Hoppenbrouwers wil doorgroeien naar top 5 installatiebedrijven
Het Brabantse Hoppenbrouwers Techniek heeft de ambitie om in vijf jaar tijd te groeien naar 2.500 medewerkers verspreid over 25 vestigingen in heel Nederland en wil daarnaast een financiële groei doormaken van ongeveer 25% per jaar naar 500 miljoen euro. Hoppenbrouwers wil doorgroeien naar de top 5 grootste installatiebedrijven in ons land.
In 2019 heeft het bedrijf een flinke stap gezet met een omzetstijging van 20%. “Onze ambitie is groot. We willen de beste en meest duurzame technisch dienstverlener zijn van Nederland. Met in 2019 elf vestigingen, ruim 1.200 medewerkers, ruim 5.000 zakelijke klanten en een omzet van ruim 182 miljoen euro zijn we hard op weg”, aldus Henny de Haas, directeur- eigenaar van Hoppenbrouwers Techniek.
Technische oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken
Het familiebedrijf begon ruim 100 jaar geleden als eenmanszaak in Brabant en is inmiddels uitgegroeid tot een technisch dienstverlener met ruim 1.200 medewerkers en het predicaat Koninklijk. Door te groeien wil Hoppenbrouwers een belangrijke bijdrage leveren aan technologische ontwikkelingen, zoals het CO2-neutraal maken van de industrie en de gebouwde omgeving, het installeren van technieken die het voor ouderen mogelijk maakt om langer zelfstandig thuis te wonen en het ontwikkelen van ‘smart buildings’.
Belang van system integrator
Tegenwoordig vinden er veel overnames plaats door installatiebedrijven die zijn gericht op verbreding van de portefeuille (product-, service en kennisaanbod) met als doel om een bredere basis te creëren voor de rol van ‘system integrator’. Dit betekent dat technisch dienstverleners verschillende systemen ontwerpen, onderhouden en integreren. Hoppenbrouwers neemt andere installateursbedrijven over om de portefeuille aan disciplines uit te breiden en bovendien landelijke dekking te krijgen. In 2019 deed het bedrijf drie overnames in de werktuigbouwkunde discipline, namelijk Piels Rosmalen, WBI Oudenbosch en Central Heating Kaatsheuvel.
Ontwikkeling ondernemerschap
Hoppenbrouwers wil haar groei mede realiseren door ondernemende medewerkers de kans te bieden een vestiging te openen. Het installatiebedrijf gelooft dat uiteindelijk de kracht van het bedrijf in haar mensen zit. In 2019 opende een medewerker een vestiging in Breda en in 2020 staat een nieuwe vestiging op het gebied van Industriële Automatisering in Barendrecht op het programma.
ThermoNoord opent zijn eerste centrum voor duurzaamheid
Vrijdag 21 februari heeft ThermoNoord in Gorredijk zijn eerste Duurzaamheidscentrum (TDC) geopend. Het TDC is een adviescentrum/showroom waarmee het bedrijf zich meer kan richten op de advisering en samenstelling van duurzame systemen, bestemd voor bestaande- en nieuwbouwwoningen.
Het TDC is bedoeld om klimaatsystemen te ervaren. Ze zijn samengesteld uit onderdelen als warmtepompen, zonnepanelen en WTW ventilatiesystemen, zodat de eindgebruiker kan zien, horen en beleven wat zo’n klimaatsysteem betekent voor zijn huis.
Naast adviescentrum is het TDC ook een scholingscentrum voor installateurs. Met regelmaat zal ThermoNoord, in samenwerking met specialistische leveranciers, trainingen verzorgen met onderwerpen als besparen, gezondheid, comfort en bijvoorbeeld de mogelijkheden voor subsidieaanvragen.
Dreigt een installatiecrisis?
‘Terwijl de enorme vraag naar woningen en kantoren aanhoudt, breekt op de achtergrond een nieuwe bouwcrisis uit’, meldt de Telegraaf. Betekent dit dat er ook voor de installatiesector een crisis aan dreigt te komen? Misschien – zoals gebruikelijk bij dit soort tendensen – wat later, omdat de sector over het algemeen enige tijd achter de bouw aanloopt. Maar toch.
