Per 1 juli 2021 is een milieuprestatie-eis van 0,8 van kracht voor nieuwe woningen. Het doel is om de eis stapsgewijs scherper te stellen en uiterlijk in 2030 te halveren. Deze regelgeving zal op termijn ook verregaande gevolgen hebben voor installateurs, vertelt Harm Valk, senior-adviseur energie & duurzaamheid bij Nieman Raadgevende Ingenieurs.

De MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) is bij elke aanvraag voor een omgevingsvergunning verplicht. De MPG geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die in een gebouw worden toegepast. Het gaat hierbij om nieuwe kantoorgebouwen (groter dan 100 m2) en om nieuwbouwwoningen. Let op, de nieuwe eis van 0,8 geldt alléén voor nieuwbouwwoningen.

Levenscyclus
Hoe lager de MPG, hoe duurzamer het materiaalgebruik. De milieuprestatie van materialen van gebouwen zal een steeds belangrijkere factor worden in de totale milieubelasting van een gebouw. Om de milieubelasting van een enkel materiaal te bepalen, wordt een LevensCyclusAnalyse (LCA) uitgevoerd. De LCA moet wordt uitgevoerd door een gekwalificeerde deskundige. De LCA resulteert in 11 indicatoren voor de milieubelasting van een product. Deze 11 indicatoren worden samengevoegd tot één waarde: de schaduwkosten per eenheid van het product (kg, m3, m2 of iets dergelijks).

Som schaduwkosten
De MPG van een gebouw is de som van de schaduwkosten van alle toegepaste materialen in een gebouw. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met de materialen die worden vervangen tijdens de levensduur van het gebouw. De totale som wordt gedeeld door de levensduur en door het bruto vloeroppervlak van een gebouw. De MPG wordt vervolgens uitgedrukt in de schaduwkosten per vierkante meter bvo per jaar.

Rekenregels
Om een MPG uit te rekenen, moet elk materiaal in een ontwerp worden geïdentificeerd en moet worden bepaald hoeveel ervan wordt toegepast. Ondanks dat in de softwarepakketten veel met standaardproducten gewerkt kan worden, kost het goed uitrekenen van de MPG relatief veel tijd. De rekenregels zijn gedefinieerd in de EN 15978. Programma's waarmee je de MPG kan berekenen, vind je op Rekeninstrumenten - nationale milieudatabase.

Maatwerk
Gebouwdelen die de grootste bijdrage aan de MPG leveren zijn gevels, vloeren en installaties. In totaal is dit vaak 60% tot 80% van de MPG. Een en ander kan echter sterk variëren, afhankelijk van de geometrie en het installatieconcept.

Installateurs
Welke consequenties heeft de aanscherping van de milieuprestatie-eis nu voor de installateur? Harm Valk van Nieman Raadgevende Adviseurs maakt eerst een kritische kanttekening. “Het probleem is dat er voor veel installaties geen goede milieudata beschikbaar zijn”, vertelt hij. De bouw lijkt haar zaakjes al meer op orde te hebben, de installatiebranche moet nog een inhaalslag maken.

Belang data
Die inhaalslag is broodnodig, om nieuwbouwprojecten in de toekomst ook te laten voldoen aan de steeds strenger wordende milieuprestatie-eisen. Hier ligt een taak voor de fabrikanten en leveranciers. Zij zullen in eerste instantie alle data moeten vergaren over de milieu-impact van de door hun gebruikte materialen, waarbij ze kijken naar de gehele levenscyclus van winning tot het moment dat ze worden afgedankt. “Daarbij worden onder andere de toxiciteit en embedded energy meegenomen.” Voor alle duidelijkheid: embedded CO2, in het Nederland ‘ingesloten energie’ is de som van alle energie die nodig is om goederen of diensten te produceren, beschouwd alsof die energie in het product zelf was opgenomen of 'belichaamd’. “In de (nabije) toekomst zal het invloed gaan hebben op het werk van de installateur; als een leverancier zijn gegevens niet op orde heeft, kan toepassing van zijn producten lastig worden; de aanwezigheid en kwaliteit van de informatie in de materiaaldatabase wordt dan een extra selectiecriterium in de werkvoorbereidingsfase”, aldus Valk.

Energieprestaties
Zoals iedereen weet, worden niet alleen de materiaaleisen aangescherpt, maar liggen de energieprestatie-eisen ook al jarenlang onder de loep. Ook op het laatgenoemde terrein zijn dit jaar belangrijke wijzingen doorgevoerd, stipt Valk nog maar eens aan.

