Koeltechnische bedrijven krijgen steeds meer opdrachten binnen om duurzame koel- en klimaatinstallaties te plaatsen en onderhouden. De opkomst van geïntegreerde slimme apparaten en systemen, maar ook de transitie naar duurzamere koudemiddelen vragen bovendien om specialistisch vakmanschap. Vaak kunnen bedrijven niet aan deze groeiende vraag voldoen vanwege personeelstekorten. Bedrijven verwachten voor de komende jaren dat de geringe instroom van technisch geschoolde jongeren deze groei aan werk niet kan bijbenen. Branchevereniging NVKL heeft samen met Wij Techniek een onderzoek uitgevoerd.
Vanaf 2015 is het aantal werknemers in de koudetechniek toegenomen, met een flinke groei in 2018 en 2019. In 2020 is de groei bijna tot stilstand gekomen. Reden hiervoor is met name de krapte op de arbeidsmarkt, maar ook de coronapandemie heeft er aan bijgedragen dat het aantal ingestroomde werknemers in 2020 is afgevlakt. Voor 2021 is berekend dat de branche circa 14.000 instromers zou kunnen gebruiken, rekening houdend met een uitbreidings- en vervangingsvraag. De totale instroombehoefte in de periode 2021 t/m 2030 wordt geschat op ruim 130.000 werknemers.
Direct inzetbaar
Het totaal aantal mbo-studenten met een opleiding in de koudetechniek is na het schooljaar 2015/16 tot en met het schooljaar 2018/19 flink toegenomen. Na het schooljaar 2018/19 is het aantal inschrijvingen wel licht afgenomen tot 345 inschrijvingen in 2020/21. Bij de werving van technisch personeel gaat de voorkeur uit naar vakmensen die direct inzetbaar zijn. De vraag naar ervaren vakkrachten spitst zich met name toe op de servicemonteurs met directe kennis van of ervaring in de koudetechniek, ICT- en digitale vaardigheden en een afgeronde opleiding op mbo-niveau 3.
Tekort aan leraren
Opleiders hebben op hun beurt moeite om voldoende trainers en docenten met expertise van koudetechniek te vinden. Boven op de algemene lerarentekorten in Nederland kampt de branche met personeelstekorten bij bedrijven, waardoor het lastig is om werkenden aan te trekken als docent. De opleidingscapaciteit komt daarmee op den duur in het gedrang als de gewenste aanwas gerealiseerd wordt. De te kleine studentaantallen maakt het in de lucht houden van mbo-opleidingen koudetechniek voor opleiders in sommige gevallen kosteninefficiënt. Een gerichte inzet van keuzedelen koudetechniek in het mbo zou een uitkomst kunnen bieden. Deze keuzedelen worden namelijk gezien als een mogelijkheid voor bijvoorbeeld de studenten elektro- of installatietechniek om zich te verbreden richting de koudetechniek.
Kennisbehoefte binnen bedrijven
Zo’n 40 procent van de bedrijven geeft aan dat zij vaak specifieke technische kennis over koudetechniek missen bij hun werknemers. Dit gaat bijvoorbeeld over de warmtepomp, het koelproces of het verhelpen van storingen. Bij monteurs worden met name kennistekorten ervaren op het gebied van (natuurlijke) koudemiddelen en meet- en regeltechniek. Om de kennis- en vaardigheden bij te spijkeren, richt driekwart van de bedrijven zich op scholingsactiviteiten. Op de tweede plaats wordt vooral ingestoken op ‘learning-on-the-job’, door werknemers in het werk te coachen, hen van elkaar te laten leren en mogelijkheden te bieden om zich tijdens het werk te ontwikkelen.
Koeltechnische branche in actie
De projectgroep Onderwijs en Arbeidsmarkt van de NVKL gaat aan de slag met de uitkomsten van het rapport aan de hand van een actieplan. Hiermee verwacht de branche een positieve bijdrage te kunnen leveren aan de realisatie van de toekomstige personeels- en instroombehoefte zoals aangegeven in het rapport. De NVKL maakt zich al jaren hard voor de instroom van koeltechnici in de sector. Dit doet de branche onder andere door regelmatig scholen te bezoeken om de NVKL lesmethode voor het vmbo onder de aandacht te brengen en vmbo-docenten te trainen om zelf het vak te kunnen geven. Daarnaast bestaan er diverse subsidieregelingen die vanuit O&O fonds Wij Techniek worden aangeboden en stimuleert NVKL haar leden om zelf in actie te komen via de NVKL arbeidsmarkttoolkit. Zo kunnen lidbedrijven gezamenlijke acties met scholen opzetten, het vak op de kaart zetten en op nieuwe manieren zoeken naar personeel.