De bouwsector maakte in de laatste drie maanden van vorig jaar de laagste kwartaalgroei in vier jaar tijd mee. En met 137 faillissementen stijgt het aantal omgevallen bouwbedrijven nu al zes kwartalen op rij, zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Bouwkennis meldt dat de woningbouwproductie dit jaar daalt naar 64.000 woningen en volgend jaar nog minder woningen worden opgeleverd, namelijk 61.000. De stikstofproblematiek wordt gezien als één van de oorzaken van de daling. Vooral eengezinswoningen buiten de randstad worden getroffen door vertragingen.
“De nieuwbouw moet nu echt weer op gang komen”
De branchekoepel Techniek Nederland lijkt zich vooralsnog weinig zorgen te maken over een dreigende installatiecrisis. Woordvoerder Dick Reijman reageert desgevraagd: “Er is geen sprake van een crisis in de installatiebranche. Bedrijven hebben het over het algemeen nog razend druk. Maar zorgen zijn er natuurlijk wel, met name bij installateurs in de seriematige nieuwbouw. Als gevolg van de stikstofcrisis heeft het uitgeven van vergunningen voor nieuwbouw enkele maanden stil gelegen. De effecten daarvan zullen later dit jaar zichtbaar worden. Het is cruciaal dat de nieuwbouw nu weer echt op gang komt.”
De komende jaren worden er minder woningen opgeleverd
De woningbouwproductie daalt dit jaar naar 64.000 woningen. Volgend jaar worden 61.000 woningen opgeleverd. De daling vindt plaats ondanks dat het aantal woningen in aanbouw begin 2020 nagenoeg hetzelfde is als begin 2019. Ten opzichte van 2019 is het aantal meergezinswoningen toegenomen, terwijl het aantal eengezinswoningen in aanbouw in 2020 juist wat lager uitvalt.
Waar de woningbouw in 2018 en 2019 relatief sterk groeide buiten de populaire stedelijke gebieden, verschuift de focus weer iets naar de grotere agglomeraties. De vergunningverlening voor nieuwbouw is gedurende heel 2019 afgenomen ten opzichte van 2018. In deze ontwikkeling speelde de stikstofsituatie een versterkende rol. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Bouwproductie in detail – de korte termijn’ van BouwKennis.
Vergunningverlening
De bouw van een woning duurt van het aanvragen van een vergunning tot aan de oplevering zo’n twee jaar. Dat is een gemiddelde, de doorlooptijd van grote projecten (bijvoorbeeld hoogbouw) is vaak vele malen langer; kleine projecten kunnen daarentegen al binnen een jaar gerealiseerd zijn. Momenteel bestaat de pijplijn van woningen in aanbouw grotendeels uit meergezinswoningen. Door de langere bouwperiode heeft een teruglopende vergunningverlening geen directe invloed op de opgeleverde meergezinswoningen van de komende twee jaar. Bij eengezinswoningen is dat anders. De teruglopende vergunningverlening werkt hier juist heel snel door in het aantal projecten dat in uitvoering is.
Stikstofnoodmaatregelen
In de stikstofsituatie zijn vooral eengezinswoningen buiten de randstad getroffen door vertragingen. Het zijn derhalve deze gebieden die het meest profiteren van de stikstofnoodmaatregelen. De bouwproductie die nu, door de genomen maatregelen versneld, weer doorgang vindt, betreft merendeels 2-onder-1-kap- en vrijstaande woningen in het duurdere segment. De krapte voor starters en/of eenverdieners in en rond de populaire steden wordt niet of nauwelijks verminderd door stikstofnoodmaatregelen. Hier kan de ruim gevulde pijplijn meergezinswoningen wel voor wat verlichting zorgen.
