Grootschalige toepassing zelflerende boilers in België
In de Belgische regio Gent worden 138 smartboilers geïnstalleerd. Het betreft zelflerende elektrische boilers die zich aanpassen aan het verbruikerspatroon. “Via een algoritme onthoudt de Green Energy Smartboiler exact wanneer warm water nodig is”, legt algemeen directeur Messiaen van fabrikant Itho Daalderop uit. “De boiler weet na een week precies wanneer het gezin in de woning warm water nodig heeft. Dat is voornamelijk in de ochtend en wanneer iedereen na het werk of school terug thuiskomt. In tussentijd hoeft de boiler dus geen water op 60°C te houden.”
De Green Energy Smartboiler zorgt met dit algoritme voor een besparing tot 12% per jaar ten opzichte van een klassieke elektrische boiler, claimt de fabrikant. De gebruiker kan via een online platform en de bijhorende app het energiegebruik van de boiler volgen.
Benutten overcapaciteit
De smartboilers van Itho Daalderop worden ook gebruikt om de balans op het elektriciteitsnet te verzekeren. Hiervoor werkt Itho Daalderop samen met zogenaamde aggregatoren. Dat zijn bedrijven die fungeren als tussenpersoon tussen de elektriciteitsnetbeheerder en de afnemers. Zodra er overcapaciteit optreedt, sturen zij een signaal door naar de smartboilers, die het teveel aan elektriciteit gebruiken om het water in de boiler kortstondig bij te warmen.
Duurzaamheid van 160 Nijmeegse panden aangepakt
Nijmegen laat het duurzaamheidsniveau van het vastgoed in de gemeente volledig in kaart brengen. Het project behelst de verduurzaming van circa 160 panden, in totaal goed voor ongeveer 200.000 m2. Een groot deel daarvan betreft monumentale panden en vraagt om specialistische kennis.
Uitgangspunt zijn de energielabels van de gebouwen waarvan op dit moment dertig procent groen is.
Voor de hele portefeuille rekenen worden vier scenario’s voor verduurzaming doorgerekend. Van het wettelijk verplichte scenario (kantoren label C in 2023 en verplichte maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar) tot het volledig energieneutraal maken van alle gebouwen – de Europese doelstelling voor 2050. Daar tussenin wordt gerekend op basis van verwacht beleid voor 2030 waarin alle gebouwen een energielabel A moeten hebben en de voorbereiding op gasloze gebouwen, aangezien de gaswinning stopt in 2030.
Per scenario wordt een business case van de financiële impact gemaakt zodat de Nijmeegse raad een gefundeerde beslissing kan maken om ambities op te stellen en de benodigde budgetten vrij te maken.
De uitvoering wordt direct geïmplementeerd via het meerjarenonderhoudsplan. Een deel van de maatregelen wordt in de komende vijf tot tien jaar toch al genomen als het huidige label niet aan de eisen voldoet. Bovendien wordt duurzaamheid zo niet als een éénmalig project beschouwd maar geïntegreerd in de alledaagse processen van vastgoedbeheer en -onderhoud.
Virtueel warmtepompen in bedrijf stellen als lesmodule
Itho Daalderop is een samenwerking aangegaan met verschillende bedrijven om een lesmodule ‘Virtuele leermeesters’ te ontwikkelen. Met een Augmented Reality bril kunnen leerlingen videobellen met de leermeester, die op afstand kan meekijken en bijsturen. Deze kan zo meer leerlingen op afstand begeleiden.
De lesmodule in Augmented Reality dient als ‘skills set’ voor nieuwe leerlingen en is een aanvulling op de klassikale theorielessen. De lesmethode wordt financieel ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Toepassing van deze nieuwe lesmethode en technieken moet nieuwe leerlingen enthousiasmeren om te kiezen voor verduurzamingstechniek.
Eén van de deelnemende bedrijven, The Service Concept, heeft al de eerste stappen gezet om het installatieproces van de lucht/water-warmtepomp HP-S van Itho in kaart te brengen. Doel hiervan is dit proces te verwerken in augmented reality software zodat monteurs straks de echte wereld gecombineerd met de virtuele wereld kunnen zien in de Hololens-bril en zo geholpen kunnen worden tijdens de installatie en inbedrijfstelling van de HP-S.
De 3D-modellen zijn inmiddels bewerkt en de productie van de (3D) content is afgerond. Een sneakpreview van de bewerkte 3D modellen is hier te zien.
