5 december 2025
5 december 2025
  • maart 29, 2018
  • 131 views
Waarom is de hybride warmtepomp ‘hot’?

Tijdens de vakbeurs VSK zag ik alle warmtepompleveranciers met een hybride warmtepomp in hun stand. Blijkbaar een erg belangrijk product voor onze energietransitie. Warmtepomp én gasketel zorgen samen voor de warmtelevering en tapwaterbehoefte. Het is een eerste stap in onze lange weg naar een CO2-vrije samenleving. Hybride warmtepompen werken doorgaans met ventilatielucht en/of buitenlucht als duurzame energiebron en zorgen zo voor een reductie van 30 tot 90% in het gasverbruik in de bestaande bouw. De gasketel doet waar hij goed in is: tapwaterproductie en piekvermogen leveren bij lage buitentemperaturen. De warmtepomp verzorgt verwarming met lagere watertemperaturen tegen een hoger rendement.
Critici van dit concept spreken over een ‘lock-in’ en een mogelijkheid voor de gasbedrijven om aardgas te kunnen blijven leveren. Ik zie dat anders. Een hybride systeem is een relatief goedkope en haalbare oplossing voor het grootste deel van de bestaande bouw. Het is dè oplossing om in matig geïsoleerde woningen – en dat is het merendeel in Nederland – snel veel gas te besparen. ‘Moet je huis dan niet geïsoleerd zijn?’, is een veel gehoorde vraag. ‘Nee het moet niet, maar het helpt wel!’ Op het moment dat de warmtepomp warmte levert, doet hij dat met lagere afgiftetemperaturen. Als je huis is geïsoleerd, kan de warmtepomp langer doorwerken, dus meer energie besparen.
In de praktijk zie ik dat ‘enigszins’ na-geïsoleerde huizen al hele mooie resultaten boeken, waarmee een hybride warmtepomp kan worden terugverdiend. Naarmate de woning beter is geïsoleerd, neemt de dekkingsgraad van deze warmtepomp toe én de hoogte van de benodigde temperatuur af, waardoor de prestatie verbeterd. De belangrijkste afweging blijft op dit moment het investeringsniveau. Al voor een paar duizend euro – inclusief btw en na aftrek van ISDE-subsidie – kan de woningbezitter meedoen het gasverbruik in Nederland significant te verlagen. Daar winnen we allemaal mee.

Pieter van Alphen
Directeur Techneco Energiesystemen BV
Bestuurslid Dutch Heat Pump Association, DHPA

Continue reading
  • maart 16, 2018
  • 128 views
Legionella-onderzoek moet gerichter

In mijn vorige column stelde ik dat er mogelijk 500 legionellaslachtoffers (doden) per jaar vallen in Nederland en dat er daarom meer en beter onderzoek noodzakelijk is. Kort daarna las ik dat er iemand is gepromoveerd op onderzoek naar legionellabesmettingen die o.a. worden veroorzaakt door potgrond. Prima dat er onderzoek plaatsvindt, maar dit feit was in Australië al veel eerder bekend. Laten we onderzoek toch vooral gericht doen. We stellen dan een kenniscentrum in dat het onderzoek coördineert en mondiaal afstemt. Dat schept bovendien meer duidelijkheid.
Wat te denken bijvoorbeeld van de constatering dat vrachtwagenchauffeurs vaker besmet zijn dan andere mensen. Truckstations met douches vallen nu in de categorie ‘hoog risico’. Maar zijn deze douches wel de oorzaak? En: zoekt men ook nog naar besmetting door opspattend regenwater of ligt de oorzaak bij het gebruik van ruitensproeiers door een voorganger waardoor nevel via een open raam in de auto terecht kan komen.
Eerder schreef ik ook al over jachthavens die in veel gevallen hun zaakjes niet op orde hebben. Er wordt op boten wat aangerommeld: allerlei soorten kunststofslangen die worden gebruikt; tanks die naast een warme motor zijn geplaatst en weinig of onvoldoende worden ververst; eigenaren die boten afspuiten met eigen tankwater omdat het gebruik van slangen op de steigers verboden is. Als ik ernaast lig, in de volle nevel, vraag ik mij verontrust af wat de waterkwaliteit in zo’n tank is.
Kent u ook dit soort verontrustende voorbeelden, mail ze mij vooral: redactie@merlijnplus.nl. Dan beginnen we alvast met ons eigen kenniscentrum.

