Toen de pandemie op haar hoogtepunt was, informeerden eigenaren en gebruikers naarstig naar mogelijkheden om het comfortniveau op te krikken. Met name op het gebied van luchtkwaliteit. Maar in hoeverre heeft het geleid tot een echte cultuuromslag?

WELL-expert en interieurarchitecte Evelien Koekkoek ziet dat er onmiskenbaar een cultuuromslag heeft plaatsgevonden. “Zo merk ik in utiliteitssector, en dan met name in kantorenland, dat eigenaren zich drukker maken over de luchtkwaliteit en het mentale welbevinden van gebruikers.”

Hoe uit zich dat?
“Nu hybride werken gemeengoed is geworden, moeten bedrijven echt hun best doen om werknemers te verleiden weer naar het kantoor te komen. Dat doen ze bijvoorbeeld door extra te letten op ergonomie, aparte kamers in te richten voor ZOOM-calls en de akoestiek en het lichtplan te verbeteren. Ook zie ik vaker douches verschijnen voor werknemers die met de fiets naar werk komen. Daarnaast is de belangstelling voor de luchtkwaliteit toegenomen. Zo heb je in tegenstelling tot enkele jaren geleden echt geen discussies meer over aparte ruimtes voor printers, die fijnstof uitstoten.”

Resulteert het in veel extra business voor de installatiebranche?
“Het is erg dubbel. Aan de ene kant worden er stappen gezet. Aan de andere kant worden veel verbetersuggesties uiteindelijk toch afgeschoten vanwege budgettaire redenen. De gebouwde omgeving steekt sneller geld in bouwkundige maatregelen.”

Neemt de vraag naar WELL-certificeringen, waarin het welbevinden van gebruikers centraal staat, toe?
“Opdrachtgevers willen wel voldoen aan bepaalde standaarden uit WELL, maar kiezen sneller voor een Breeam-certificering. Die is populairder. Ook haken ze dikwijls af, omdat ze een WELL-certificering te duur vinden.”

Hoe is het gesteld met de belangstelling voor alternatieve oplossingen om het comfortniveau te verbeteren?
“Die neemt enigszins toe, als je bijvoorbeeld kijkt naar anti-allergeen en fijnstofafvangende tapijten en biodynamische verlichting. Voor planten blijft de belangstelling op hetzelfde niveau hangen als enkele jaren geleden.”

Welke trend in de interieurarchitectuur gaat de komende jaren een duidelijke impact hebben op de installatiebranche?
“Circulariteit, in de meest brede zin des woords. Van volwaardig hergebruik van oude oplossingen en componenten tot en met het oogsten van materialen. Ook is er groeiende aandacht voor grijswatersystemen, die bijvoorbeeld worden gebruikt voor groene gevels.”

Tot slot: heeft de pandemie ook de samenwerking tussen jouw branche en installateurs veranderd?
“Jazeker. Wat ik zelf merk, is dat installateurs meer meedenken over oplossingen voor vraagstukken op het gebied van comfort. Anderzijds zie ik ook dat wij als branche hongerig zijn naar kennis over jullie vakgebied. Het is een positieve ontwikkeling die uiteindelijk hopelijk tot meer kruisbestuiving zal leiden.”

Dit artikel verscheen eerder in het praktijkblad InstallateursZaken, december 2022

Om schoolbesturen en gemeentes te helpen de juiste keuze te maken in het doolhof van CO2-meters, lanceert Stichting Binnenklimaattechniek het Nationaal Register CO2-meters. De afgelopen maanden hebben honderden scholen en gemeenten geïnvesteerd in betere ventilatie en in duizenden klaslokalen zijn CO2-meters geplaatst. Toch heeft 40% van de klaslokalen nog geen CO2-meter, zo bleek uit een recente peiling. Om dit recht te trekken, is een werkende CO2-meter sinds kort in iedere klas verplicht. Maar hoe maak je als verantwoordelijke nu de juiste keuze?

Een CO2-meter bestellen is zo gebeurd, maar hoe weet je als schoolbestuur of gemeente nu of je er een in huis haalt die doet wat die moet doen? Er zijn honderden CO2-meters beschikbaar, maar niet iedere meter levert dezelfde prestaties. Voor de CO2-meters in het Nationaal Register CO2-meters is op basis van verschillende criteria, waaronder dataopslag en dataverwerking, bepaald of de meters naar behoren functioneren. Daarnaast worden schoolbesturen die met het register aan de slag gaan verder op weg geholpen met aanvullende informatie zoals de Handreiking Optimaal Ventileren, de Conceptvergelijking voor schoolventilatiesystemen en het Programma van Eisen – Frisse Scholen.