Meergezinswoningen
Het aantal opgeleverde meergezinswoningen reageert minder snel op conjuncturele schommelingen. Bouwers voor de markt zijn de afgelopen jaren meer meergezinswoningen gaan bouwen, bijvoorbeeld voor het huursegment. Deze woningen worden vooral de komende jaren opgeleverd. De groei van meergezinswoningen is niet enkel conjunctureel, er zijn eveneens structurele veranderingen die aan deze ontwikkeling bijdragen. Enerzijds hebben corporaties na jaren van financiële problemen met de Verhuurderheffing weer iets meer middelen en plannen voor woningbouw, anderzijds is de vraag naar woningen in (grote) steden toegenomen. Beide ontwikkelingen uiten zich met name in een groei van de productie van meergezinswoningen.
Prognose komende jaren
BouwKennis gaat uit van 64.000 opgeleverde woningen in 2020 en 61.000 woningen in 2021. De mate waarin deze aantallen mogelijk hoger uitvallen hangt vooral af van de productie van eengezinswoningen. Vergunningen voor eengezinswoningen (uit de afgelopen maanden en de komende maanden) kunnen terugkomen in de woningbouwproductie van 2020 of 2021.
Gedurende 2019 is een groot aandeel van woningen waarvoor de vergunningen voor 2015 al waren aangevraagd in aanbouw genomen. Het gaat om minimaal 4.500 woningen. Vooral in kleinere steden of gebieden in de omgeving van grotere/populaire steden zijn veel oudere bouwvergunningen overgegaan naar de bouwfase of opgeleverd. Over het algemeen gaat het om wat kleinere projecten. Deze ‘oude voorraad’ stamt met name uit de crisisperiode. Veel kleinere bouwers konden en kunnen met deze voorraad vooruit, inmiddels is deze bron grotendeels opgedroogd.
Techniek Nederland en NVKL gaan nauw samenwerken
Gezien de snelle groei van de toepassing van warmtepompen en andere duurzame koudetechnieken gaan Techniek Nederland en NVKL, de brancheorganisatie voor luchtbehandeling en koudetechniek, de krachten bundelen. Daarmee willen beide organisaties de energietransitie extra vaart geven. Voorzitters Doekle Terpstra van Techniek Nederland en Mart Peeman van NVKL hebben de samenwerking vandaag met een symbolische handtekening in Zoetermeer bekrachtigd. Techniek Nederland en NVKL gaan onder meer samenwerken op het gebied van kwaliteit, vakopleidingen en dienstverlening.
Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland is blij met de voorgenomen afspraak: “Techniek verdient alle erkenning. Samen kunnen Techniek Nederland en NVKL de technieksector nóg beter in de etalage zetten.” Terpstra wijst erop dat de strategische samenwerking grote voordelen oplevert. “We gaan onze belangenbehartiging en dienstverlening versterken door de kennis bij onze verenigingsbureaus beter te benutten. Daar plukken onze leden de vruchten van!”
Installateur steeds belangrijker
Voorzitter Mart Peeman van NVKL: “De vakgebieden warmte-, koude- en ventilatietechniek zijn steeds meer onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarom is het logisch dat we nu deze stap zetten.” Volgens Peeman wordt de rol van installateurs steeds belangrijker. “Opdrachtgevers doen steeds vaker een beroep op installateurs voor ontwerp en integraal energieadvies. Dat is een grote uitdaging. Techniek Nederland en NVKL gaan hun leden daarin ondersteunen.”
Samenwerkingsagenda
Beide organisaties zetten zich via Opleidingsfonds OTIB | Wij Techniek al langer samen in op het gebied van onder meer scholing en arbeidsmarkt. Met de ondertekening vandaag krijgt de samenwerking een structureel karakter. De komende maanden werken Techniek Nederland en NVKL aan een uitgebreide samenwerkingsagenda. Tijdens de Vakbeurs Energie in het najaar zullen de voorzitters deze agenda presenteren.
Groei in bouw valt komende twee jaar stil
De stikstofproblematiek zorgt ervoor dat de groei van de bouw in 2020 en 2021 zal stilvallen. Vooral de nieuwbouw van woningen wordt zwaar getroffen. Door bronmaatregelen kan de vergunningverlening volgend jaar weer flink op stoom komen, zodat de bouw vanaf 2022 weer een sterke groei tegemoet kan zien. Niet alleen komen de vertraagde woningbouwprojecten weer op gang, ook extra investeringen in duurzaamheid leveren een belangrijke bijdrage. Dit concludeert het EIB in de zojuist verschenen studie ‘Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2020’.
