Onlangs bezocht ik een bijeenkomst met zo’n 100 kopstukken uit het legionellawereldje. Het ging over het inregelen van warmwatersystemen. Leergierig als ik ben, ga ik graag naar zulke meetings toe. Techneuten besproken er ingewikkelde berekeningen en lichten ze toe. Ook hadden ze het erover hoe moeilijk het is om grote circulatiesystemen in te regelen. Bovendien werd er gesproken over het isoleren van leidingen.
Iemand vertelde dat je de aftakleiding van een heetwatercirculatiesysteem niet moet isoleren. Nog niet zo lang geleden had ik hier zelf al een discussie over met iemand van een gespecialiseerd bedrijf die stelde dat juist de gehele uittapleiding geïsoleerd moet worden. Ik wist wel beter, stond op en vertelde dat een 0,5 m isoleren noodzakelijk is.
Waar ik die wijsheid vandaan haalde?, was de reactie uit de zaal. Tja, ik wist het weliswaar zeker maar waar het precies staat? In Kleintje Legionella of ISSO publicatie 55.1?
Niemand van de 100 deskundigen liet weten dat hij of zij het wist. Dat geeft te denken. Ik voelde mij geïsoleerd. Standvastig bleef ik echter verkondigen om slechts 0,50 m te isoleren, en wel om twee reden: geen hotspot creëren direct op de aftakking en geen warmtelek veroorzaken van het circulatiesysteem.
Van sanitair-goeroe Will Scheffer kreeg ik later de bevestiging dat ik gelijk had. Het was allemaal terug te vinden op pagina 75 van Kleintje Legionella! Wat was ik blij met zijn e-mail. Een inspecteur moet een tikkeltje eigenwijs zijn maar het voelde best moeilijk. Nu kan ik alleen maar hopen dat de aanwezige deskundigen deze column ook lezen. Alvast de beste wensen en dank aan Will! Zegt het voort.
Waar stond dat ook al weer?
ISSO verwacht weinig van legionella-aanpak minister
CDA-kamerlid Ronnes stelde onlangs een aantal vragen aan de minister van Binnenlandse Zaken over de laksheid in de bouwwereld, die legionellabesmetting tot gevolg heeft. Volgens ISSO kost Legionella jaarlijks aan twintig tot dertig personen het leven, waarvan een gedeelte te wijten is aan onveilige leidingwaterinstallaties. De oorzaak ligt in het onvoldoende naleven van de bestaande wet- en regelgeving door ontwerpers, bouwbedrijven, installateurs en beheerders van risicovolle installaties, aldus het kennisinstituut. In haar antwoord wijst minister Ollongren vooral op de recent uitgebrachte CUR-Aanbeveling. Deze zal er voor zorgen dat bij het ontwerp van gebouwgebonden waterleidinginstallaties beter rekening gehouden wordt met het voorkomen van Legionella. Legionellaspecialist Irene van Veelen van ISSO verwacht echter weinig impact van de nieuwe CUR-Aanbeveling.
CUR-Aanbeveling
Minister Ollongren is het met ISSO eens dat een goed ontwerp en correcte aanleg van de drinkwaterinstallatie belangrijk is om groei van Legionella in drinkwater te voorkomen. ‘Mijn ambtsvoorganger heeft al subsidie verleend voor het opstellen van een CUR-Aanbeveling specifiek gericht op het legionellaveilig ontwerpen van gebouwen. Naast de praktijkrichtlijnen van ISSO, die vooral van belang zijn voor de waterleidinginstallateurs, kan dit instrument er voor zorgen dat ook in de ontwerpfase rekening wordt gehouden met het voorkomen van legionella. Deze CUR-Aanbeveling 120 Legionellaveilige gebouwen is in juni 2017 uitgebracht.
Niet alleen drinkwaterinstallaties
De minister meldt verder dat er ook andere besmettingsbronnen zijn dan een drinkwaterinstallatie, zoals whirlpools en natte koeltorens. Niet alle sterfte aan legionella kan volgens haar worden toegeschreven aan drinkwaterinstallaties. ‘Er is dus onvoldoende onderbouwing voor de stelling dat er jaarlijks enkele tientallen onnodige doden vallen door onderschatting van de gevaren bij de aanleg van drinkwaterinstallaties.’
ISSO laat overigens weten dat dit ook niet letterlijk in haar rapport is opgenomen, maar onbedoeld zo in de media terecht is gekomen en door diverse partijen steeds herhaald. ISSO ziet juist graag dat er meer aandacht komt voor bronopsporing, zodat duidelijker wordt waar de grootste gevaren schuilen.
