De nieuwe conjunctuurenquête van Techniek Nederland laat een ontluisterend beeld zien. Een groot aantal bedrijven verwacht personeel te moeten ontslaan of minder vakmensen te zullen inlenen in het tweede kwartaal. Ook staat de omzet fors onder druk. Maar de echte klap van de coronacrisis moet nog komen, vreest de branchevereniging.

Bijna 40% van de grote en middelgrote installatiebedrijven verwacht monteurs te moeten ontslaan. Bovendien denkt meer dan 80% van de bedrijven in het tweede kwartaal minder technische vakmensen in te lenen. Driekwart van de grote en middelgrote bedrijven in de sector houdt in de maanden april tot en met juni rekening met een aanzienlijke omzetdaling. Deze en andere gegevens zijn te vinden in de meest recente conjunctuurenquête van ondernemersorganisatie Techniek Nederland.

Kleine bedrijven
“Uit een quick scan van drie weken geleden konden we al concluderen dat ook kleine bedrijven met minder dan 25 werknemers getroffen worden door de crisis”, aldus woordvoerder Dick Reijman. “Over twee weken komen we met de uitkomsten van een nieuwe quick scan. Dan weten we ook wat de actuele stand van zaken is bij kleine bedrijven.”

Marktsegmenten
Volgens Reijman worden alle marktsegmenten vrijwel even hard getroffen. “Of het nu gaat om de woningbouw, utiliteit, industrie, nieuwbouw of renovatie, ze krijgen allemaal te maken met een daling van de orderportefeuille.”

Onderlinge verschillen
Maar op een ander niveau zijn er wel degelijk verschillen te bespeuren. “Het beeld is niet eenduidig. Zo krijgen we ook signalen binnen, dat bepaalde installatiebedrijven nog volop werk hebben.” Te denken valt bijvoorbeeld aan installateurs die voornamelijk actief zijn in beheer en onderhoud. “Een kapotte ketel zal sowieso moeten worden vervangen, daarnaast gelden er nog allerlei wettelijke verplichtingen voor onderhoud en inspectie aan technische installaties waar klanten, crisis of niet, toch aan moeten voldoen.

Veilig werken
“Overigens zien we dat het overgrote deel van de installatiebedrijven gebruik maakt van het protocol Samen veilig doorwerken waarover Techniek Nederland samen met de overheid afspraken heeft gemaakt. Het protocol helpt ons om de werkzaamheden waar mogelijk veilig te laten plaatsvinden.”

Uitbreiding NOW nodig
Ook kunnen er binnen bedrijven grote verschillen zijn. “Bijvoorbeeld als de ene vestiging nog een volle orderportefeuille heeft en de andere een fikse omzetdaling ziet.” Techniek Nederland vindt daarom dat concerns niet alleen als geheel in aanmerking moeten komen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Als ook afzonderlijke bedrijfsonderdelen gebruik kunnen maken van de NOW, kunnen we onnodig verlies van arbeidsplaatsen voorkomen, aldus Reijman. Gisterenavond heeft de Tweede Kamer gestemd over een uitbreiding van de NOW-regeling.

Grote klap
Hoe dan ook, de echte klap moet nog komen, verwacht Techniek Nederland. “Er lopen nu nog veel projecten, maar de vraag is hoe de situatie er later dit jaar zal uitzien.” Zoals bekend verwachten het IMF en andere gezaghebbende financiële instituten dat de economie een enorme dreun gaat krijgen. “Wanneer consumenten minder te besteden hebben en ook bedrijven de hand op de knip gaan houden, heeft dat gevolgen voor de hele Nederlandse economie, dus ook de installatiebranche.”

Toekomst
Maar als de effecten van de coronacrisis eenmaal zijn uitgewerkt, dan oogt de toekomst weer rooskleurig. “Ontwikkelingen als digitalisering en de energietransitie zullen doorzetten. De verwachting is dat de technieksector na deze crisis weer hard gaat groeien. We moeten daarom wel voorkomen dat er nú geen banen en bedrijven verloren gaan.” Zoals bekend ging het daar fout in de bouwsector tijdens de vorige economische crisis. Toen was er een massale uitstroom van vakmensen  (tienduizenden arbeidsplaatsen), waardoor het herstel trager verliep op het moment dat de economie weer aantrok en de stijgende marktvraag bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw niet goed kon worden ingevuld.