Foto's: Virtuele Leermeesters
Comfort belangrijker dan duurzaamheid bij sanitair
Bij de aankoop van een badkamer of badkamerproducten is de mate van comfort doorslaggevender (57%) dan duurzaamheid (43%). Dat is opmerkelijk omdat een meerderheid (58%) van de consumenten het belangrijk vindt dat fabrikanten aangeven hoe duurzaam hun producten zijn. Dat blijkt uit onderzoek onder consumenten door USP Marketing Consultancy. Dit onderzoek, ‘Spetterend Sanitair 2025’, is onderdeel van een grootschalig onderzoek in opdracht van Stichting Verwarming en Sanitair.
Consumenten is gevraagd hoe belangrijk zij het vinden dat sanitairfabrikanten bij hun producten aangeven hoe duurzaam hun producten zijn. Slechts een op de tien consumenten zegt dit niet belangrijk te vinden, terwijl 58% dit wel belangrijk tot zeer belangrijk vindt. Toch is de mate van comfort doorslaggevender dan de mate van duurzaamheid bij de aankoop van een badkamer of badkamerproducten. Voor 57% van de consumenten is comfort de doorslaggevende factor bij de aankoop, terwijl 43% juist kiest voor duurzaamheid.
Spetterend Sanitair 2025
Deze bevindingen komen uit onderzoek van USP Marketing Consultancy. ‘Spetterend Sanitair 2025’ is de naam van dit uitgebreide onderzoek naar de toekomstige ontwikkelingen in de sanitairbranche. De onderwerpen die centraal staan in het onderzoek zijn: de energietransitie, innovatie bij montage, wensen en behoeften van 50-plussers, trends en de klantreis. Dit kennisplatform zal voor het congres online gaan en hier zal alle informatie rondom Spetterend Sanitair 2025 te vinden zijn. Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van Stichting Verwarming en Sanitair. De onderzoeksresultaten worden gepresenteerd op het gelijknamige congres op 29 oktober 2019 in Mereveld in Utrecht, de plaats waar alle schakels uit de bedrijfskolom van sanitair elkaar weer ontmoeten. Partijen die zich bezighouden met sanitair worden uitgenodigd op dit gratis evenement. Het congres wordt verder ingevuld met informatie over de toekomst door middel van verschillende presentaties, waaronder een door Jan-Paul Schop, directeur van USP Marketing Consultancy.
Stichting Verwarming en Sanitair
‘Spetterend Sanitair 2025’ is een afscheidscadeau van Stichting Verwarming en Sanitair. Deze stichting bestaat uit fabrikanten, groothandelaren en installateurs en heeft gedurende meer dan 25 jaar gezamenlijk de afzet van hoogwaardig sanitair gepromoot. De opheffing van de stichting gaat gepaard met een laatste grootschalig onderzoek naar de trends en ontwikkelingen in de sanitairbranche.
Weer subsidie voor kaswarmte uit zonlicht
Vanaf 2020 gaat de overheid een investering in de DaglichtKas weer subsidiëren. Dat is althans het advies van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) aan de minister van Economische Zaken en Klimaat. In het algemeen worden de adviezen van het PBL door het ministerie overgenomen. In het advies stelt het PBL voor om de investering gedurende 15 jaar te stimuleren met een maximum tarief van 0,084 euro per kWh.
De DaglichtKas, een innovatie die Technokas ontwikkelde, biedt de glastuinbouw een zonvolgend thermisch systeem in het dek van de kas waarmee telers warmte uit zonlicht kunnen oogsten. Daarvoor worden in het (dubbel)glas van het kasdek lenzen geplaatst. Deze lenzen zorgen voor het focussen van de zonlichtbundel op een vrijhangende buis onder het kasdek. In de buizen stroomt water dat door het zonlicht wordt opgewarmd. Deze warmte wordt via deze buizen afgevoerd naar een seizoensopslag in de bodem of dagopslag in bovengrondse tanks.
Vooral voor sierteelt
De DaglichtKas is met name geschikt voor de sierteelt, omdat in veel van die teelten geen direct zonlicht nodig is. Het kasdek van een DaglichtKas zorgt namelijk - mede door de lenzen in de ruiten - voor diffuus licht in de kas. In 2018 heeft Technokas een grote DaglichtKas van 5 hectare bij Ter Laak Orchids gerealiseerd. Deze kas ontving al subsidie, maar toen vanuit de SDE+-regeling. In 2018 en 2019 is de subsidiemogelijkheid voor de DaglichtKas door de overheid uit de SDE+-regeling geschrapt. Zij vond dat de innovatie te veel afweek van de standaard systemen die binnen de categorie zonthermie van de SDE+-regeling werden gesubsidieerd. Desondanks beloonde het ministerie van EZK Ter Laak Orchids eind 2018 met de EZK Energy Award, voor hun investering in de DaglichtKas.