Leo Bikker
BAC (Bikker Advies & Consultancy)
mbikker@chello.nl

Continue reading
  • maart 9, 2018
  • 148 views
Vervang rookgasafvoersysteem bij ketelvervanging

Bij normale huishoudelijke omstandigheden gaat een rookgasafvoersysteem een ketelleven lang mee. Alleen al om dat feit zou het rookgasafvoersysteem verplicht vervangen moeten worden, wanneer de ketel vervangen wordt.
Maar er zijn meer redenen. Het ontwerp van een afvoersysteem is gebaseerd op Europese normen, het voldoen aan deze normen is verplicht. Uitgangspunt is dat een afvoersysteem langdurig moet voldoen aan belangrijke eisen, zoals bijvoorbeeld de dichtheid van het systeem. Een ondicht systeem levert onveiligheid op voor bewoners doordat er rookgas in de woning kan komen. De Europese norm geeft tevens aan hoe getoetst moet worden, gebaseerd op de hoeveelheid agressieve bestanddelen en de gemiddelde temperatuur van de rookgassen die een ketel gedurende zijn leven aanbiedt aan de afvoer. Een afvoersysteem slijt nu eenmaal.
Daarnaast wordt in de NPR 3378, deel 45 vermeld dat bij vervanging van een ketel het rookgasafvoersysteem ook vervangen dient te worden, tenzij wordt aangetoond dat het rookgasafvoersysteem nog in orde is en weer een ketelleven lang kan functioneren. Als het afvoermateriaal niet zo zwaar belast wordt, dan moet je als installateur heel nauwkeurig beoordelen (en dit is een hele verantwoordelijkheid) of het materiaal nog een ketelleven lang mee kan en dus veilig blijft bij vervanging van de ketel. Dit is vrijwel onmogelijk. De metaal en kunststof voerende delen zijn zichtbaar, maar het is eenvoudigweg niet goed te zien wat de verouderingsstatus is van de afdichting, zelfs niet met een camera-inspectie. Vandaar dat verplicht vervangen een betere optie is.

Marja Scheepers, Commercial Director Distribution M&G Group
Namens de Vereniging van Nederlandse Fabrieken van Gasafvoerleidingsystemen, Rogafa

Continue reading
  • maart 2, 2018
  • 150 views
Betekenisvol ondernemen

De installatiebranche heeft de sleutel in handen als het gaat om de duurzame energietransitie. Dit geeft energie; dat voel je. Er lijkt een beweging gaande van optimisme die verder gaat dan de portemonnee van het individu of het bedrijf. Het gaat om maatschappelijke meerwaarde. Het gaat om het verschil maken.
Op verschillende plekken in de branche heb ik gezien en ervaren wat de innovatiekracht van bedrijven is. Om nu bij te dragen aan de ontwikkeling van vakmensen is een verrijking. Want we staan op een nieuw kruispunt. Na de crisis zien we dat de workload toeneemt. Maar economische voorspoed is niet zaligmakend. We hebben mensen nodig om het werk op te kunnen pakken. Het feit dat onze bedrijven bijdragen aan een leefbare en duurzame wereld geeft een extra dimensie aan het optimisme in de branche. Die moeten we inleven en uitdragen. Het is ons grootste uithangbord om enthousiaste mensen aan te trekken. Mensen, en juist jonge mensen, kiezen niet meer alleen voor economische groei; een bedrijf moet méér betekenen.
In de boeken heet dit de betekeniseconomie: een economie waarin bedrijven streven naar betekenismaximalisatie in combinatie met een gezond bedrijf. Het streven naar maatschappelijke betekenis is winstgevend. Ik hoor menig ondernemer nu denken: “Dit soort uitgangspunten vullen mijn orderportefeuille niet of lossen mij personeelstekort niet op.” Ik denk het tegenovergestelde. Werken bij een bedrijf dat Nederland duurzamer en innovatief sterker maakt, is aanlokkelijk. En het maakt de branche niet alleen aantrekkelijk als werkgever maar ook als partner voor bedrijven, organisaties en consumenten die willen bijdragen aan de verduurzaming van de samenleving. Dit vult de orderportefeuille absoluut. Dit is betekenisvol ondernemen.
Ik zie dat we als branche worden aangesproken op een duurzamere wereld. En ik denk alleen maar: kom maar op, want dit kunnen wij als branche!

