gevolgen van de pandemie bepalen de toon. Maar de erkenning voor vakmanschap lees ik ook terug! En dat is mooi. Want één ding is helder: de technische beroepen zijn pandemie-bestendig én recessieproof. Dat zien we ook terug in de plannen. Klimaat, verduurzaming en gasloos zijn de termen die ik lees. Er ligt ambitie, maar ook urgentie.

Door de coronacrisis staan de zorg en het onderwijs echter ook in de schijnwerpers. En ook daar spelen we als sector een belangrijke rol in. Geen topzorg zonder de goede technische infrastructuur. E-health en zorg op afstand kunnen niet zonder techniek. En als we denken aan het onderwijs heeft de inzet op hybride vormen een appel gedaan op de technische infrastructuur van de scholen op alle niveaus. We zijn profs geworden in het boeien van studenten en leerlingen op afstand. En die kracht ligt bij docenten, maar ook bij de mogelijkheden van techniek.

Dus in de komende maanden van debatten, politici die naar elkaar wijzen, cijfers, prioriteiten en opiniepeilingen, hoop ik dat we blijven nadenken over de dag van morgen heen. Durven denken in kansen. En dat we naast klappen voor de helden in de zorg en het onderwijs óók onze vakmensen in de techniek blijven waarderen.

Sven Asijee, Directeur Wij Techniek

Op onze nieuwsbrief abonneren

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view 62925245an bestaat mogelijk niet

Digital rocks

Een van de grote versnellers van innovatie is digitalisering. De snelle ontwikkelingen in ‘digital’ brengen structurele veranderingen in de branche. Geen enkel bedrijf of organisatie ontkomt aan de impact van digital. In een sectoranalyse van een bank, met de titel ‘Digitalisering in de bouw – een wereld te winnen’, las ik eens hoe de digitalisering de bouw raakt. Ondanks dat dit rapport wat ouder is, is het goed de inhoud te bekijken.

Vanuit het rapport zijn de parallellen naar de installatiebranche onmiskenbaar te maken. Ik lees er diverse kansen in voor de sector. Het proces van digitalisering zorgt ervoor dat sectorbedrijven van correctief onderhouden naar predictive beheren gaan. Door 24/7 de technische oplossingen en onderliggende producten en diensten te monitoren, zijn we in staat harde prestatiegaranties af te geven. Diezelfde data zorgen ervoor dat voorraden naar beneden gaan. Sterker nog: ik verwacht binnen nu en 5 jaar de eerste 3D-printers die in aantallen kleine componenten op oproep produceren. Het brengt nieuwe business met andere verdienmodellen. Dat verdergaande digitalisering ook de werkgelegenheid gaat raken, staat voor mij als een paal boven water. De scheiding van capaciteits- en kennisbedrijven wordt scherper en daardoor ook de benodigde arbeidskrachten.

Het rapport beschrijft de invloed van digitalisering op processen, materiaal en arbeidsmarkt in de bouw. Onderwerpen waar digitalisering ook de branche raakt in ons voordeel. Want de essentie van digitalisering is technologie. De vele data die onze techniek verzamelt en in toenemende mate beschikbaar maakt, zorgt voor nieuwe kantelingen. De installatiebranche is – als het goed is – intrinsiek beter voorbereid op de impact van digitalisering. Installateurs die dit doorgronden, transformeren naar datagedreven servicebedrijven. Digital rocks!

Maarten van der Boon, maarten@novitek.nl
Vanuit zijn bedrijf Novitek helpt Maarten technische bedrijven in organisatiestrategie, innovatie en communicatie

Op onze nieuwsbrief abonneren

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view a8a137duyb bestaat mogelijk niet

Vraaggestuurd ventileren

Ventileren op basis van CO2 is een goede maatstaaf voor wat betreft de bezetting in een ruimte. In ontwerpen en bestekken eindigt er echter nog wel eens alleen een CO2-sensor in de woonkamer om de ventilatie-unit aan te sturen. Op het moment dat de bezetting in de woonkamer het grootst is, gaat dit goed. Zit er echter één persoon in een studieruimte en verder niemand in de woonkamer, dan zal er in die ruimte tekort geventileerd worden. Ook in een verzamelkanaal meten zal geen goed resultaat geven, doordat er menglucht gemeten wordt. Wel energie-efficiënt, maar onvoldoende geventileerd.

De meeste fabrikanten geven hierin goed advies: iedere verblijfsruimte dient een eigen CO2-sensor te hebben of een eigen kanaal met een klepregeling. Als er echter een normale MV-unit aanwezig is die alleen afzuigt in de keuken, berging, badkamer en het toilet, dan zal er een ‘menglucht’ afgezogen worden, die uit verschillende ruimtes afkomstig is. Uiteindelijk zal de CO2 in de ruimte met de hoogste waarde zakken (zolang daar goede toevoer is), maar de unit zal hiervoor langer moeten draaien doordat deze ook andere ruimtes afzuigt. Het toevoegen van extra afzuigpunten in veel gebruikte ruimtes kan een oplossing bieden.

Tim Visser, Installatiebedrijf Visser in Twisk

[Twee generaties installateurs, vader Dick en zoon Tim Visser, schrijven om beurten een column op persoonlijke titel]

 

Ander relevant nieuws van onze redactie

Fout: view 68e91c6ek6 bestaat mogelijk niet