De groei was in het afgelopen jaar bijzonder krachtig bij de utiliteitsbouw. De totale productie nam hier met 7,5% toe, waarbij de nieuwbouw de katalysator was. De nieuwbouw heeft in 2019 een groei gerealiseerd die ruim in de dubbele cijfers is beland, nadat in 2018 ook al een zeer krachtige groei had plaatsgevonden.
De groei bij de woningbouw vertoonde een veel gematigder beeld. De productiegroei lag rond de 2% en dit groeibeeld is ook terug te zien bij de nieuwbouw van woningen. De werkgelegenheid steeg met 3,5%. Voor het derde jaar op rij slaagde de bouw er in om de arbeidscapaciteit fors uit te breiden, zowel bij werknemers als zelfstandigen.
Bouwsector valt stil
In 2020 en 2021 komt de groei van de bouwsector stil te vallen. De vergunningverlening bij de nieuwbouw van woningen liep in de eerste maanden van 2019 al duidelijk terug en zette in de tweede helft van het jaar versterkt door als gevolg van de stikstofcrisis. Een belangrijk gevolg hiervan is dat dit jaar de bouwproductie licht kan krimpen en in 2021 wordt de groei naar verwachting niet hervat. De woningbouw wordt het zwaarst getroffen op de korte termijn. De nieuwbouwproductie van woningen daalt in beide jaren met zo’n 5% per jaar.
De utiliteitsbouwproductie ontwikkelt zich relatief gunstig binnen dit beeld, maar ook hier leidt dat tot niet meer dan een stabilisatie. De nieuwbouw staat licht onder druk, terwijl renovatie en onderhoud tegenwicht bieden.
Dalende werkgelegenheid
Na jaren van hoge werkgelegenheidsgroei slaat ook het beeld op de bouwarbeidsmarkt dit jaar om. De werkgelegenheid daalt naar verwachting geleidelijk in de loop van het jaar en komt gemiddeld dit jaar nog net uit boven die van 2019. In 2021 daalt de werkgelegenheid met 1,5%. Over beide jaren gemeten neemt het arbeidsvolume met 5.000 arbeidsjaren af. De krapte op de arbeidsmarkt neemt hiermee af en de instroom vanuit de opleidingen is de komende twee jaar voldoende om de vraag op te vangen. Van grote werkloosheid zal geen sprake zijn.
Structureel perspectief blijft sterk
Dit jaar staat de vergunningverlening naar verwachting nog onder druk. De maatregelen die het kabinet neemt om stikstofdepositie van verkeer en veehouderijen te beperken hebben tijd nodig om effectief te kunnen worden ingezet voor woningbouw. Vanaf 2021 kan de vergunningverlening weer flink op stoom komen.
Bij een sterk dynamische onderliggende vraag en inhaalvraag van eerder vertraagde projecten kan de bouwproductie zich in de periode 2022-2024 weer sterk gaan ontwikkelen. De nieuwbouwproductie van woningen kan weer met gemiddeld 7% in deze jaren groeien, waarbij een belangrijk deel van het productieverlies in eerdere jaren wordt ingelopen. Het aantal opgeleverde woningen kan dan weer groeien naar 70.000 tegen het eind van de periode. Tot een verruiming van de woningmarkt leidt dit overigens nog steeds niet. Het CBS verwacht een groei van het aantal huishoudens dat elk jaar hier nog ruim boven ligt.
De nieuwbouwproductie in de utiliteitssector blijft achter, maar na de hoge groeicijfers in afgelopen jaren is een solide groei van 2% per jaar geen ongunstig resultaat. De herstel en verbouwproductie in zowel de woningbouw als de utiliteitssector groeien in deze periode met 3 tot 4% op jaarbasis. Extra investeringen in verduurzaming van bestaand vastgoed in samenhang met het klimaatbeleid spelen hierbij een belangrijke rol. De totale bouwproductie kan in de periode 2022-2024 jaarlijks met gemiddeld 3,5% toenemen, waarbij het productieniveau in 2024 uitkomt op ruim €81 miljard. Dit niveau ligt 15% boven het niveau van de reële bouwproductie dat net voor de crisis nog werd gerealiseerd.