Sven Asijee
Directeur a.i. OTIB

Continue reading
  • februari 23, 2018
  • 126 views
Slim kiezen nu, biedt de beste oplossing later

De energietransitie gaat de gehele warmteketen ingrijpend veranderen, van toeleveranciers tot eindgebruikers. De weg naar een CO2 neutrale en schone toekomst is gebruik maken van nieuwe technologieën én de huidige middelen slim en praktisch inzetten.

Om te beginnen willen wij allemaal net zo lekker leven met minder energiegebruik. Dat is al heel goed mogelijk met een optimaal geïsoleerde woning die nog maar weinig verliezen kent.

Voor verwarming, warm water en koken wordt in Nederland nu zo’n 10 tot 11 miljard m3 gas per jaar gebruikt. Dit is met goede isolatie terug te brengen naar nog slechts 1/3 deel, zo’n 3 tot 4 miljard m3 gas. Zo wordt de CO2 uitstoot meteen gereduceerd met maar liefst 66%. Bovendien wordt deze resterende hoeveelheid nu al in Nederland geproduceerd in de vorm van nieuw, schoon gas. Daarmee is de CO2 uitstoot 0.

Vervolgens wordt de best passende installatie in de woning geplaatst. Een hybride installatie is een goede en energiezuinige oplossing. In een dergelijke installatie neemt de warmtepomp de basisbehoefte voor zijn rekening terwijl de cv-ketel de pieken opvangt. Op koude dagen en voor warmwaterproductie (60 0C) springt dan de ketel bij.

Het kiezen voor de slimste energiedragers, zoals nieuwgas en groene stroom, met de laagste investeringen die niet alleen nu maar vooral ook in de toekomst de meeste kans van slagen hebben, is dé oplossing voor het energievraagstuk.
Het is een kwestie van slimme keuzes maken!

Henk Sijbring
Voorzitter Smart Energy Foundation
www.smartenergyfoundation.nl

Continue reading
  • februari 16, 2018
  • 157 views
Bewust veilig

Een gezond en veilig werkklimaat. Het lijkt zo vanzelfsprekend en dat moet het ook zijn. Toch is het niet altijd het geval. Vorig jaar bleek nog dat in vergelijking met andere werknemers jongeren in de metaal drie keer zo vaak een ongeluk hebben op hun werkplek. Dit vraagt echt om aandacht. En gelukkig gebeurt dit ook. Zo zal op 16 maart weer worden gestart met de campagne Bewust Veilig.

Tijdens de eerste editie in 2017 werd op meer dan 2.000 verschillende werklocaties van 125 bouw-, infra-, en installatiebedrijven stilgestaan bij de veiligheid op de werkvloer. In totaal deden zo’n 45.000 medewerkers, opdrachtgevers en ketenpartners mee. Dit jaar hopen we natuurlijk op nog meer deelnemers. Want zo’n dag is dé manier om letterlijk bij veilig en gezond werken stil te staan.

Maar er is meer nodig. Eén dag in het jaar gaat het verschil niet maken. Het toolboxplatform en de branche-RI&E zijn andere instrumenten om veilig en gezond werk te agenderen. Onlangs verscheen de nieuwe Arbocatalogus Schadelijk geluid dat u inzicht biedt in de risico’s van schadelijk geluid op de werkvloer. Met het schetsen van de mogelijkheden om gehoorrisico’s te voorkomen en te beperken heeft u met de Arbocatalogus een praktisch instrument in handen om actief aan de Arbowet te voldoen. En natuurlijk zijn er ook in 2018 weer de praktijkdagen die medewerkers een update van veilig en gezond werken geven.
Bewust veilig werken is niet één moment, het is een continue opgave. OTIB biedt samen met sociale partners voldoende instrumenten die hierbij kunnen ondersteunen. Maar uiteindelijk blijft het mensenwerk.

Continue reading
  • februari 10, 2018
  • 126 views
Goede voornemens

‘2025: je rijdt in je elektrische auto de oprit op. Je garagedeur gaat automatisch open en het alarmsysteem schakelt zichzelf uit. Lampen gaan aan en de woning is al lekker warm. Je wordt verwelkomd door je favoriete muziek. Zelf heb je nog geen knop aangeraakt. Jouw slimme auto, deuren, sloten, verlichting, thermostaat en audioset hebben met elkaar gecommuniceerd. Op grond van data-analyses zijn er keuzes gemaakt die bij jou passen.’