De installatiebranche gaat de komende tijd flink gebukt onder de coronacrisis. De werkgelegenheid komt onder zware druk te staan. Bijna 40% van de grote en middelgrote installatiebedrijven verwacht monteurs te moeten ontslaan. Bovendien denkt meer dan 80% van de bedrijven in het tweede kwartaal minder technische vakmensen in te lenen. Driekwart van de grote en middelgrote bedrijven in de sector houdt in de maanden april tot en met juni rekening met een aanzienlijke omzetdaling. Deze en andere gegevens zijn te vinden in de meest recente conjunctuurenquête van ondernemersorganisatie Techniek Nederland.

Nog maar enkele weken geleden was het sentiment in de installatiebranche uitgesproken positief. Sinds het begin van de coronacrisis is de stemming volledig omgeslagen. Ongeveer de helft van de installateurs en technisch dienstverleners verwacht dat de orderportefeuilles zeker 2,5% kleiner zullen zijn dan een jaar eerder. Die verwachting geldt voor de woningbouw en utiliteitsbouw en bij industriële klanten. De daling raakt zowel de nieuwbouw en renovatie als onderhoudswerkzaamheden. Ook technisch dienstverleners in de infra zullen het moeilijk krijgen. Een derde van de respondenten verwacht minder orders te kunnen boeken voor infrastructurele projecten.

De echte klap komt nog
Voorzitter Doekle Terpstra denkt dat de werkelijke stemming binnen de technieksector nog niet volledig doorklinkt in de cijfers. “Het beeld is nu al zeer verontrustend. Maar de gevolgen van de crisis zijn nog niet eens volledig zichtbaar in deze cijfers. In het tweede kwartaal teren wij nog op projecten die vóór de crisis zijn verstrekt. Ik maak me zorgen dat de echte klap nog moet komen.”

NOW-regeling voor werkmaatschappijen
Als het aan Terpstra ligt, moet de overheid zoveel mogelijk doen om de gevolgen van de crisis te dempen. Hij vindt dat concerns niet alleen als geheel in aanmerking moeten komen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). “Als ook afzonderlijke bedrijfsonderdelen gebruik kunnen maken van de NOW, kunnen we onnodig verlies van arbeidsplaatsen voorkomen. Het is cruciaal dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid én de Tweede Kamer kiezen voor een uitbreiding van de NOW-regeling.” De Tweede Kamer stemt vandaag over een motie hierover.

Groei na de crisis
Terpstra maakt zich zorgen over de gevolgen van de coronacrisis voor zijn branche op de korte termijn. Kijken we iets verder, dan is hij aanzienlijk optimistischer. “Ontwikkelingen als de energietransitie en de digitalisering zullen de komende tijd alleen maar belangrijker worden. De verwachting is dat de technieksector na deze crisis weer hard gaat groeien. We moeten daarom wel voorkomen dat er nú geen banen en bedrijven verloren gaan.”

Ieder kwartaal een nieuw onderzoek
Techniek Nederland peilt elk kwartaal de stemming in de techniekbranche. De installatiekoepel legt dan een aantal vragen voor aan de aangesloten grote en middelgrote installatiebedrijven en technisch dienstverleners.

Vanwege de coronacrisis staan veel gebouwen (deels) leeg. Andere gebouwen draaien juist op volle bezetting, bijvoorbeeld sommige kantoren, meldkamers en winkels. Dat roept vragen op over hoe om te gaan met de installaties in zowel bezette als de niet-bezette gebouwen. Rekening houdend met de veiligheid van zowel gebouwgebruikers als installateurs en andere technici. Kennisorganisaties ISSO, OTIB|Wij Techniek, Techniek Nederland en TVVL hebben daarom één vraagbaak geopend voor technische vragen over corona-gerelateerde maatregelen voor installaties in en rond gebouwen (ziekenhuizen, verzorgingshuizen en verpleeghuizen uitgezonderd).

De kennisorganisaties hebben een expertteam opgericht om de vragen die binnenkomen over techniek van installaties en gebouwbeheer te kunnen beantwoorden. Dit team bestaat uit mensen uit de praktijk en wetenschap, met internationale afstemming. Uw vragen kunt u stellen via helpdesk@corona-techniek.nl. De helpdesk beantwoordt vragen van installateurs, technisch dienstverleners, gebouwbeheerders, adviseurs, ontwerpers en gebouweigenaren.

De veel gestelde vragen die binnenkomen worden beantwoord en gebundeld tot FAQ’s die te vinden zijn op de websites van OTIB, Techniek Nederland en online platform TVVL Connect. Hier is ook aanvullend materiaal te vinden over het beheer van luchtbehandelingsinstallaties en sanitaire installaties in relatie tot corona. Ook worden bijvoorbeeld aanbevelingen van REHVA, de Europese overkoepelende vereniging voor klimaatinstallaties, waar TVVL onderdeel van is, nader toegelicht.