Terpstra: “Installatiebranche wil groot succes maken van Klimaatakkoord”
Het vastgestelde Klimaatakkoord maakt de weg vrij om anderhalf miljoen bestaande woningen vóór 2030 duurzaam en energiezuinig te maken. Ondernemersorganisatie Techniek Nederland is positief over die aanpak. Voorzitter Doekle Terpstra: “Verduurzaming wordt haalbaar en betaalbaar voor iedereen in Nederland. De partijen aan de klimaattafels én het kabinet verdienen daar een compliment voor. Er ligt nu een stevig fundament voor het behalen van 49% CO2-reductie in 2030. En in 2050 kunnen we een gebouwde omgeving hebben die volledig CO2-neutraal is.”
Het Klimaatakkoord maakt het versnellen van de verduurzaming onder meer mogelijk met gunstige financieringsmogelijkheden en subsidies. Verder komen er maatregelen op het gebied van de energiebelasting. Aardgas wordt daardoor duurder en elektriciteit juist goedkoper. Het akkoord voorziet verder in een aanpak om wijken collectief aardgasvrij te maken of voor te bereiden op aardgasvrije verwarming. Wie al eerder wil en kan verduurzamen (bijvoorbeeld bij het vervangen van de cv-ketel, een verbouwing of een verhuizing) kan gebruik maken van standaardpakketten per woningtype en van subsidies. Terpstra: “Daarmee bereid je als eigenaar je woning voor op de wijkaanpak. Het gaat om maatregelen waar je nooit spijt van krijgt en die je al snel een lagere energierekening opleveren.”
Duurzame werkgelegenheid
Arbeidsmarkt en scholing vormen een belangrijk aspect van het Klimaatakkoord. Aantrekkelijk werk, interessante ontwikkelingskansen en een goed loopbaanperspectief moeten zorgen voor een grotere instroom. Terpstra: “Er komen honderd proeftuinen voor aardgasvrije wijken. Wij betrekken het beroepsonderwijs erbij, zodat jonge technici in opleiding straks over de vaardigheden beschikken die nodig zijn om warmtepompen te installeren, zonnepanelen te plaatsen en warmtenetten aan te sluiten. De huidige werknemers bieden we om- en bijscholing aan.”
Groot succes
Doekle Terpstra is blij dat het kabinet maatregelen tegen de klimaatverandering topprioriteit geeft: “De installatiebranche heeft zich ingezet voor dit ambitieuze akkoord. Installateurs en technisch dienstverleners willen er nu ook een groot succes van maken. Binnen Techniek Nederland beoordeelt de Commissie Klimaatberaad de gemaakte afspraken. Daarna heeft het Bestuur het laatste woord.”
Breed akkoord
Terpstra benadrukt dat het akkoord voor de gebouwde omgeving onderdeel is van een totaalakkoord dat alle maatschappelijke sectoren raakt. “Niet iedereen zal positief zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat we in samenspraak met het kabinet uiteindelijk tot een breed gedragen klimaatakkoord kunnen komen waarmee Nederland verder kan.”
Nieuw Nationaal Archief is een van ’s lands duurzaamste gebouwen
Het Nationaal Archief heeft een nieuwe, extreem goed geïsoleerde locatie in Emmen geopend dat zo goed als energieneutraal is. Driedubbelglas en speciale klimaatplafonds maken het mogelijk dat er bij een lage buitentemperatuur wordt verwarmd en bij een hoge temperatuur gekoeld, wat een zeer hoog rendement geeft door de warmtepompen, die warmte of koude opslaan. Daarnaast heeft het gebouw geen gasaansluiting. Zo’n 1600 zonnepanelen wekken energie op.
Het rijkskantoor behoort tot de meest duurzame gebouwen van Nederland. Het heeft van het Rijksvastgoedbedrijf het label A+++ gekregen.
