Remontabele houten huizen voorzien van vraaggestuurde ventilatie
Een huis dat comfortabel, gezond, circulair, energieneutraal, onderhoudsarm en levensloopbestendig is? Hiermee ging Bouw•Novum drie jaar geleden aan de slag. Het resultaat: een integrale woonoplossing met onder andere een zonneschoorsteen die voor natuurlijke ventilatie en een veel daglicht zorgt.
Sinds dit voorjaar staan de eerste woningen in Nijverdal. Comfortabel en gezond wonen smelt op een slimme manier samen met energiezuinigheid, circulariteit en levensloopbestendigheid. Enkele highlights: de houten woning is volledig remontabel gebouwd en aan te passen naar de verschillende levensfasen van de bewoners. Duurzaam wonen is onder andere gegarandeerd door zorgvuldig en beperkt grondstoffengebruik (detail: er is bijvoorbeeld gekozen voor kozijnloze beglazing), ontkoppelde bouw (drager en inbouw volledig gescheiden), lokale productie en prefabricage en een volledig gebruik van duurzame en natuurlijke energiebronnen. Bij dit alles staat de bewoner centraal. Zo zorgt het hout voor een prettige woonbeleving en is de zonneschoorsteen een spil in de energiehuishouding, maar speelt deze ook een sleutelrol bij een aangenaam binnenklimaat.
Het kan en moet anders
Gerrit Hospers, Marcel van den Noort, beiden van Bouw•Novum, Marcel Vreeken van Velux Nederland en Keimpe Van der Wal van Duco Ventilation & Sun Control komen net terug van een bezoek aan het project. Hospers: “Het eerste idee voor de woningen ontstond drie jaar geleden. Het is fantastisch dat ze er nu echt staan en van bewoners te horen hoeveel plezier ze eraan beleven. Onze hoge verwachtingen zijn écht uitgekomen!”
De Bouw•Novum 5.4 woning is ontstaan uit de gedachte dat zowel het bouwproces als het eindresultaat anders kan en moet. Van den Noort: “Het traditionele bouwproces is inefficiënt, gefragmenteerd en biedt weinig ruimte voor integrale innovaties. Daarbij wordt de bewoner bovendien vaak uit het oog verloren. Zo doen we er als sector bijvoorbeeld alles aan om woningen nul-op-de-meter te maken. Daar gaat een behoorlijk deel van het budget van de woning heen, maar het gaat ten koste van ruimte en comfort en andere aspecten van gezond wonen. Zeker binnen sociale woningbouw ligt dit gevaar op de loer, en dit terwijl we de komende jaren veel grondgebonden woningen in een rij moeten gaan vervangen. Dat moest dus anders, we wilden integrale kwaliteit bieden.”
Met kennispartners op zoek naar oplossingen
De uitdaging was om op een beukmaat van 5.40 meter alle maatschappelijke vraagstukken die er spelen integraal op te pakken. Met de bewoner centraal en met een prijs die bij sociale woningbouw past. Hospers: “We zijn simpelweg begonnen door op te schrijven wat er maatschappelijk allemaal speelt en daar passende antwoorden op te vinden. Je gaat dan kijken wat er beschikbaar is in de markt en verschillende kennispartijen bij elkaar brengen om gezamenlijk tot oplossingen te komen. Zo kwam ook Velux in beeld. De zonneschoorsteen voor extra daglicht en natuurlijke ventilatie zat al vroeg in het ontwerp. Dan heb je een lichtstraat nodig die open kan en voor natuurlijke trek kan zorgen. En voor dagen waarop natuurlijk ventileren minder comfortabel is, neemt het zon- en CO2-gestuurde ventilatiesysteem (natuurlijke toevoer en mechanische afvoer) van Duco het over.”
Slimme vraagsturing
“Vraaggestuurde systemen leveren een fikse energiebesparing op ten opzichte van continu draaiende ventilatiesystemen”, verduidelijkt Van der Wal. Door gebruik te maken van natuurlijke luchtstromen kan er nóg meer bespaard worden op energie. De DucoBox Focus met zonesturing vormt het kloppend hart van het systeem. Deze ventilatiebox met interne regelkleppen onderscheidt zich van een traditionele ventilatiebox door regeling op de luchtafvoer per ruimte. Zonaal ventileren leidt tot kleinere ventilatiehoeveelheden en dus minder ‘ventilatieverliezen’. Het verwarmingsgebruik wordt zo tot een minimum herleid. Het resultaat? Een optimaal thermisch comfort in alle leefruimtes. Elektronisch gestuurde toevoerroosters TronicMiniMax voorzien de droge ruimtes van verse buitenlucht.”