De werkgelegenheid kan weer toenemen van 458.000 in 2021 tot 483.000 in 2024. Dit komt neer op een werkgelegenheidsgroei van 2% per jaar. Niet alleen biedt dit een goede baanzekerheid aan bestaande werknemers in de bouw. Ook zal de bouw opnieuw de concurrentie moeten aangaan met andere sectoren om extra personeel aan te trekken.
Inkoopgedrag Nederlandse installateurs blijft traditioneel
Het koopgedrag van professionals in de installatiebranche blijft vrij traditioneel. De groothandel neemt nog steeds een dominante positie in. Andere kanalen, zoals directe inkoop bij fabrikanten en pure online kanalen, verhogen wel de druk op het traditionele distributiesysteem in de branche. Zo blijkt uit recent marktonderzoek dat ongeveer een kwart van de Nederlandse installateurs rechtstreeks bij online winkels inkoopt. Ze besteden daar echter maar 3% van hun totale budget.
Het distributiemodel in drie stappen, van fabrikant tot groothandel tot professionele klant, blijft dominant in de ‘vrij conservatieve installatiemarkt’, concludeert marktonderzoeker USP's European Mechanical Installation Monitor na het interviewen van 900 installateurs uit zes landen. Pure online aankoopkanalen zijn echter wel in opkomst. Daarbij zijn er grote verschillen tussen de onderzochte landen. In Frankrijk en Polen gebruiken installateurs het minst de pure online kanalen. In België en Duitsland meldt 15% van de installateurs producten te kopen via deze kanalen. In Nederland geeft inmiddels een kwart van de installateurs aan hetzelfde te doen.
Britten lopen voorop
Het Verenigd Koninkrijk loopt voorop met 34% van de installateurs die pure online kanalen gebruiken om installatieproducten te kopen. In vergelijking met twee jaar geleden is het aantal Britse installateurs die online inkopen zelfs met 20% gegroeid. In Frankrijk is in de afgelopen twee jaar juist geen enkele ontwikkeling in gebruik waargenomen.
Marginaal
Maar als alleen gekeken wordt naar de hoeveelheid geld die via online kanalen wordt besteed, dan blijkt dit nog marginaal te zijn. In het Verenigd Koninkrijk besteden de installateurs die online inkopen slechts 5% van hun totale budget hieraan. In ons land gaat het om slechts 3% van het budget dat een kwart van de Nederlandse installateurs online besteden. In Duitsland daarentegen, waar slechts 15% van de installateurs pure online kanalen gebruiken, ligt dit percentage echter even hoog. De positie van pure online kanalen lijkt qua gebruik bij onze oosterburen dus niet zo sterk, maar is qua aandelenportefeuille net zo solide als in ons land.
Van Dorp neemt specialist in zwembadtechniek over
Van Dorp heeft overeenstemming bereikt over de overname van de aandelen van Kunststofwerktuigbouw Kawebe B.V. (KWB) te Boxtel. KWB is 30 jaar actief in zwembadtechniek, waterbehandeling en kunststof leidingwerk en bedient zowel de Nederlandse als de Belgische markt. Er werken momenteel 42 medewerkers en het bedrijf heeft een omzet van circa 7,5 miljoen euro.
Van Dorp heeft het specialisme Zwembaden al in huis en wil met de overname haar positie in dit segment versterken. Voor KWB zorgt de overname ervoor dat de continuïteit gewaarborgd blijft. Ook profiteert het bedrijf dankzij de samenwerking van diverse specialismen, zoals op het gebied van ICT en de aanpak van technisch beheer. De dagelijkse leiding ligt bij Roger Gunther.
Van Dorp is een duurzame technisch dienstverlener, met 19 vestigingen door heel Nederland. Het familiebedrijf biedt een totaalpakket aan technische diensten en installaties.