Winterklaar
Minister Dennis Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) gaf eerder al aan dat er op veel scholen veel werk is verzet om gebouwen winterklaar te maken, maar moedigde ook de scholen die nog niet zover zijn aan om gebruik te maken van alle mogelijkheden die er zijn. Nu is winterklaar maken, met het oog op pandemische paraatheid, één ding, maar onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM) toonde aan dat ventilatie ook effect heeft op de scores van basisschoolleerlingen. De onderzoekers geven aan dat het tijd is om de regelgeving voor luchtkwaliteit aan te scherpen en bovendien streng te handhaven op de maximaal acceptabele CO2-niveaus (950 ppm voor scholen gebouwd na 2012 en 1200 ppm voor scholen gebouwd voor die tijd).

Helpende hand
Voorzitter Stichting Binnenklimaattechniek, Remi Hompe: “In de zoektocht naar een gezonder binnenklimaat is het lastig om te bepalen waar je nu het beste kunt beginnen. Als stichting zijn we blij met de oproep van de onderzoekers van de UM om het beleid op het gebied van luchtkwaliteit aan te scherpen. Met het Nationaal Register CO2-meters bieden wij schoolbesturen en gemeentes, maar ook andere instanties, de helpende hand.”

In eerste instantie is dit register opgezet voor gemeenten en scholen, maar ook andere gebouweigenaren die met behulp van monitoring willen werken aan een beter binnenklimaat kunnen hiervan gebruik maken.

Recent onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM) toont aan dat slechte ventilatie ook invloed heeft op de toetsscores van basisschoolleerlingen en dus op goed onderwijs. Het onderzoek van de UM vond plaats over een periode van vijf jaar in 270 klaslokalen, verspreid over 27 scholen van onderwijsstichting MOVARE in Zuid-Limburg. De resultaten laten zien dat basisschoolleerlingen significant slechter presteren op toetsen wanneer ze zijn blootgesteld aan verhoogde CO2 niveaus in de leerperiode vóór die toets.

De slechte luchtkwaliteit vertraagt hun cognitieve ontwikkeling, waarbij de sterkste effecten worden gemeten voor rekenen en taalvaardigheid (lezen). De gemeten effecten zijn groter dan de veelbesproken negatieve invloed van schoolsluitingen tijdens de coronacrisis. Verder laat het onderzoek zien dat de kans dat een leerling een HAVO/vwo-advies krijgt dertien procent lager is als de blootstelling aan CO2 in het semester vóór de eindtoets verdubbelt.

Investeren in ventilatie
In 2020 heeft de Nederlandse overheid bijna 400 miljoen euro subsidie verstrekt aan basis- en middelbare scholen om de ventilatie in klaslokalen te verbeteren en zo de verspreiding van corona en andere virussen tegen te gaan. Er zijn in Nederland zo’n 6700 basisscholen, waarvan een recente inventarisatie laat zien dat een derde geen mechanische ventilatie heeft. “Het ontbreken van ventilatiesystemen, of de aanwezigheid van gebrekkige systemen, zorgt voor een tekort aan frisse lucht in gebouwen, veroorzaakt een muf en bedompt klimaat, en vormt daarmee een gezondheidsrisico voor de gebruikers. Tegelijkertijd was er tot op heden weinig bekend over het effect van een slecht binnenklimaat op onderwijsresultaten”, aldus Nils Kok, hoogleraar aan Universiteit Maastricht en betrokken bij het onderzoek.

Meten en handhaven
De onderzoekers constateren dat er beperkte aandacht voor luchtkwaliteit is vanuit overheid, alsmede de onderwijsinspectie: die doet wel controles op luchtkwaliteit, maar dat is vaak bijzaak, slechts een momentopname en niet representatief. Volgens de onderzoekers is dit hét moment voor een grootschalig investeringsprogramma -- met een investering van ruim €1.1 miljard kan een groot deel van het probleem opgelost kan worden. Deze investering valt in het niet bij de €5.8 miljard aan NPO-middelen die zijn ingezet om de corona-leerachterstand weg te werken. Daarnaast is het volgens de onderzoekers tijd om regelgeving voor wat betreft luchtkwaliteit aan te scherpen, waarbij de gestelde maximaal acceptabele CO2 niveaus (950 ppm voor scholen gebouwd na 2012 en 1200 ppm voor scholen gebouwd voor die tijd) streng gehandhaafd moeten worden, op basis van daadwerkelijk en continu gemeten data, in ieder klaslokaal.

Ventilatie-eis is aangescherpt
“De onderzoeksbevindingen van Universiteit Maastricht hebben ertoe geleid dat voor alle nieuwe schoolgebouwen van MOVARE de ventilatie-eis is aangescherpt. De doelstelling is om de ventilatie in bestaande scholen verder te verbeteren, waarbij het ventileren geautomatiseerd en vereenvoudigd wordt. Dat plan wordt de komende tien jaar in de praktijk gebracht, als onderdeel van de bredere verduurzaming van de schoolgebouwen van MOVARE”, aldus Kiki Huijnen, voorzitter College van Bestuur, onderwijsstichting MOVARE.

[pt_view id="47d0f134f8"]