Taak van de gemeente
Op de vraag van kamerlid Ronnes of het klopt dat de zogenaamde praktijkrichtlijnen voor het aanbrengen van koude en warme zones nauwelijks worden toegepast en wat hieraan kan worden gedaan, antwoordt de minister: ‘Dat is een constatering van ISSO op basis van een online enquête die circa 250 personen hebben ingevuld. Ik beschik niet over concrete informatie die deze stelling bevestigt. De bedoelde praktijkrichtlijnen zijn ISSO-richtlijnen die een praktische invulling geven aan de eisen uit de norm NEN 1006 die in het Bouwbesluit 2012 van toepassing is voor drinkwaterinstallaties. Het toezicht op de naleving van het Bouwbesluit 2012 is een taak van de gemeente.’
Zowel ontwerp als uitvoering moeten voldoen
‘Ik deel de gedachte,’ vervolgt de minister, ‘dat als bij het ontwerp van een gebouw onvoldoende rekening is gehouden met de regels, dit bij de uitvoering er toe kan leiden dat ook uiteindelijk niet aan de regels uit het Bouwbesluit kan worden voldaan. Dit betekent praktisch dat voor de naleving van het Bouwbesluit zowel het ontwerp als de uitvoering moeten voldoen. De eerder genoemde CUR-Aanbeveling beoogt dat een ontwerp zo wordt gemaakt dat de uitvoering op de bouwplaats daadwerkelijk kan voldoen aan de regels. De recent uitgebrachte aanbeveling zal er naar verwachting voor zorgen dat bij het ontwerp van gebouwgebonden waterleidinginstallaties beter rekening gehouden wordt met het voorkomen van Legionella. Ook kan deze CUR-aanbeveling door gemeenten gebruikt worden bij de beoordeling van bouwplannen en het toezicht op de uitvoering.’
ISSO reageert sceptisch
“De antwoorden zijn nogal nietszeggend”, reageert Irene van Veelen, legionellaspecialist bij ISSO. “We hebben al sinds 2011 de integrale ISSO/SBR Publicatie 811, waar in de toelichting op het Bouwbesluit, artikel 6.12, ook naar wordt verwezen. In die publicatie wordt al uitgebreid aandacht besteed aan legionellavrij ontwerpen. De nieuwe CUR-aanbeveling 120, waaraan ik overigens heb meegewerkt, is een nieuwe vertaling hiervan. Denk aan het voorkomen van Hot Spots en het realiseren van koude en warme zones. Ik wil verder niet cynisch klinken, maar ik verwacht niet dat de nieuwe CUR-Aanbeveling nu ineens zaken gaat veranderen, zoals de minister aangeeft. Het Rijk kan beter middelen vrijmaken om bewustwordingscampagnes op touw te zetten waarin de vakwereld wordt gewezen op de relevante passages in het Bouwbesluit en de geldende richtlijnen. Het probleem is dat de architect en aannemer bij drinkwater al snel denken: ‘oh dat is de taak van de installateur. ‘ En dat terwijl een goede drinkwaterinstallatie ook afhankelijk is van hun ontwerp en uitvoering. Het gaat per slot van rekening om een integraal ontwerp, ook daar zou het Rijk de betrokken vakdisciplines meer op kunnen wijzen. Daarnaast ligt er een rol voor de gemeenten. Zij zouden bij het controleren van ontwerpen net zo goed aandacht moeten besteden aan koude zones voor de drinkwaterinstallatie als bijvoorbeeld aan brandveiligheid. Ik zal namens ISSO nog in contact treden met het ministerie om onze kritische kanttekeningen door te geven.”
ISSO zal overigens zelf ook vervolg geven aan de uitkomsten van de enquête, door de komende jaren in te zetten op beter leesbare en toegankelijkere informatievoorziening, ook voor architecten en aannemers.
Legionella in Lunetten
I
n honderd appartementen van Portaal in Lunetten is legionella gevonden. De bacterie werd aangetroffen in de waterleiding van de centrale blokverwarming tijdens werkzaamheden buiten de woningen. De bewoners van de huurwoningen aan Boven Zevenwouden is geadviseerd om de douche en andere kranen eerst even te laten lopen. Woningcorporatie Portaal neemt vervolgens een watermonster om te controleren of het water weer schoon is.