Bijdrage aan verduurzaming
Het PBL adviseert de minister nu om in de nieuwe SDE++-regeling, die in 2020 van kracht wordt, de DaglichtKas opnieuw op te nemen. Het PBL heeft hiervoor het concept van de DaglichtKas nader onderzocht en alle meerkosten berekend, maar ook de energetische voordelen in kaart gebracht. De onderzoekers zijn van mening dat deze technische innovatie sterk bijdraagt aan de verduurzaming van de glastuinbouw en dat subsidie daarom is gerechtvaardigd om de meerinvestering ten opzichte van een conventionele kas deels te vergoeden.
Vergoeding voor meerinvestering
Naast het speciale kasdek met dubbelglas en lenzen, en de collector met de buizen boven in de kas, moet de ondernemer ook investeren in een warmtepomp, warmte- en koudeopslag en gerelateerde systemen. Ook moet de constructie van de kas iets steviger worden uitgevoerd. De subsidie die het PBL voorstelt, heeft echter betrekking op de meerinvestering voor de directe kosten van het innovatieve systeem, namelijk de lenzen, de collectorbuizen en het zonvolgsysteem. In die berekening komt het PBL bij haar voorstel voor een basisbedrag van 0,097 €/kWh. Met de DaglichtKas zou een ondernemer op basis van de huidige gasprijs op dit moment een maximale subsidie kunnen ontvangen van circa 12 euro per m2 per jaar. Om zijn kansen ten opzichte van andere duurzame energieproducenten te vergroten, kan hij echter ook besluiten om voor een lager bedrag in te schrijven.
Close-in boiler: hoe wordt dit typisch Nederlandse product geproduceerd?
Ze zijn al decennia in vele Nederlandse keukenkastjes te vinden: de close-in boiler. Een eenvoudige manier om snel warm water uit de keukenkraan te krijgen. Er zijn al meer dan 2 miljoen van deze boilers in ons land geïnstalleerd. In de Itho Daalderop fabriek in Tiel worden ze in grote aantallen geproduceerd. Een 100% Nederlands product dus. Onlangs zijn er vernieuwingen aan de productielijn aangebracht. Reden voor de fabrikant het hele productieproces eens in beeld te brengen.
Opleiding werktuigbouw biedt volop baankansen
Technische opleidingen zijn een goede keuze als het gaat om baankansen. Dit geldt vooral voor de opleiding werktuigbouwkunde. Tot 2022 zijn er in deze sector 32.500 vacatures terwijl de instroom momenteel 9.800 is. Dit blijkt uit de rapportage ‘De Arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2022’ van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA).
Vooral meisjes zien zichzelf nog niet als bijvoorbeeld monteur, hoewel het aantal vrouwen dat een bètatechnisch mbo-diploma behaalde in de periode van 2006 tot 2017 wel licht is gestegen van 3.493 naar 5.179. In de hoop de tekorten in de technische sectoren aan te vullen, is hier sprake van een bovengemiddelde stijging van het cao-loon, aldus cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2017.
Geldverstrekkers frustreren nog steeds verduurzamen woning
De helft van geldverstrekkers frustreert het verduurzamen van de woning bij de aankoop. Dit meldde Vereniging Eigen Huis vorig jaar. Recent onderzoek van de vereniging laat zien dat er sinds vorig jaar weinig veranderd is. Met alle aandacht die er is voor het verduurzamen van woningen mag van geldverstrekkers verwacht worden dat in ieder geval de bestaande mogelijkheden worden aangeboden. Het is wettelijk toegestaan om maximaal 106 % van de woningwaarde te lenen om de woning te verduurzamen. Nog steeds biedt een kwart van de 32 onderzochte geldverstrekkers deze mogelijkheid niet aan en wordt in 30% van de gevallen extra lenen voor verduurzamen door een forse renteopslag onaantrekkelijk gemaakt.
Ook het energiebespaarbudget van de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) wordt nog steeds niet door alle geldverstrekkers aangeboden. 13 van de 35 geldverstrekkers maken geen gebruik van deze regeling. Het energiebespaarbudget stelt kopers, die op het moment van de koop nog niet weten welke energiebesparende maatregelen ze willen treffen, in staat om alvast geld te reserveren om op een later moment te verduurzamen. Ook hier geldt een maximum van 106% van de waarde van de woning.
Oproep aan geldverstrekkers
Geldverstrekkers die de bestaande regelingen niet aanbieden zijn ING, Aegon en Argenta. De vereniging vindt het teleurstellend dat bestaande financieringsmogelijkheden voor het verduurzamen van woningen niet door alle geldverstrekkers worden aangeboden en dringt er bij de geldverstrekkers op aan om deze regelingen zo snel mogelijk aan te gaan bieden.
