Klimaatbeheersing is beste remedie om klimaatschade aan kunst te voorkomen

Gemiddelde leestijd voor dit bericht is 130 seconden

Mondiaal zijn er forse veranderingen in temperatuur en luchtvochtigheid die kunnen leiden tot schade aan kostbare kunstschatten. Een groot deel daarvan ligt opgeslagen in kerken, kastelen of andere oude gebouwen zonder klimaatbeheersingssystemen. In haar proefschrift toont TU/e promovenda Zara Huijbregts aan dat in deze gebouwen klimaatverandering kan leiden tot schade aan historische kunst. De beste remedie om deze schade te voorkomen is volgens haar het aanbrengen van goede klimaatbeheersing.

In haar onderzoek analyseerde Huijbregts de impact van klimaatverandering op het binnenklimaat van gebouwen, en op het lokale klimaat binnen afzonderlijke ruimtes in gebouwen tot op de kunstobjecten zelf. Voor dit laatste onderdeel liet zij onder andere in samenwerking met het Rijksmuseum in Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed laboratoriumtests uitvoeren voor het vaststellen van biologische, mechanische of chemische schade.

Verhoging van de luchtvochtigheid
Uit een lokale uitwerking van de modellen van het IPCC blijkt dat in West Europa de grootste klimaatveranderingen zich zullen uiten in een verhoging van de luchtvochtigheid. Om de effecten hiervan op het binnenklimaat van historische gebouwen te bepalen onderzocht Huijbregts het 17e eeuwse Kasteel Amerongen en een 13e eeuws kasteel in België . Uit haar analyses bleek dat klimaatverandering op de lange termijn tot een drie maal snellere schimmelgroei kan leiden, veroorzaakt door zowel een toenemende temperatuur als luchtvochtigheid. Een ander groot risico zit volgens Huijbregts in overstromingen, veroorzaakt door vaker voorkomende extreme neerslag en buiten de oevers tredende rivieren. Daarbij is niet de directe waterschade de grootste boosdoener, maar vooral de extra hoge luchtvochtigheid in gebouwen wanneer vloeren blank komen te staan.

Schade aan wandschilderingen
Om de gevolgen op het niveau van de kunstobjecten te analyseren, onderzocht Huijbregts een antiek houten kabinet in het 17e-eeuws Kasteel Amerongen en wandschilderingen in het 18e-eeuwse Hofkeshuis te Almelo. De schade bij het kabinet was niet toe te schrijven aan klimaatveranderingen uit het verleden, maar uit eerdere verplaatsingen van het object en een overstroming van de slotgracht. Bij de wandschilderijen bleek een positief verband te bestaan tussen de verzeping (vermenging) van de verflagen en de hoogte van de oppervlaktetemperatuur. Hieruit volgt dat eventuele toekomstige temperatuurverhogingen als gevolg van klimaatverandering tot verhoogde schade van wandschilderingen kunnen leiden.

Goede klimaatbeheersingssystemen
De beste remedie om klimaatschade aan kunstobjecten in oude gebouwen te voorkomen is volgens Huijbregts het aanbrengen van goede klimaatbeheersingssystemen. Bij de vakgroep ‘Bouwfysica voor monumenten’ aan de faculteit Bouwkunde zijn inmiddels twee nieuwe promotietrajecten gestart om deze klimaatsystemen voor kunstbehoud binnen monumentale gebouwen te ontwikkelen.

Zara Huijbregts verdedigde op 12 april haar proefschrift ‘Experimental and numerical analysis of climate change induced risks to historic buildings and collections’ aan de Technische Universiteit Eindhoven.