In Emmen is ruimte voor 90 km rijksarchief van het Nationaal Archief en de Regionale Historische Centra. De totale opslag van het Nationaal Archief wordt hiermee met ruim 50% vergroot. De locatie Emmen is erop berekend om de komende 20 jaar papieren archieven van de overheid onder te brengen. Hierna zal er waarschijnlijk alleen nog een digitaal archief zijn.
Remeha gestart met proef waterstof gestookte hr-ketel
In Rozenburg is de eerste pilot gestart waarin een waterstof gestookte hr-ketel van Remeha een appartementencomplex duurzaam zal verwarmen. De fabrikant ziet waterstof als dé oplossing voor de langdurige opslag van duurzame energie en een vergaand hergebruik van ons bestaande gasnetwerk.
Het project in Rozenburg beslaat de gehele waterstofketen; van duurzame opwekking, transport, de efficiënte omzetting van pure waterstof, tot het schoon verwarmen van de woningen via een waterstofketel waarbij geen CO₂ vrijkomt. De waterstofketel is ontwikkeld door een van de Europese R&D-competence centra van BDR Thermea Group. Na de eerste pilot in Nederland volgt later dit jaar een grootschalige praktijkproef in Groot-Brittannië. Nieuwe mogelijkheden voor projecten in andere Europese landen worden inmiddels onderzocht als onderdeel van de brede, pan-Europese ontwikkeling van deze technologie.
Project bij Ressort Wonen in Rozenburg
Direct naast het appartementencomplex van Ressort Wonen in Rozenburg, onderdeel van de gemeente Rotterdam, ligt de proeftuin Power-to-Gas (P2G). Diverse partners binnen deze pilot werken al geruime tijd aan deze nieuwe technologie. De komende jaren willen zij schoon opgewekte elektriciteit op grotere schaal omzetten in duurzame waterstof. Samen met onder andere netbeheerder Stedin en Woningstichting Ressort Wonen wil Remeha meer kennis opbouwen om de energietransitie met behulp van waterstof vooruit te helpen.
Samen met de hele keten
Algemeen directeur van Remeha, Arthur van Schayk: “Een succesvolle en betaalbare energietransitie is gebaseerd op dit soort innovaties. Samen met de gehele keten demonstreren waartoe we in staat zijn en tonen we onze innovatiekracht. Deze kennis en ervaring kan Nederland gebruiken om onze huizen duurzaam en comfortabel te verwarmen.”
De elektriciteit waarmee op locatie de waterstof wordt gemaakt, komt van een nabijgelegen windmolen. Via een normale gasleiding wordt de 100% duurzame waterstof getransporteerd naar het nabijgelegen ketelhuis van het appartementencomplex. Daar wordt de waterstof in de waterstofketel verbrandt, om vervolgens de woningen te kunnen verwarmen.
Internationale ontwikkeling
De BDR Thermea Group, waarvan Remeha onderdeel uitmaakt, is actief in meer dan 100 landen. Naast deze primeur in Rotterdam start binnenkort een uitgebreide test in het Verenigd Koninkrijk met 400 waterstofketels. Daarnaast is er veel interesse vanuit verschillende Europese landen. “We werken graag samen met ketenpartners in heel Europa, zodat we meer veldtesten kunnen doen”, zegt Peter Snel, CTO van BDR Thermea Group. “Op deze manier versnellen we de ontwikkeling van een CO₂-vrije warmtebron en stimuleren we de ontwikkeling van duurzame, groene waterstof die met windmolens en zonne-energie wordt geproduceerd”.
Energietransitie
Remeha is van mening dat de energievoorziening in de nabije toekomst een mix zal zijn waarin ruimte is voor verschillende energiedragers zoals elektriciteit, warmtenetten en duurzame gassen als waterstof. In dit proces is het continu zoeken naar specifieke oplossingen die zo nauwkeurig mogelijk aansluiten bij de unieke situatie en wensen van de eindgebruiker.