De vraag of het voorgaande fictie of werkelijkheid is, is eenvoudig te beantwoorden. Dit scenario gáát gebeuren. ‘Slimme’ apparaten zoals koelkasten, thermostaten en lampen krijgen steeds meer voet aan de grond in onze woningen. Bij het uitstappen regelt je auto nu al allerlei zaken ‘zelf’. Dat menigeen nog met een sleutelbos de huisdeur opent, lijkt inmiddels een scene uit de Flintstones.
Technisch is het allemaal allang mogelijk. Onder de noemer Internet of Things verbind alles zich met alles. Slimme koelkasten controleren houdbaarheidsdata van voedsel en zetten het alcoholvak op slot voor minderjarigen. En voedselprinters printen je favoriete voedsel. Technologie, functioneel ingezet op het verhogen van comfort, veiligheid, zelfredzaamheid en energiebesparing. Het is een bekend rijtje dat steeds vaker wordt aangevuld met gezondheid. Het slimme matras weet straks alles over je slaappatroon. Spiegels met sensoren en camera’s scannen je gezicht en geven je in combinatie met je smartwatch informatie over je gestel. Quantified Self noemen we dit.
Fysieke sleutels laten we al lang niet meer onbeheerd achter, maar digitaal doen we dit nog teveel. Digitaal wordt (of is?) het nieuwe normaal. En dat maakt de kanteling best spannend. Onze norm en regelgeving is nog veelvuldig gebaseerd op de analoge wereld. Het digitale bewustzijn staat nog in de kinderschoenen. Er is werk aan de winkel op gebied van technologische veiligheid. Voor de technische sector prachtige kansen in 2018!

@Maartenvdboon

 

Continue reading
  • februari 2, 2018
  • 124 views
500 legionellaslachtoffers per jaar?

Ik heb over deze column lang getwijfeld. Ik wil namelijk laten zien dat er veel meer legionellaslachtoffers vallen dan gedacht. Daarmee hoop ik dat medici en politici nu eens echt het initiatief nemen voor beter onderzoek. Volgens RIVM neemt het aantal besmettingen toe. Maar volgens mij ontdekken medici slechts een héél klein beetje meer. In totaliteit zal er zelfs een afname van slachtoffers zijn, omdat installaties steeds beter worden aangelegd en beheerd.

Ik gooi de knuppel in het hoenderhok. Per jaar zijn er 175.000 patiënten met een longontsteking in Nederland. 17.500 komen in een ziekenhuis terecht. 10% zou gerelateerd kunnen zijn aan Legionella; 1.750 dus. Stel een mortaliteit van 10%. Dan sterven hieraan 175 mensen per jaar. Amerikanen hanteren een mortaliteit tussen 10 en 30%. Bij 30% gaat het om 525 slachtoffers in Nederland. Laten we aannemen dat 20% van de longontstekingen wordt veroorzaakt door een legionellabacterie, dan is het aantal ziekenhuisopnames 3.500. Bij een mortaliteit van 20%, kom je dan uit op 700 slachtoffers.
Ik denk dat doodsoorzaken niet goed worden onderzocht. Ook de oorzaak van een longontsteking is vaak niet bekend. Onderrapportage dus, ook volgens medici.
Een goed voorbeeld is de Bosnisch-Kroatische oorlogsmisdadiger Praljak die cyanide ‘dronk’ bij het oorlogstribunaal. De pers berichtte later over hartfalen als doodsoorzaak. Begrijpt u het? Net als bij mijn tante Laury. Opgenomen op IC met vage klachten. Na twee dagen kreeg ze verschijnselen van een legionellabesmetting: droge hoest, koorts, verwardheid. Dag later: nierfalen. De dag erna: overleden. Er waren brieven van de GGD en woningbouw dat haar flat besmet was met, natuurlijk, de onschuldige variant. Gefrustreerd heb ik obductie laten verrichten. Het resultaat: jawel, hartfalen.
Ik hoop dat deze column een aanzet is voor beter onderzoek. Iets voor de gezondheidsraad?

Leo Bikker

BAC (Bikker Advies en Consultancy)

LinkedIn-profiel auteur

mbikker@chello.nl

Continue reading
  • januari 26, 2018
  • 127 views
Hoe duurzaam is een klimaatsysteem?

Hoe ver ga je met duurzaamheid? Bouwkundigen en architecten zijn al volop bezig te onderzoeken hoe hun disciplines onderdeel kunnen worden van de circulaire economie. Zij hameren niet alleen op duurzame productie van componenten en materialen, maar ook op het hoogwaardig hergebruik ervan. In de installatietechniek is deze ontwikkeling nog maar net begonnen. Circulariteit in onze branche houdt in dat niet uitsluitend wordt gekeken naar de prestaties van de installatie in termen van energiegebruik, maar ook naar de duurzame productie of het duurzame onderhoud van de installatie.