Europees initiatief gaat klimaatvriendelijke koeling bij kleine winkels stimuleren
Juni jl. is een project van start gegaan om het gebruik te stimuleren van klimaatvriendelijke koeling voor installateurs en eindgebruikers van koelinstallaties, airconditioningsystemen en warmtepompen. Het project, genaamd ‘Refrigerants, Naturally! for LIFE’, wordt financieel gesteund door de Europese Unie.
Koeling speelt een belangrijke rol in de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering. 1 tot 2% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van levensmiddelenwinkels. Het energiegebruik van deze winkelpanden ligt 50% hoger dan dat van andere bedrijfsgebouwen. De koeling vertegenwoordigt 30-50% van het totale energiegebruik van winkels en draagt daarmee in hoge mate bij aan de totale milieu-impact van levensmiddelenwinkels.
Vergroten van de bewustwording
Veel Europese supermarktketens zijn de afgelopen jaren gestart met de installatie van klimaatvriendelijke koelingssystemen om tegemoet te komen aan toekomstige wet- en regelgeving en de zelf gestelde milieudoelen. Maar deze uitdaging is lang niet altijd haalbaar voor de meeste kleinere winkels. Daarom legt het project ‘Refrigerants, Naturally! for LIFE’ de prioriteit bij het creëren van technische en economische mogelijkheden en het vergroten van de bewustwording bij kleinere winkeliers, winkelorganisaties en installatiebedrijven. Het zet met name in op voorlichting en training. Dit moet bijdragen aan een snellere overstap op klimaatvriendelijke koeling en natuurlijke koudemiddelen.
Doelstellingen
De belangrijkste projectdoelstellingen zijn:
• het vergroten van de bewustwording rond klimaatvriendelijke koeling en natuurlijke koelmiddelen onder eindgebruikers en binnen de distributieketen;
• het bevorderen van training en certificering met betrekking tot klimaatvriendelijke alternatieven;
• het versnellen van de overstap op klimaatvriendelijke technologieën en het opstellen van technische specificaties voor het gebruik van koelinstallaties die natuurlijke koelmiddelen gebruiken in plaats van f-gassen (gefluoreerde broeikasgassen);
• ondersteuning bieden voor een snelle en effectieve realisatie van de klimaatdoelstellingen van de EU voor 2030 (ten aanzien van kleine levensmiddelenwinkels met een winkeloppervlak tot 1.000m2).
Sterk groeipotentieel
Het project richt zich vooral op kleinere winkeliers en winkelorganisaties die met name biologische levensmiddelen aanbieden. Veel van hen werken onafhankelijk van de grote supermarktketens en bezitten een sterk groeipotentieel. Dat geldt zeker voor winkeliers in stedelijke omgevingen. Een andere belangrijke doelgroep zijn de installateurs die winkeleigenaren voorzien van koelinstallaties, airconditioningsystemen en warmtepompen.
Marktonderzoek en ontwikkelen rekenmodel
De projectactiviteiten zijn in juni 2019 van start gegaan met een kick-off workshop in Duitsland en lopen door tot eind 2021. Tijdens de eerste fase voeren de projectpartners marktonderzoek uit om de huidige en toekomstige situatie en behoeften in kaart te brengen. Het onderzoek vindt plaats onder eindgebruikers van koelinstallaties, airconditioningsystemen en warmtepompen in de Retail sector voor biologische producten en onder kleine levensmiddelenwinkels. In een tweede fase zullen de projectpartners een Europees rekenmodel ontwikkelen voor deze technologie en de daarmee gepaard gaande uitstoot van broeikasgassen. Ook worden binnen de deelnemende landen tal van kennisverspreidings- en trainingsactiviteiten uitgevoerd.
Projectconsortium
Het projectconsortium bestaat uit acht Europese partners. Zij vertegenwoordigen brancheverenigingen voor de (biologische) Retailsector, experts en technici uit de koelingssector en marktontwikkelaars. Het gaat om STEK - Stichting Emissiepreventie Koudetechniek (Nederland), KNVvK - Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koude (Nederland), HEAT (projectleider uit Duitsland), marktontwikkelaar shecco (België), AgroBio - Associação Portuguesa de Agricultura Biológica (Portugal), BNN – Bundesverband Naturkost Naturwaren (Duitsland), SEAE - Sociedad Española de Agricultura Ecológica/Agroecología (Spanje) en BIV – Bundesinnungsverband des Deutschen Kälteanlagenbauerhandwerks (Duitsland).