FNV-leden bij Technische Unie zetten hun staking voort
De staking bij de Technische Unie in Strijen wordt morgen voortgezet. Dat hebben de leden van FNV die bij de Technische Unie werken zojuist besloten. De medewerkers van de grootste technische groothandel van het land staken onder meer voor een loonsverhoging van 5% in de nieuwe cao.
De staking in Strijen is de derde stakingsactie in een reeks van meerdere stakingen van de technische groothandels en begon vanochtend om 05.00 uur. In diezelfde reeks wordt morgen ook gestaakt in Schiedam, bij technische groothandel Santrade.
Verslechteringen
Naast een loonsverhoging willen de medewerkers dat de verslechteringen die de werkgevers in de technische groothandel voorstellen van tafel gaan. Als het aan de werkgevers ligt, worden bijvoorbeeld tot 22.00 uur ’s avonds en op zaterdag geen toeslagen meer betaald. De werkgevers willen ook de leeftijdsdagen afschaffen voor nieuwe mensen, maar ook voor de huidige werknemers.
Gesprekken
De cao-gesprekken met werkgevers lopen sinds april 2019. FNV Handel wil een cao voor twee jaar afspreken met een looneis van 5% per jaar. De werkgevers gaan niet verder dan 9% in een cao voor 4 jaar, een stijging van 2,25%. Onder de cao technische groothandel vallen 40.000 medewerkers.
Plotseling stoppen ISDE-subsidie zorgt voor onvoorziene kostenpost
Minister Wiebes heeft gereageerd op de brief van de Lente-akkoord partijen over zijn besluit om de ISDE vanaf januari 2020 niet langer open te stellen voor investeringen in nieuwbouw waarvoor de gasaansluitplicht is vervallen. De minister heeft besloten om een overgangsregeling in te stellen voor particulieren. Voor zakelijke partijen wordt echter geen overgangsregeling getroffen.
De minister betoogt dat bedrijven de subsidie dienen aan te vragen vóórdat de kosten worden gemaakt. Hij stelt: “Voor zakelijke partijen kan dus bij de investeringsbeslissing rondom het aardgasvrij maken van bouwwerken rekening gehouden worden met het feit dat er geen subsidie meer aangevraagd kan worden.” Helaas verwart de minister hier de investeringsbeslissing met de aankoop, zo reageren de Lente-akkoord partijen op dit betoog. “Projecten die een jaar geleden de investeringsbeslissing hebben genomen, en nu voor de aankoop staan en subsidie willen aanvragen, vallen nu dus tussen wal en schip.”
De Lente-akkoord partijen hadden het wenselijk gevonden dat de minister een jaar geleden had laten weten dat de ISDE per 1 januari 2020 zou worden opgeheven voor nieuwbouw. “Dat zou het ministerie niets extra hebben gekost, maar het zou wel tijdig duidelijkheid hebben gegeven aan de markt. Nu worden veel bedrijven voor een onvoorziene kostenpost gesteld.”
ISDE-subsidie leidt tot betere energieprestatie
De Lente-akkoord partijen vinden het jammer dat de minister niet ingaat op het argument dat de ISDE-subsidie als neveneffect heeft dat de EPC van nieuwbouw woningen fors lager uitpakt dan verplicht in het Bouwbesluit. Dit CO2-effect is niet meegenomen in het rapport van SEO.
Wat betreft het voorstel van de Lente-akkoord partijen om de ISDE-subsidie in aardgasvrije nieuwbouw te behouden voor warmtepompen met een geringe hoeveelheid F-gassen schrijf de minister: ”In mijn brief aan de Kamer heb ik aangegeven dat ik bezie of er de komende jaren aanleiding is om in de ISDE rekening te houden met de hoeveelheid F-gassen in de uit de regeling te subsidiëren warmtepompen. Dit voornemen staat los van mijn besluit om aardgasvrije nieuwbouw uit de ISDE te schrappen.”
Voor nieuwbouwwoningen met een bouwaanvraag van vóór 1 juli 2018 blijft ISDE-subsidie op warmtepompen overigens wel mogelijk.