Stapsgewijs betaalbaar energieneutraal bouwen
Vanaf 2020 staat de EU voor de uitdaging om betaalbaar te bouwen met hoge energienormen. AZEB heeft een methode ontwikkeld om BENG-nieuwbouw te realiseren met meer waarde voor minder geld. Dit stappenplan is ook voor renovatie bruikbaar. Bestaande technische en niet-technische kennis in Europa is samengebracht in een nieuwe methodologie.
Op dit moment vergt energieneutraal bouwen een relatief hoge investering. De drempel verlaagt als het betaalbaarder wordt voor ontwikkelaars, bouwers en bewoners. Dat zal leiden tot versnelling van de energietransitie én implementatie van de Europese richtlijnen. Hoe maak je grote ambities waar én hou je het betaalbaar? Het stappenplan van AZEB biedt een antwoord: het is een routekaart voor alle bij de bouw betrokken stakeholders om hoogwaardige betaalbare energieneutrale gebouwen te ontwikkelen. Er is overigens niets nieuws ontwikkeld, AZEB is gebaseerd op bestaande kennis. Het EU-project AZEB (Affordable Zero Energy Buildings) wordt in Nederland uitgevoerd door vereniging DNA in de bouw, er doen 8 partners uit 6 EU-landen aan mee.
27 stappen
De AZEB-methode organiseert de soms overweldigende hoeveelheid bestaande oplossingen voor betaalbare bijna-energieneutrale gebouwen (BENG) en faciliteert zowel beleidsmakers als experts. Elk van de 27 stappen staat voor een reeks belangrijke activiteiten en/of beslissingen om een betaalbare BENG te ontwikkelen. Ze zijn georganiseerd in de vier belangrijkste projectfasen: initiatief, ontwerp, constructie en gebruik & onderhoud. De meeste stappen zijn onderling gerelateerd en afhankelijk van elkaar. De aangeboden oplossingen zijn technisch, maar ook afkomstig van andere kennisgebieden, zoals financiën, contractering en procesmanagement.
Geïntegreerd ontwikkelproces met multidisciplinair team
De kern van de AZEB-aanpak is: betrek de benodigde professionals uit alle projectfasen vanaf de initiatief- en ontwerpfase, dan ontstaat een geïntegreerd ontwikkelproces met een multidisciplinair team. Alleen door samen de klantreis te maken wordt een betaalbare BENG realiteit. De ins en outs van elke stap, inclusief suggesties voor hulpmiddelen en methoden om toe te passen, zijn binnenkort te vinden op de AZEB-website. De eerste versie is nu beschikbaar in het Engels.
Eigen aanpak voor een betaalbare BENG
Sommige stappen zijn misschien al bekend bij reguliere projecten. De manier waarop AZEB voorstelt deze stappen te nemen, verschilt echter van hoe we gewend zijn om te ontwikkelen en te bouwen. De methode volgt de reguliere fasen en activiteiten in een bouwproject, maar de aanpak voor een betaalbare BENG is anders.
AZEB Summer School deze zomer in Nederland
Het laatste jaar van AZEB focust op het uitrollen van de methode in lesmateriaal – onder meer via e-learning – en tal van andere kennisoverdracht. Op 27 augustus start Kennisinstituut KERN met de 4-daagse Summer School waarin bouwexperts en opdrachtgevers zich deze methodologie eigen kunnen maken.
In het EU-project AZEB (Affordable Zero Energy Buildings) werken acht partijen uit zes EU-landen aan de methodologie die alle bouwdisciplines voor energieneutraal bouwen integreert, van ontwerpfase tot en met oplevering. Het project duurt van 2017 tot medio 2020.
Honderd jaar oude woonboerderij aan de warmtepomp
Bij de renovatie van de honderd jaar oude woonboerderij in Ouderkerk aan den IJssel is een gecombineerd laagtemperatuursysteem van vloerverwarming en warmtepomp aangelegd, gekoppeld aan een zoneregeling. De regeling zorgt ervoor dat de temperatuur in de verschillende ruimtes individueel verwarmd of gekoeld kunnen worden.