Gelderse recreatiehouders pleiten voor minder bureaucratie bij legionellapreventie
Gelderse campinghouders, hoteliers en eigenaren van bungalowparken vinden de regels voor legionellapreventie overdreven en verouderd. Dit meldt omroep Gelderland op haar website. Het papierwerk voor legionellapreventie en inspectiediensten, die langs elkaar heen werken, zorgen volgens de ondernemers voor hoge kosten en veel administratieve rompslomp. Naast logboeken moeten campinghouders onder meer zorgen voor een uitgebreid beheersplan, risicoanalyses, het doorspoelen van leidingen en het laten verrichten van watermetingen en tal van andere inspecties. De omroep citeert Sepp Willemsen van camping De Waay in Doornenburg, van wie alle bureaucratie wel eens wat minder zou mogen. “Het is goed dat er controles en regels zijn. Maar bijvoorbeeld het bijhouden van een logboek voor iedere kraan of meter is zinloos.”
Brancheorganisatie Recron pleit al langer voor efficiëntere regels zegt Ivo Gelsing van de Gelderse afdeling. “Bij het legionelladossier is de regeldruk hoog. Zeker als je bedenkt dat er vier ministeries en zes toezichthoudende instanties zijn die zich met dit onderwerp bezighouden.” Inmiddels heeft de VVD-fractie in de Tweede Kamer een initiatiefnota opgesteld om die regeldruk te verminderen. VVD-kamerlid Erik Ziengs zal deze plannen toelichten op het Nationaal Congres Sanitaire Technieken van TVVL op 27 juni a.s. Binnenkort komt er ook een proef om de legionella-inspecties bij kleine recreatiebedrijven te versimpelen. Voor instellingen als ziekenhuizen en sauna’s blijft alles hetzelfde.
Een tegengeluid komt van Henk Muller (76) uit Apeldoorn, die in 2006 besmet raakte met Legionella tijdens een vakantie in Frankrijk nadat hij gedoucht had in een herberg. Muller overleefde de ziekte ternauwernood maar hield er veel klachten aan over. Hij is faliekant tegen vermindering van preventieregels.
De regels hebben geholpen het aantal patiënten en mensen dat aan Legionella overlijdt flink te verminderen. “Het kost ondernemers meer tijd, ja. Maar als ex-patiënt kost het mij nu ook meer tijd om mijn dagelijkse dingen te doen. Bij alles wat ik wil, moet ik bedenken of het niet te belastend is gezien mijn fysieke gesteldheid.”
Jaarlijks zijn er zo’n 300 ziektegevallen door Legionella. Van de mensen die het oplopen overlijdt ongeveer 5 tot 10 procent.
Tom van ’t Hek leidt discussie legionellaregelgeving
Erik Ziengs, Tweede Kamerlid voor de VVD-fractie, diende een initiatiefnota in voor legionellaregelgeving. Doel: hoge kosten en administratieve lasten die gepaard gaan met het voorkomen van legionellabesmetting terug te brengen. Op 27 juni 2016 licht Ziengs zijn plannen toe op het TVVL Nationaal Congres Sanitaire Technieken in theater De Flint te Amersfoort. Tijdens dit congres wordt onder leiding van Tom van ’t Hek (BNR Nieuwsradio) een discussie gevoerd over de nota door o.a. de Stichting Veteranenziekte, Bronopsporings Eenheid Legionella (BEL) en Uneto-VNI. De nota bevat vijf voorstellen:
- Herziening van prioritaire instellingen.
- Centralisatie van het toezicht op legionellapreventie.
- Geen nieuwe regels.
- Minder aandacht voor verplichting, meer aandacht voor preventie en voorlichting.
- Aanleg leidingwaterinstallaties volgens Bouwbesluit 2012.
De reacties op de initiatiefnota van Ziengs zijn zeer verdeeld. Daags voor het congres overlegt de Tweede Kamer met de minister van Infrastructuur & Milieu, Melanie Schultz van Haegen. Zij komt grotendeels tegemoet aan de voorstellen uit de initiatiefnota. Verwacht wordt dat naar aanleiding van dat overleg de minister het initiatief neemt om een conceptregelgeving op te stellen. TVVL Expertgroep ST ziet het congres als een uitgelezen mogelijkheid de verschillen in zienswijzen over deze legionellaregelgeving uit te wisselen en hoopt dat het bereiken van wederzijds begrip gaat leiden tot een constructieve bijdrage aan een breed gedragen aanpassing van de wet- en regelgeving.