EPDB
Om die aanscherping toe te lichten en begrijpelijk te maken, is wel enige achtergrondinformatie vereist. Op 10 juli 2018 heeft de Europese Commissie de herziene Europese Energy Performance of Buildings Directive (EPBD III) vastgesteld. Deze richtlijn heeft als doel om de energie-efficiëntie van gebouwen te verbeteren, waardoor het energiegebruik daalt. De richtlijn is op 10 maart 2020 geïmplementeerd in de Nederlandse wet- en regelgeving. Vanaf deze datum moet aan de regeling en eisen worden voldaan. De regeling bevat onder andere bepalingen over:
-systeemeisen voor technische bouwsystemen;
-het documenteren van de energieprestatie van technische bouwsystemen;
-zelfregulerende apparatuur voor het regelen van de temperatuur per kamer of zone;
-laadinfrastructuur voor elektrische auto’s;
-keuringen van verwarmings- en airconditioningssystemen;
-gebouwautomatisering- en -controlesystemen.

Technische Afspraak
Een deel van de EPBD is in Nederland uitgewerkt in de Nederlands Technische Afspraak (NTA 8800). In de NTA 8800 is de bepalingsmethode voor de energieprestatie van gebouwen vastgelegd. Op 1 januari 2021 is de NTA 8800 in werking getreden. Een prestatieberekening volgens, in overeenstemming met de NTA 8800 is verplicht bij de aanvraag van een Omgevingsvergunning. Het gaat hierbij dus alleen om nieuwbouw. Voor nieuwe en bestaande gebouwen wordt het Energielabel ook op een NTA 8800-berkening gebaseerd.

BENG
De energieprestatie wordt uitgedrukt in drie indicatoren, de zogenaamde BENG-eisen. Het gaat dan om de behoefte aan energie voor verwarmen en koelen, het primair (fossiele) energiegebruik en het aandeel hernieuwbare energie. Met het van kracht worden van de drie BENG-eisen is de EPC vervallen. Een Omgevingsvergunning mag alleen worden verleend als uit berekening blijkt dat een gebouw aan de eisen voldoet.

Systeemrendement
Daarnaast wordt er een aparte eis gesteld aan het systeemrendement van installaties in de woningbouw en utiliteit. We hebben het dan over de totale prestaties van ingebouwde verlichting en een ruimteverwarmings-, ruimtekoelings-, warm tapwater- en ventilatiesysteem. “Zowel in de nieuwbouw als bij vervangingswerkzaamheden in de bestaande bouw geldt nu dat installaties een bepaald minimum rendement moeten hebben, en ingeregeld moeten kunnen worden en dat de eindgebruiker invloed moet kunnen hebben op de instellingen.” Stel dat je als installateur een ketel gaat vervangen, dan gebruik je dus nu voorinstelbare ventielen. Overigens geldt deze eis van instelbaarheid en regelbaarheid in de bestaande bouw alleen als de meerkosten niet hoger uitvallen dan 20% van de oorspronkelijke kosten.

BENG 4
Ook nieuw is de TO-juli-eis, ook wel ‘BENG 4 eis’ genoemd op de werkvloer. TO-juli staat voor ‘Temperatuur Overschrijding juli’ en is een aanvullende eis. TO-juli is een indicator voor verlaging van het risico op oververhitting. Om dit tegen te gaan staat de installateur en ook bouwkundig aannemer een breed pallet aan oplossingen tot zijn beschikking. Je kunt dan onder andere denken aan zonwering, de toepassing van warmtepompen met koelingsmogelijkheden en zomernachtventilatie. Kortom: op het gebied van regelgeving zijn belangrijke wijzingen doorgevoerd. Het is raadzaam om alles nog eens rustig na te lezen.

Dit is een artikel uit de print-editie van het vakblad IZ. De digitale edities van IZ zijn gratis te raadplegen via www.installateurszaken.nl. Liever een print-editie op uw deurmat? Maak dan gebruik van onze actie en meld u nu aan voor een gratis abonnement op IZ via www.installateurszaken.nl

[pt_view id="3ed93d1tsr"]

De discountwinkelketen Action wint koudemiddel terug uit zijn gerenoveerde winkels voor hergebruik in vijftien nieuwe panden verspreid over Europa. Hiermee wil de winkelketen bijdragen aan een circulaire economie van koudemiddelen. Michiel Coolen, Construction Manager bij Action Group: “In 2020 hebben we meer dan 300 kg aan koudemiddel teruggewonnen uit meer dan 70% van onze gerenoveerde panden.”