De eigenaar van de boerderij heeft samen met zijn zoon een melkveehouderij. Het achterste gedeelte van de boerderij, waar voorheen de koeienstal was, is verbouwd tot woning. Het voorste gedeelte, het oude woongedeelte waar de zoon met zijn gezin woont, is nog niet gerenoveerd. In het verbouwde deel is een nieuw casco tegen de oude gevelwanden gezet. Het totale woonoppervlak is circa 150 vierkante meter met een inhoud van meer dan 350 kubieke meter.
Zoneregeling
De vloeren zijn nieuw gestort en het dak van het nieuwe woongedeelte is aan de binnenkant volledig geïsoleerd. In de vloeren is Clickjet vloerverwarming (staaldraadmatten) van Radson aangelegd. Geïnstalleerd is een Zento warmtepomp van dezelfde fabrikant. Elke ruimte heeft een Touch E3-zoneregeling, waarmee de temperatuur per ruimte geregeld kan worden. Dit is een centrale regeling met touchscreen die communiceert met de diverse thermostaten in de verschillende ruimtes. De zoneregeling kan ook op afstand worden bediend met een app.
Combinatiepakket
Het combinatiepakket van (lucht/water)warmtepomp, vloerverwarming en een zoneregeling is geïnstalleerd door Roest & Heuvelman, totaalinstallateur op het gebied van elektrotechnische installaties (als loodgieterswerk) en verwarmingsinstallaties uit Krimpen aan den IJssel. Dit installatiebedrijf heeft inmiddels bij verschillende projecten dergelijke combinatie-oplossingen geïnstalleerd. Arie den Uijl, projectleider bij Roest & Heuvelman, over de renovatie: “Toegegeven, we hebben niet echt een strenge winter gehad, maar de woning heeft een aangenaam binnenklimaat. De combinatie-oplossing resulteert in 100% warmtegarantie. Door diversiteit van de aangeboden afgiftesystemen kunnen we een optimale oplossing bieden voor een perfect warmtecomfort en binnenklimaat. Hiermee wordt een optimaal energie-efficiënt warmtecomfort gerealiseerd.”
Monoblok
In de woonboerderij in Ouderkerk aan den IJssel is een monoblok warmtepomp tegen de buitengevel geplaatst. In dit monoblok zit een koudemiddel dat warmte opwekt. Voordeel van een monoblok is dat het koudemiddel in de buitenunit kan blijven en niet met leidingen in de woning gebracht hoeft te worden. Binnenin de woning in het stalgedeelte zijn twee buffervaten geplaatst: één voor sanitair water en één voor water van het verwarmingssysteem.
Voldoende vermogen
De vloerverwarming geeft met een lage temperatuur voldoende warmte af. De calculatiedienst van Radson kwam uit op een warmteverlies van 8,5 kW. Zij adviseerden daarom een warmtepomp van 13 kW om in de winter ook voldoende vermogen te hebben, voldoende sanitair warmwatervoorziening te garanderen en in het tussenseizoen een lagere compressorfrequentie te realiseren. Elke vloerverwarmingsgroep van de vloerverwarming is apart geregeld met een ruimtevoeler. Deze voelers communiceren met de zoneregeling die in elke ruimte is geïnstalleerd en ervoor zorgt dat in elke ruimte van de verbouwde woonboerderij de temperatuur naar wens kan worden geregeld.