Verder staat het congres in het teken van hemelwaterafvoertechnieken, de invloed van waterleidingsprinklers op de drinkwaterkwaliteit in de woning, en de nieuwe normering (NEN1006:2015) voor leidingwaterinstallaties die binnenkort wettelijk van kracht wordt. Het programma wordt afgesloten met een korte presentatie over de activiteiten in het TVVL themajaar 2017 ‘WATER’ en de overhandiging van de digitale bibliotheek ‘Sanitaire Technieken 1970-2015’ van Will Scheffer. Deelnemers aan het congres krijgen deze bibliotheek met meer dan 1600 documenten uitgereikt.
[related_post themes=”text”]
Kamerlid Ziengs licht plannen legionellapreventie toe op sanitaircongres
VVD Tweede Kamerlid Erik Ziengs zal op het Nationaal Congres Sanitaire Technieken zijn plannen toelichten voor gerichtere regelgeving op het gebied van legionellapreventie. Binnen en buiten de installatiesector wordt zeer verdeeld gereageerd op deze plannen. Het congres vindt plaats op 27 juni a.s. in theater De Flint te Amersfoort en wordt georganiseerd door de TVVL Expertgroep Sanitaire Technieken. De expertgroep ziet het congres als een uitgelezen mogelijkheid om de verschillen in zienswijzen over de legionellaregelgeving uit te wisselen. “Het bereiken van wederzijds begrip kan leiden tot een constructieve bijdrage, ook vanuit de installatiesector, aan een breed gedragen aanpassing van de wet- en regelgeving.” Ziengs zal verder inhaken op het op 16 juni a.s. geplande Algemeen Overleg Water in de Tweede Kamer waar zijn initiatiefnota legionellaregelgeving en de schriftelijke reactie daarop van de minister van I&M op de agenda staan.
NEN1006
Het congres staat daarnaast in het teken van hemelwaterafvoertechnieken, de invloed van waterleidingsprinklers op de drinkwaterkwaliteit in de woning, en de vele vragen die er nog zijn over de nieuwe normering (NEN1006:2015) voor leidingwaterinstallaties die binnenkort wettelijk van kracht wordt. Enkele van de bijdragen aan het congres hebben traditiegetrouw betrekking op uitgevoerde onderzoeken, maar ook ervaringen in de praktijk met het functioneren van bepaalde systemen komen aan bod. Het programma wordt afgesloten met een korte presentatie over de activiteiten in het TVVL themajaar 2017 ‘Water’ en de overhandiging van de digitale bibliotheek ‘Sanitaire Technieken 1970-2015’.
Aanmelden via: www.tvvl.nl. Ontvangst is om 12.30 uur en aanvang om 13.15 uur.
Legionellaconvenant creëert onwerkbare situatie
In een convenant met de Inspectie Leefomgeving (ILT) heeft Center Parcs afgesproken dat zij de inspecties in het vervolg grotendeels zelf gaat uitvoeren. Volgens Leo Bikker, specialist op het gebied van sanitaire technieken, een enorme stap achteruit. “De slager gaat zijn eigen vlees keuren. Het ILT schept een gevaarlijk precedent met dit convenant.” Het ILT wil met het afsluiten van convenanten organisaties stimuleren om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Bovendien kan zo efficiënter worden gewerkt, laat Center Parcs weten in de media. Leo Bikker was jarenlang werkzaam als inspecteur bij waterleidingsbedrijven, tegenwoordig heeft hij een eigen consultancy bureau op het gebied van sanitaire technieken (BAC). Hij is sceptisch over het convenant. “Ze kunnen in de top van recreatiebedrijven legionellapreventie wel serieus nemen, de vraag is echter wat er op de werkvloer gebeurt.”
Vuiligheid
Bikker vervolgt: “We weten dat in z’n algemeenheid, over alle sectoren in Nederland bekeken, er in 50% van de gevallen wel opmerkingen zijn te maken over installaties en het gebruik ervan. Terugkerende risicofactoren bij recreatiebedrijven in het bijzonder zijn onder andere overgedimensioneerde leidingen, onregelmatige bezetting, leegstand en troebel water door grote brandkranen waar vuiligheid aan blijft hangen.”
Verantwoordelijkheid nemen
Volgens berichtgeving in de media, waaronder de vaksite Pretwerk.nl en de website van het ILT “zegt Center Parcs toe aan de continue verbetering van het managementsysteem te werken en het aantal afwijkingen van de wet- en regelgeving te minimaliseren. Center Parcs voelt zich verantwoordelijk voor een goede naleving en heeft die verantwoordelijkheid opgenomen in de hele structuur van de organisatie. Center Parcs toetst zelf de naleving en informeert de ILT over geconstateerde afwijkingen en de verbetermaatregelen om herhaling van overtreding te voorkomen.”