Action werkt hiervoor samen met Daikin in het actieplan ‘L∞P by Daikin’. Er wordt koudemiddel teruggewonnen uit bestaande systemen en ‘geupcycled’ (of hergebruikt) tot een kwaliteit die niet te onderscheiden is van nieuw koudemiddel. Dit koudemiddel wordt ingezet in nieuwe Daikin-systemen. Daikin garandeert – onder toezicht van externe auditors – dat de hoeveelheid teruggewonnen koudemiddel uit de winkels van Action overeenkomt met de hoeveelheid die gebruikt wordt in nieuwe, gecertificeerde panden. Uiteindelijk zal zo koudemiddel uit ongeveer 40 panden worden teruggewonnen.

Beter milieu
Toshitaka Tsubouchi, vicepresident van Daikin Europe: “De basisprincipes van L∞P by Daikin dragen enorm bij aan een beter milieu. Het actieplan biedt Europese bedrijven toegang tot teruggewonnen en hergebruikt koudemiddel, zodat er jaarlijks maar liefst 250.000 kg minder nieuw koudemiddel geproduceerd hoeft te worden. Wij zijn blij dat een bedrijf als Action ons initiatief heeft ontdekt en geïntegreerd heeft in zijn eigen processen.”

Het framework voor circulaire bestaande gebouwen is beschikbaar. Met dit internationale framework wil DGBC de circulaire bouwoplossingen verbreden en toepasbaar maken naar de gehele bouwsector. Een belangrijke vraag daarbij is: hoe krijgt circulariteit een plek in de gehele bouwopgave, zo ook voor bestaand vastgoed? Het framework biedt een definitie voor een bestaand circulair gebouw en indicatoren om dit meetbaar te maken.

DGBC heeft in 2018 het ‘Framework for Circular Buildings’ opgesteld gericht op nieuwbouw. Maar hoe zit het met bestaande gebouwen? 80% van het huidige vastgoed bestaat nog in 2050 en er is nog geen leidraad voor circulariteit in het bestaande vastgoed. Hoe kan die 80% op circulaire wijze beheerd en gebruikt worden? En waar moeten we voor bestaande bouw prioriteit aan geven? Dit rapport geeft invulling aan de behoefte van veel partijen om ook voor bestaande bouw circulariteit (en een circulair gebouw) te concretiseren. Het framework bestaat uit indicatoren voor bestaande gebouwen: voor de prestaties van het gebouw, het beheer en het gebruik.

Circulaire strategieën
Gebouwen vergen continu hulpbronnen, zoals energie, materialen en water, maar hebben ook een functie om bij te dragen aan het welzijn van mensen en aan de biosfeer. Deze indicatoren zijn opgenomen in dit framework. Het is dan ook niet alleen toepasbaar voor BREEAM, maar ook voor gebouweigenaren, beleidsmakers en adviseurs, die dit kunnen gebruiken om een scherp beeld van circulariteit voor de bestaande bouw te krijgen. Het framework is ook bedoeld als inspiratiedocument voor de ontwikkeling van circulaire strategieën in andere projecten en programma’s om de bestaande gebouwde omgeving sneller circulair te maken.
“Dit framework geeft een duidelijke kapstok in een woud aan allerlei ontwikkelingen”, stelt Inge van Baardwijk, Schiphol. “Energie wordt al langer geborgd in meerjarige onderhoudsplannen. Circulariteit moet een veel grotere plek krijgen in MJOP. Het framework helpt daarbij.” Pam van de Klundert, Bouwinvest, vult aan: “Met het framework kunnen we voortborduren op bestaande processen. Dit framework biedt handvatten om aan de slag te gaan met circulariteit binnen alle facetten van het gebouwmanagement.”