Onder de knie krijgen
Pieter van den Dikkenberg was als accountmanager projecten Nederland betrokken bij de renovatie. “Het gasloos opleveren van gebouwen betekent voor veel installateurs dat zij nieuwe installatietechnieken onder de knie moeten krijgen,” vertelt hij, “bijvoorbeeld om lagere temperatuursystemen te kunnen installeren. Omdat systemen op lagere temperaturen werken, is het belangrijk dat de installateur goed weet hoe hij bijvoorbeeld de installatie waterzijdig moet inregelen, zodat het juiste aantal liters warm water door de verwarmingsbuizen stroomt. De inregeltechniek wordt steeds belangrijker bij systemen die op lagere temperaturen werken.”
Woning inventariseren
“Warmtepompen installeren is een nieuwe techniek waarmee verschillende installateurs nu steeds vaker te maken krijgen”, vervolgt Van den Dikkenberg. “Het zijn complexe installaties waarover bewoners vooraf goed moeten worden geadviseerd voordat zij een keuze maken voor een duurzaam warmtesysteem.” Den Uijl van Roest & Heuvelman hierover: “De eerste stap is dat we de situatie van de woning inventariseren; welke duurzame maatregelen zijn al gerealiseerd en welke zijn nog nodig zijn om het pand te verduurzamen? Daarbij heeft niet elke woning evenveel ruimte om de installaties te plaatsen. Een combinatie van warmtepomp en vloerverwarming met ultra-lage temperatuurradiatoren met Touch E3-zoneregeling werkt het beste als een pand goed is geïsoleerd, zodat de warmte er niet uit verdwijnt. Bij een nauwelijks geïsoleerd pand hebben energiezuinige warmtebronnen weinig effect.”
Advies
Volgens Den Uijl biedt de combinatie-oplossingen van Radson een groot aantal mogelijkheden om een woning optimaal te verduurzamen met energiezuinige systemen die voor een prettig binnenklimaat zorgen. “Dat is gebleken uit verduurzaming van deze woonboerderij”, zegt De Uijl. “Prettig aan Radson is de manier waarop zij met installateurs samenwerken. Hun adviseurs zijn regelmatig op de bouwplaats aanwezig om ons te begeleiden en te ondersteunen. Omdat de techniek nog heel nieuw is en elke situatie weer anders is, voelt het heel positief dat vanuit de fabrikant ter plekke advies wordt gegeven over bijvoorbeeld het bepalen van het vermogen van een warmtepomp en het inregelen van de installatie. Dit soort richtlijnen geven je houvast en dragen bij aan een succesvolle installatie.”
“Bioketels zijn nodig voor een aardgasvrije toekomst”
Er zijn meer bioketels nodig om Nederland te helpen van het gas af te komen. Dit blijkt uit een studie van CE Delft, een milieuadviesbureau op het gebied van duurzaamheid. ‘Warmtenetten en warmtepompen vormen straks de ruggengraat van de warmtevoorziening. Deze voorzieningen zijn echter niet overal mogelijk of betaalbaar. Dit is het geval waar het elektriciteitsnet niet of slechts tegen hoge kosten verzwaard kan worden en warmtenetten te ver weg liggen. In een deel van die gevallen zijn bioketels de beste optie voor duurzame warmte’, aldus CE Delft.
In 2050 zouden bioketels tot zo’n 7% van de woningen, bedrijven en andere gebouwen verwarming en warm water kunnen leveren. Omgerekend naar huishoudens zou grofweg de hele provincie Utrecht betreffen. Volgens de Nederlandse vereniging van Biomassa Ketel Leveranciers, NBKL, moeten bioketels dan nu al een plek krijgen in bijvoorbeeld de Regionale Energiestrategieën die gemeenten en provincies op dit moment opstellen.
Wat zijn bioketels?
Bioketels werken ongeveer hetzelfde als cv-ketels, maar dan op snoei- en houtafval in plaats van gas: ze zetten dit om in warmte en soms ook elektriciteit. Houtachtige reststromen uit de regio dienen doorgaans als brandstof. Daarnaast lopen er nu proeven om voedselafval en bermgras om te zetten naar brandstof voor bioketels.