Onwerkbaar
Bikker: “Ik vind zo’n convenant een onverstandige zet. Je vraagt de slager om zijn eigen vlees te keuren en zelf door te geven aan het ILT als er fouten zijn gemaakt. Het zit niet in de mens zijn natuur om de vuile was buiten te hangen!” Bovendien wordt er naar de mening van Bikker een gevaarlijk precedent geschapen. “Andere organisaties zullen nu ook aan de bel gaan trekken en een convenant willen afsluiten. Zo ontstaat er uiteindelijk een onoverzichtelijke situatie voor de inspectie. Wie zal er op termijn nog moeten worden gecontroleerd en waarop en wanneer? Dat wordt onwerkbaar. Ik houd dan ook mijn hart vast.”
Controledruk
Het argument van Center Parcs dat dankzij het convenant de controledruk zal afnemen, vindt Bikker “onzin. De enige norm waaraan ze te hebben voldoen is de NEN 1006, klaar.” Center Parcs geeft in het interview met Pretwerk.nl onder andere aan de verschillen in wetgeving tussen Nederland en andere landen als een struikelblok te zien. “En vooral het feit dat in Nederland alle tappunten wekelijks moeten gebruikt worden, of moeten gespoeld worden. Dit komt in geen enkel ander land voor maar heeft enorme operationele consequenties naar opvolging.” Ook hier kan Bikker zich absoluut niet in vinden. “Volgens de NEN 1006 moeten inderdaad alle tappunten wekelijks gespoeld worden, maar dat is met het oog op de drinkwaterkwaliteit, niet specifiek vanuit het oogpunt van legionellapreventie.”
Alternatieven
De sanitair specialist wil het liefst de praktijk om convenanten af te sluiten een halt toe roepen. “We kunnen legionella-inspecties wel anders gaan inrichten. Leg meer de nadruk op voorlichting vanuit de waterleidingsbedrijven en til de inspecties zelf naar een hoger niveau. Laat ze uitvoeren door professionals met een passend opleidingsniveau en geef ze de ruimte om hun werkzaamheden te verrichten.”
Rampzalig
Tot slot: “Center Parcs is zo te lezen in haar nopjes met het convenant, maar beseft de organisatie wel de consequenties ervan?”, vraag t Bikker zich af. “Stel het gaat een keer goed mis, iemand wordt ernstig ziek of nog erger, door de legionella in een installatie van Center Parcs. Wat dan? Iedereen zal driftig wijzen op het convenant en de risico’s die eruit konden voortvloeien. Zoiets gaat rampzalige gevolgen hebben voor de reputatie van Center Parcs. Dat kan je op je vingers natellen.”
Behandeling legionellaregelgeving in Tweede Kamer uitgesteld
De Legionellaregelgeving is op het allerlaatste moment van de agenda van het Water Wetgevingsoverleg in de Tweede Kamer gehaald. Dit gebeurde op verzoek van kamerlid Jaco Geurts (CDA), direct aan het begin van de vergadering op 30 november j.l. van de vaste Kamercommissie voor Infrastructuur en Milieu. Op de agenda stonden de reactie van minister Schultz van Haegen-Maas Geestanus op het Actal-advies ‘Regeldruk bij legionellapreventie’ (zie TM 10-2015) en de Initiatiefnota van kamerlid Ziengs (VVD) over legionellaregelgeving (zie TM 11-2015 en TM 12-2015). De reden van het verzoek van Geurts was dat in de brief bij de initiatiefnota staat dat de minister tijdens het debat hierop zou reageren. Volgens Geurts is het ongebruikelijk dat er wel een nota is maar geen reactie daarop van het ministerie en daarover, dan wel een debat met de minister te voeren. De voorzitter van het Wetgevingsoverleg, Lutz Jacobi (PvdA), koos voor een praktische weg door te stellen dat de stukken voor Legionellapreventie niet volledig zijn, dus het onderwerp niet te behandelen. Toch liet kamerlid Johan Houwers (fractie Houwers) al ontglippen dat hij een initiatief voor het beperken van de regeldruk bij legionellapreventie op zich uitstekend vindt. Maar verder kwam hij niet omdat de voorzitter van het overleg zijn spreektijd onderbrak, door hem er op te wijzen dat het onderwerp van de agenda was gehaald, maar Houwers was verlaat, dus dat was hem ontgaan. Verwacht wordt dat de behandeling van de legionellaregelgeving aan de orde komt in een nog te plannen algemeen overleg Water.