Indicatoren voor BREEAM(-NL) In-Use
Dit framework is een vervolg op het eerste framework, met een verdieping naar de bestaande bouw. Daarom wordt de koppeling nu gemaakt met BREEAM(-NL) In-Use, in plaats van BREEAM(-NL) Nieuwbouw. it framework is ook een handreiking aan de BRE om de Nederlandse expertise over de circulaire (bouw)economie te vertalen naar de internationale BREEAM In-Use standaard.
Tijdens de WasteBuild-conferentie op vrijdag 16 juli is het internationale rapport aangeboden aan Tom Wilson, Delivery manager BREEAM bij BRE. Wilson: “BRE en DGBC werken nauw samen om BREEAM verder te ontwikkelen. Dit rapport is een goed voorbeeld van het ontwikkelen van thought leadership op het gebied van circulariteit en duurzaam materiaalgebruik. Het framework zal richtinggevend zijn voor ons denken over circulariteit en we zullen bekijken hoe het kan worden opgenomen in toekomstige versies van BREEAM.”

Samenwerking
Het rapport kwam tot stand in een samenwerking tussen DGBC, Circle Economy, Metabolic, SGS Search, Alba Concepts en Valstar Simonis. Het framework is mede mogelijk gemaakt door de Laudes foundation, Bouwinvest en Schiphol.

Een pilotproject in de Haagse wijk Ypenburg gaat een digitale koppeling testen tussen een windpark en een elektrische boiler die is aangesloten op een stadswarmtenet. De productie en het verbruik van groene stroom worden vervolgens op uur en kwartierbasis gemeten en gecertificeerd.

Het huidige certificeringssysteem met Garanties van Oorsprong (GvO’s) werkt naar behoren, maar biedt niet de mogelijkheid om tijdsgebonden te certificeren. Een GvO vermeldt nu de start- en einddatum van productie. Met een tijdsaanduiding kan de garantie worden gegeven dat de groene stroom binnen hetzelfde uur of zelfs binnen hetzelfde kwartier wordt geproduceerd en ook geconsumeerd. Dit sluit beter aan op een energiesysteem waarin de balans tussen verbruik en opwek steeds belangrijker wordt door de toename van weersafhankelijke elektriciteitsproductie met zon en wind. Met de koppeling tussen Windpark Amalia en de elektrodeboiler in Ypenburg worden de benodigde metingen, procedures en software getest om in de toekomst tijdsgebonden te kunnen certificeren. Een transparanter certificeringssysteem geeft particuliere klanten en bedrijven nauwkeuriger inzicht in de duurzaamheid van hun stroomverbruik. Het geeft hen de mogelijkheid scherpere keuzes te maken welke elektriciteit zij willen gebruiken en bedrijven kunnen hun behaalde duurzaamheidsambities nog explicieter maken.

EnergyTag
Met het pilotproject onderzoeken Eneco, CertiQ en FlexiDAO hoe data uit verschillende systemen ten aanzien van de stroomproductie en -consumptie kunnen worden gecombineerd. Daarnaast wordt er bekeken hoe de certificering van de tijdsgebonden groene stroom ingepast kan worden in het bestaande wettelijke systeem van GvO’s. Het project is een van de zes projecten wereldwijd die de mogelijkheid van tijdsgebonden groene stroom moet gaan testen. Dit gebeurt onder de paraplu van EnergyTag, een initiatief van de energie-industrie om samen met meer dan 100 bedrijven, overheden en NGO’s te werken aan een transparanter certificeringssysteem dat beter aansluit op de toename in het aanbod van energie die wordt opgewekt met wind en zon en daarmee weersafhankelijk is. Het doel is om de energietransitie te versnellen door 24/7 certificeerbare groene stroom aan te kunnen bieden.

Samenwerking Eneco, FlexiDAO en CertiQ
Windpark Amalia van Eneco heeft een capaciteit van 120 MW en ligt 23 km van IJmuiden, voor de Nederlandse kust. De productie van dit windpark zal worden gebruikt door een 11 MW elektrodeboiler van Eneco in Ypenburg, net ten oosten van Den Haag. Deze voorziet naast een aantal gasketels het lokale stadswarmtenet van warmte. FlexiDAO levert in dit project de technologie gebaseerd op blockchain om de productie en het verbruik 24/7 te volgen, ondersteund met de meetgegevens die Eneco ter beschikking stelt. CertiQ is wettelijk verantwoordelijk voor de certificering van elektriciteit en hernieuwbare warmte en onderzoekt binnen dit pilotproject hoe een transparantere, tijdsgebonden certificering kan worden ingepast binnen het huidige systeem van certificering van duurzame energie. De eerste resultaten uit het pilotproject worden verwacht in het najaar

[pt_view id="291802fsm4"]