Eppo Bolhuis, voorzitter van de NBKL: “De nieuwste generatie bioketels onderscheidt zich in rendementen die oplopen tot ver boven de 90% en met een hele lage uitstoot van fijnstof. Omdat bioketels dezelfde leidingen en radiatoren als een cv-ketel gebruiken zijn ze eenvoudig aan te sluiten als vervanger. Grotere bioketels verwarmen zwembaden, bedrijven, sauna’s en – meestal via een miniwarmtenet – zelfs hele buurten.”
Flinke groene groei
“De laatste jaren is biowarmte al flink gegroeid, mede dankzij subsidie, maar we zijn blij dat de studie laat zien dat er nog meer in het vat zit”, vervolgt Bolhuis. “Biowarmte kan in Nederland tot 2030 verveelvoudigen tot meer dan 150.000 aangesloten woningen, kantoren en bedrijven. Dit kunnen er meer dan 600.000 zijn in 2050.”
Regionale Energiestrategieën
Eén van de manieren om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen zijn de zogenaamde ‘Regionale Energiestrategieën’. Hierin zoeken gemeenten, provincies en waterschappen naar manieren om energie te besparen en duurzame energie op te wekken. “Het valt ons op dat veel mensen de mogelijkheden van bioketels nog niet kennen. Dat is jammer, want de techniek is vergevorderd, eenvoudig aan te sluiten en klaar om op grote schaal toe te passen”, zegt Bolhuis. “We hebben alle technieken nodig voor een aardgasvrije toekomst: warmtenetten, warmtepompen maar dus ook bioketels. Dat laat deze studie van CE Delft duidelijk zien.”
De CE Delft-studie kunt u hier vinden: https://www.ce.nl/publicaties/2305/bioketels-voor-warmte-in-de-toekomst
Samenwerkende leveranciers garanderen energieprestatie nieuwbouw
Zes merkleveranciers hebben een geïntegreerd systeem ontwikkeld om nieuwbouwwoningen te laten voldoen aan BENG en NOM-eisen. Uitgangspunt was het vinden van een optimum tussen bouwkundig én installatietechnische maatregelen. In het uitgewerkte systeem zijn alle energiezuinige bouwkundige (isolatie en luchtdichting) en installatietechnische (verwarming, koeling en ventilatie) maatregelen op elkaar afgestemd.
Het concept, House Energy Optimum of kortweg HEO genaamd, is geschikt voor de meeste type nieuwbouwwoningen. HEO-woningen ontvangen een energieprestatiegarantie, die (toekomstige) huizenbezitters de zekerheid geeft dat energiebesparende maatregelen juist worden uitgevoerd en deze gegarandeerd leiden tot een energiezuinige woning. De energiebesparende toepassingen worden onafhankelijk getoetst, gemonitord en geborgd.
Deelnemers aan dit initiatief zijn ATAG Verwarming, Duco Ventilation & Sun Control, Jaga, Kingspan Insulation, Kingspan Unidek en Ubbink. Jan Verdonck van mede-initiatiefnemer Jaga over het project: “We zijn hier al meer dan 10 jaar mee bezig. Zo min mogelijk én duurzaam materiaalgebruik en het produceren van oplossingen met een zo hoog mogelijk rendement. De gebruiker staat bij ons centraal als het gaat om een gezond binnenklimaat en het comfortabel wonen. Daarom vinden we het zo belangrijk dat energiezuinig bouwen en wonen toegankelijker wordt. En een initiatief als HEO zorgt hiervoor.”
Het nieuwe initiatief is ontstaan uit de vraag van architecten, ontwikkelaars, corporaties en aannemers.
Nieuw Lidl filiaal energieneutraal
Supermarktketen Lidl opent begin september de eerste energie circulaire supermarkt van Nederland: Lidl Zero. Door klimaattechniek, productkoeling, energieopslag en zonnepanelen te koppelen, blijft de energierekening op 0. Het filiaal in Woerden krijgt 1766 zonnepanelen die worden verdeeld op het dak en de carports op het parkeerterrein. De heipalen dienen als warmte/koudeopslag en de restwarmte van de koelingen zorgt voor het gewenste klimaat in de winkel.