Bij grote klimaatsystemen is het heel gewoon dat complete dakunits worden gereviseerd om vervolgens weer beter te presteren en dan weer vele jaren mee te kunnen. Meer en meer wordt ook gebruik gemaakt van gereviseerde onderdelen in kleinere systemen als cv-ketels. Bij HR Premium Parts merken wij dit door een stevige groei van het aantal verkochte onderdelen, maar afgelopen jaar begon ook Rensa zich te roeren op deze markt en heeft Remeha haar eigen assortiment met revisie onderdelen uitgebreid.

De aandacht voor deze intrinsieke duurzaamheid van de installatie blijft nog wel eens achter bij al het wapengekletter in de vakbladen over weer een nieuwe techniek en het zoveelste nieuwe apparaat. Dat is op zich logisch vanwege de nieuwswaarde, maar tegelijkertijd ook jammer, omdat bestaande installaties toch het overgrote deel uitmaken en dat daar wat duurzaamheid betreft dus de grootste winst is te behalen.

In 2016 hebben we met een mooie coalitie van bedrijven, waaronder Remeha, uit de klimaatbranche nagedacht over hoe klimaatinstallaties circulair (en dus intrinsiek duurzamer) gemaakt kunnen worden. Dit heeft geresulteerd in een kort rapport met daarin een aantal zeer waardevolle handreikingen en een methode hoe dit vorm gegeven kan worden. Lees hier het rapport (14 pagina’s kaft tot kaft).

Wellicht kunt u zelf direct zaken toepassen in uw systemen of die van uw klanten. Geen tijd of zin om het rapport te lezen? Dan kunt u natuurlijk direct gereviseerde onderdelen toepassen en uw bijdrage leveren aan het verduurzamen van bestaande klimaatsystemen.

Informatie over gereviseerde cv-ketel onderdelen vindt u onder de navolgende links. Kijk en vergelijk rustig:
1. HR Premium Parts
2. Remeha Renewed onderdelen
3. Rensa groene onderdelen programma

Auteur: Marcel de Graaf, eigenaar van HR Premium Parts, specialist in gereviseerde cv-ketel onderdelen

 

Continue reading
  • januari 12, 2018
  • 119 views
Loslaten is het nieuwe vasthouden

Het aantal vacatures in onze sector groeit met de dag. En wie verder dan morgen kijkt, ziet vanuit allerlei Europese duurzaamheidsafspraken bakken met werk op zich afkomen. De installatiesector zit stevig in het zadel. Noem een maatschappelijk vraagstuk en gegarandeerd is er een verbinding met techniek. Als sector staan wij volop in het tijdperk, waarin techniek en technologie gaan domineren.
Kunnen wij dit aan? De brancheorganisatie beantwoordt deze vraag – en hoe kan het ook anders – volmondig met ja. Wel aangevuld met dat op verschillende terreinen de zeilen volop bijgezet moeten worden. Om er maar eens drie te noemen: vakonderwijs, arbeidsmarkt en kwaliteitsborging. Geen geringe opgave voor een branche die best ‘vast’ zit in een hiërarchische structuur en innovatie dodende cultuur. ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’ lijkt het adagium.
Terwijl ik dit schrijf, word ik bewust van een vreemde tegenstelling. Want uit gesprekken met branchegenoten maak ik op ‘dat we het echt wel weten’. En ‘dat we het echt wel anders doen, maar ja: de opdrachtgevers hè. Die willen nog niet om’. Herkent u dit? Het is niet aan mij om te zeggen of dit goed of fout is. Vanuit mijn visie constateer ik wel dat ik deze argumenten ruim 20 jaar geleden ook hoorde.
De wereld verandert. Onze sector verandert. Het is niet de vraag of de sector hierin mee moet gaan. Maar ‘hoe sluiten we aan’ is het enige alternatief, of nog beter: hoe worden we leidend in deze en komende veranderingen? Naar mijn mening door lef te tonen. Het oude los te laten om zo je handen vrij te maken om het nu en morgen vast te pakken.

Dit is mijn laatste column in mijn rol als manager R&D en Innovatie bij Leertouwer in Barneveld. De komende tijd oriënteer ik mij op nieuwe kansen in de sector, onderneem en deel ik mijn visie vanuit mijn bedrijf Novitek.

Continue reading