Vernieuwd Naturalis verduurzaamt warmte-installatie

Renovatie en nieuwbouw bieden bij uitstek mogelijkheden voor gebouweigenaren om de warmtevoorziening verder te verduurzamen. Naturalis in Leiden maakte bij de vernieuwing van het museum de overstap naar een duurzame klimaatbeheersingsinstallatie.

Het vernieuwde Naturalis in Leiden opende vorig jaar haar deuren en is nu ongeveer twee keer zo groot als voorheen. Voor het eerst bevindt alles zich onder één dak: museum, kantoor, depot en laboratorium. Het huidige gebouw bestaat uit het gerenoveerde oorspronkelijke pand en een volledig nieuw museumgebouw. Directeur Edwin van Huis: "Voorheen was het Pesthuis uit de zeventiende eeuw, aan de overkant van Naturalis, het entreegebouw van het museum. Dat was een energetisch drama. De warmte liep er net zo hard uit als deze erin ging."

Fors minder energiegebruik
"We vonden dat als we alles twee zo groot maakten, het niet zo kon zijn dat we ook twee zoveel energie zouden gaan verbruiken", zegt Van Huis over de ambitie om de nieuwbouw energiezuiniger te maken. "We wisten van tevoren dat we niet helemaal energieneutraal zouden kunnen worden, vanwege de combinatie van bestaande en nieuwbouw. Maar we hebben meerdere energiebesparingsmaatregelen genomen waarmee we verwachten dat we ons energiegebruik flink naar beneden kunnen brengen."

Duurzaamheid integreren
Naturalis integreerde in de renovatie- en nieuwbouwprojecten verschillende duurzame oplossingen: een duurzaam klimaatsysteem, zonnepanelen, ledverlichting en een eigen warmte/koudeopslag (WKO) in combinatie met stadswarmte. Van Huis: "In Leiden zitten we wat dat betreft op een perfecte locatie: we maakten al gebruik van stadswarmte van het warmtenet van Vattenfall en er was in ons gebouw ruimte voor WKO. Met de WKO kunnen we in onze eigen behoefte aan warmte en koude voorzien. Voor pieken in de warmtevraag kunnen we terugvallen op het warmtenet. Dat geeft zekerheid."

Fossielvrij leven
Vattenfall verplaatste de aansluiting op het warmtenet van het oude Pesthuis naar het nieuwe gebouw van Naturalis en realiseerde een compleet nieuwe installatie. De warmte wordt aanvankelijk geleverd vanuit de Uniper-energiecentrale in Leiden. Vattenfall is – vanuit de missie om binnen één generatie een fossielvrije toekomst te realiseren – van plan om het warmtenet te koppelen aan een duurzame restwarmtebron. "We zien het als onze verantwoordelijkheid om energie en warmte stapsgewijs verder te verduurzamen om uiteindelijk fossielvrij te kunnen leven. Restwarmte zien we als logische, duurzame hoofdbron voor het warmtenet in Leiden", aldus Erwin Manssen, relatiemanager bij Vattenfall.

Perfecte huwelijk

Van Huis is enthousiast over de inzet van restwarmte. “We gebruiken straks geen fossiele energie meer en dankzij de WKO hebben we de conventionele, elektrische koeling die veel energie vraagt niet meer nodig.” Manssen vult aan: "WKO en stadsverwarming vormen samen het perfecte huwelijk. Vanwege de achtervang van stadswarmte is de combinatie op termijn een duurzame oplossing die betrouwbaar, beschikbaar en veilig is."

Geen gedoe
Een goede temperatuur en de juiste luchtvochtigheid zijn voor de collectie in het depot en het museum – waar ruim 42 miljoen stukken worden bewaard – van groot belang. Van Huis: "Een systeem moet de schommelingen van luchtvochtigheid en temperatuur zoveel mogelijk op kunnen vangen. Dat voorkomt dat objecten, zoals opgezette dieren van organisch materiaal, beschadigen. Met de nieuwe klimaat- en warmte-installaties kunnen we dit prima regelen. We kunnen op kantoor zelfs gewoon nog een raampje opendoen."

Geen gedoe
De overgang naar de nieuwe warmte-installatie en het nieuwe klimaatbeheersysteem is bij Naturalis zonder problemen verlopen, vertelt Van Huis. "Eigenlijk merken bezoekers en medewerkers er niets van. Ik had verwacht dat we met veel gedoe bezig zouden zijn, bijvoorbeeld met het inregelen van de temperatuur."

Stapsgewijs verduurzamen
Naturalis heeft zich uitgebreid laten adviseren over de duurzame mogelijkheden voor het nieuwe gebouw. Van Huis licht toe: "We moeten heel snel naar een fossielvrij energiestelstel, hoe moeilijk dat misschien ook in de praktijk zal zijn. Wij hebben uiteindelijk bewust gekozen voor een installatie die in de toekomst uit te breiden is en waarmee je stapje voor stapje verder verduurzaamt. Het is daarom ook belangrijk om samen te werken met een partner die hetzelfde doel voor ogen heeft, die meedenkt over oplossingen die – ook op de lange termijn – geschikt zijn voor onze situatie, en die op de hoogte is van nieuwe mogelijkheden voor verdere verduurzaming."