“We hebben de ambitie uitgesproken om in 2022 volledig CO2-neutraal te bouwen”, vertelt Marcel Ganzeboom sr. Manager Bouw van Lidl Nederland. Dit filiaal is voor ons een logische, leerzame maar ook spectaculaire stap.” Andy van den Dobbelsteen van TU Delft is nauw betrokken bij Lidl Zero: “In deze supermarkt zijn maatregelen getroffen die het gebouw toekomstbestendig maken met betrekking tot circulariteit. Lidl loopt hierin voorop.”
Eerder al liet de supermarktketen distributiecentra bouwen die tot de duurzaamste van Europa behoren en zijn gecertificeerd met BREAAM Outstanding en Excellent. Deze distributiecentra zijn voorzien van een warmte/koudeopslag, uitsluitend LED en duizenden zonnepanelen. Lidl heeft in totaal inmiddels ruim 72.000 m2 zonnepanelen op haar gebouwen geplaatst. Verder zijn sinds december 2018 alle winkels aardgasvrij en worden nieuwe filialen standaard met energielabel A++++ opgeleverd.
Limburg wil vaart maken met verduurzaming woonwijken
Het Limburgse bedrijfsleven, woningbouwcorporaties, de netbeheerder, de provincie, het beroepsonderwijs en een aantal grote Limburgse gemeenten gaan samenwerken om te zorgen dat er genoeg technische vakmensen zijn voor de verduurzaming van woonwijken. Deze samenwerking moet ook leiden tot technologische vernieuwing, een slimmere aanpak en duurzaam werk. Hiervoor hebben de partijen op dinsdag 14 mei de intentieverklaring ‘Mensen maken de transitie in Limburg’ getekend. Dit gebeurde tijdens een bijeenkomst van het Platform Ketensamenwerking Zuid in Maastricht.
Ook in Limburg moeten de komende jaren grote aantallen woningen en gebouwen worden verduurzaamd. Daarvoor zijn veel meer technici met green skills nodig dan er nu beschikbaar zijn. Vicevoorzitter Claudia Reiner van ondernemersorganisatie Techniek Nederland, initiatiefnemer en een van de ondertekenaars van de intentieverklaring: “Door samen te werken kunnen we meer technici aantrekken. Dat is hard nodig met het oog op de energietransitie. De technische sector biedt kansen voor technici op alle niveaus en in elk vakgebied.”
Industriële aanpak
Volgens Reiner is er in de samenwerking niet alleen aandacht voor meer instroom, maar ook voor het slimmer inzetten van de beschikbare technici. “We kunnen de verduurzaming van woonwijken meer geïndustrialiseerd aanpakken. Op die manier wordt het haalbaar om jaarlijks grote aantallen woningen te verduurzamen. Dat is hard nodig willen we de klimaatdoelstellingen van dit kabinet realiseren.”
Betaalbare energietransitie
Gedeputeerde Joost van den Akker van de provincie Limburg: “Ik ben blij met deze samenwerking. Op deze manier houden we de vaart erin. Deze afspraak biedt volop kansen voor een duurzame toekomst, betaalbare transitie en een innovatieve economie met veel kansen voor de Limburgse beroepsbevolking. Inwoners van Limburg moeten we actief betrekken en deelgenoot maken van de plannen binnen de wijkenaanpak.”
Ontwikkelen, samenwerken, mobiliteit
De samenwerking richt zich op een aantal punten. Werkgeverspartijen willen nieuwe vakkrachten aantrekken, onder meer via baan- en werkgaranties voor mbo-studenten, stageplekken, onderwijs op maat en het betrekken van mensen met een afstand naar werk. Werkgevers, vakbonden en andere partijen kijken bovendien samen hoe ze het werk in wijken goed kunnen organiseren en wat dat betekent voor innovatie, werkprocessen en vaardigheden van mensen.