BENG-proof met natuurlijke oplossingen
Keimpe Van der Wal legt uit waarom het project hem zo inspireert. “Er worden in deze woningen fantastische stappen gezet op het gebied van energiezuinigheid, maar het wooncomfort en de gezondheid van bewoners staan centraal. Binnenklimaat, comfort en energie zijn echt in balans. De woning voldoet aan de BENG-eisen door met een verantwoorde balans gebruik te maken van integrale technologische oplossingen, zonder de aarde uit te putten. De toepassing van hout, de unieke natuurlijke energiebesparende ventilatie en het benutten van wat de natuur ons te bieden heeft.”
Zomernachtkoeling zorgt voor comfort
De eerdergenoemde zonneschoorsteen speelt een belangrijke rol in het energiezuinige concept. Deze zorgt ervoor dat de woning op een duurzame manier wordt geventileerd, verwarmd, maar ook gekoeld. Natuurlijke koeling wordt door de hoge isolatiegraad van woningen, de verstedelijking en de klimaatverandering steeds belangrijker. Niet voor niets is aan de BENG-eisen de TOjuli-indicator toegevoegd die grenzen stelt aan de temperatuuroverschrijding in nieuwe woningen.
Van den Noort: “De zonneschoorsteen wordt gebruikt voor zomernachtkoeling, in combinatie met DucoGrille Solid roosters (++ M 30Z) voor draai/kiepramen. Na een warme zomerdag kan de hele woning eenvoudig en energiezuinig worden gekoeld door thermische trek.” Hospers vult aan: “Hittestress komt steeds vaker voor, mensen krijgen hun woning gewoon niet meer koel, terwijl ze er wel behoefte aan hebben. Wij bouwen met lichte massa, dat zorgt ervoor dat de warmte niet in het gebouw blijft zitten. In combinatie met de zomernachtventilatie zorgt het ervoor dat je deze woning wel op een energiezuinige manier koel kunt houden.”
Meebewegen met een gezin
In de Bouw•Novum 5.4 woning zullen mensen met plezier wonen. En ook blijven wonen, want door het slimme concept zijn de woningen zeer levensloopbestendig. Van den Noort: “De woning kan meegroeien met de levensfasen van een gezin. Als er behoefte ontstaat aan meer ruimte, kan de basiswoning worden uitgebreid met een opbouw en aanvullende installaties. Het dak, dakbedekking en de lichtstraat van de basiswoning verhuizen mee. Deze opbouw komt van een woning waarbij de bewoners die ruimte juist niet meer nodig hebben omdat kinderen bijvoorbeeld uit huis gaan. Zo voorkom je ook grondstofverspilling.”
Hospers vult aan: “Door de toevoeging van een schuifdeur, een wand en het draaien van de keuken, kunnen we bovendien eenvoudig een slaapkamer en badkamer realiseren op de begane grond. Dat maakt de woningen erg levensloopbestendig. De woningen zijn nu al smart, onder andere omdat je het licht met je stem of telefoon kunt aansturen. Dit vullen we uiteindelijk ook aan met domotica-oplossingen die mensen kunnen helpen om langer in de woning te blijven wonen.”
Duurzaam en betaalbaar
Onze maatschappij vraagt heel nadrukkelijk naar duurzame woningen, alleen is duurzaam ook vaak duurder dan traditionele woningen. Hospers: “Bewoners zijn bereid om extra te betalen voor milieubesparende en energiezuinige woningen, maar het moet wel betaalbaar blijven. Vanzelfsprekend hebben we daar over nagedacht tijdens de ontwikkeling. Seriematige fabrieksproductie, collectief inkopen van woningaantallen, rekenen met restwaarde en lage exploitatiekosten zijn de sleutels om de woningen betaalbaar te maken en te houden. Tel daar de in- en uitbreidbaarheid en levensloopbestendigheid bij op, dan hoeven wij niet uit te leggen dat dit enorm bijdraagt aan de betaalbaarheid.”
Ambitie waargemaakt
De woning kent bijna te veel ingenieuze oplossingen om op te noemen, die elkaar op een slimme manier aanvullen. Van den Noort: “Je hebt het over productontwikkeling, waarbij allemaal deeloplossingen voor de uiteindelijke kwaliteit en het woongenot zorgen. Hospers: “Het was een lange reis. Uiteraard ontwikkelen we dit nog verder door, maar die betaalbare duurzame gezonde woning is geen ambitie meer. Ze staan er gewoon en worden met veel plezier en comfort bewoond.”