Ervaringen delen
De partijen gaan zorgen dat niet elke wijk die verduurzaamt het wiel opnieuw uitvindt. Zij gaan ervaringen delen op technologisch, organisatorisch en sociaal vlak. Onderwijs en onderzoek worden nauw betrokken en krijgen een actieve rol bij praktische projecten in de wijken. Dit leidt tot de zogenoemde lerende wijkgerichte aanpak.
Met het ondertekenen van de intentieverklaring is Limburg de eerste provincie die concreet invulling geeft aan de intentieverklaring ‘Mensen maken de transitie’ die de overheid, bedrijfsleven, vakbonden en het onderwijs op 17 april hebben gesloten binnen de Sociaal-Economische Raad (SER).
Coalitie wil aquathermie breder inzetten om gebouwen te verwarmen of koelen
Een brede coalitie brengt de komende jaren de mogelijkheden in kaart om met aquathermie gebouwen te verwarmen of te koelen. Aquathermie, ofwel thermische energie uit water, is een bron van duurzame verwarming van huizen en andere gebouwen. Partijen, afkomstig uit overheid, waterbeheer, onderzoek en bedrijfsleven, ondertekenden hiervoor de Green Deal Aquathermie.
Aquathermie is warmte en koude uit water uit verschillende waterbronnen. Het gaat om thermische energie uit oppervlaktewater (TEO), afvalwater (TEA) en drinkwater (TED). Met deze schone energie kunnen huizen en andere gebouwen duurzaam worden verwarmd. Aquathermie kan de overgang naar aardgasvrije verwarming helpen verwezenlijken en zo bijdragen aan de noodzakelijke energietransitie, zo zeggen de initiatiefnemers. Waterbeheerders, drinkwaterbedrijven en rioolbeheerders hebben andere partijen zoals overheden, netbeheerders, warmtebedrijven, kennisinstellingen, technische adviesbureaus en gebouweigenaren nodig om deze warmtebron nuttig te gebruiken. In de Green Deal vinden ze elkaar.
Green Deal Aquathermie
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat draagt 900.000 euro bij aan de Green Deal voor de uitvoering van het programma Aquathermie. Aan de Green Deal hebben zich naast partijen ook partners verbonden die zich actief willen inzetten.
Het doel van de Green Deal is aquathermie onder de aandacht van de stakeholders te brengen, kennis over aquathermie te ontwikkelen en te delen en de waarde ervan in de praktijk te beoordelen. Zodat aquathermie wordt verankerd in de regionale energiestrategie en kan worden toegepast als alternatieve verwarming. Hiervoor wordt nadrukkelijk samengewerkt met andere klimaatprogramma’s van overheden, zoals het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (RES) en het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW).
Potentie
Uit onderzoek blijkt dat thermische energie uit oppervlaktewater in 40 procent van de warmtevraag in stedelijk gebied kan voorzien. De bronnen afvalwater en drinkwater leveren respectievelijk 15 en 1,5 procent. Aquathermie kan daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de verwarming van woningen en andere gebouwen en zo bijdragen aan de warmtetransitie.
Deze partijen ondertekenden de Green Deal: het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het Ministerie Infrastructuur & Waterstaat, het Ministerie van Binnelandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Unie van Waterschappen, Vewin, NWB Bank, Deltares, KWR, STOWA, Erasmus Universiteit Rotterdam, Vereniging Nederlandse Gemeeenten, Waterschap Brabantse Delta, Waterschap Aa en Maas, Brabant Water, provincie Fryslân, provincie Gelderland, provincie Zuid Holland, Netbeheer Nederland, Syntraal, IF Technology.
(Foto: Bart van Vliet)