De Amsterdamse warmtenetten zullen met elkaar worden verbonden via een 3.8 kilometer lange pijplijn. Nu komt die warmte nog vanuit twee verschillende bronnen. Energiebedrijf Vattenfall ziet dit als een belangrijke stap in het verduurzamen en toekomstbestendig maken van de warmtenetten en wil hiermee de transitie naar een aardgasloze stad door middel van stadswarmte versnellen.

De warmte van Amsterdam Zuid Oost komt nu vanuit de Diemen centrale en de warmte in Noord West vanuit de centrale) van AEB Amsterdam. Voor beide gebieden is tot 2025 een groei voorzien van totaal zo’n 20.000 woningen. En dat betekent ook meer vraag voor stadswarmte, aldus het energiebedrijf.

Warmtebuffer en hulpwarmtecentrale
Niet alleen de netten zullen aan elkaar gekoppeld worden, ook komt er langs de A10 in de bocht bij de A4 een warmtebuffer waar 3600 kubieke meter warm water in opgeslagen kan worden. Dit is een kleinere versie van de warmtebuffer, die Vattenfall al enige jaren bij de Diemen centrale heeft staan. Hierdoor kan er meer warmte vanuit het AEB Amsterdam naar het bestaande net in Zuid Oost Amsterdam worden gevoerd. Ten slotte komt op dezelfde locatie een hulpwarmtecentrale (HWC) voor de aller koudste dagen van het jaar en voor een nog meer betrouwbare stadsverwarming.

Groeiende vraag
“Amsterdam is zich steeds meer aan het voorbereiden op een leven zonder aardgas”, zegt Alexander van Ofwegen warmte directeur Vattenfall. “De warmtevraag neemt daarmee ook toe. Dat geldt overigens niet alleen in nieuwbouw, ook zien we dat er vanuit bestaande bouw steeds meer de vraag komt om te worden aangesloten op het warmte net. Hierin willen we graag kunnen voorzien. Het is belangrijk om goed te kunnen inspelen op de groei van het aantal woningen in de stad. De koppeling zorgt voor een robuuster en betrouwbaarder systeem waardoor de leveringszekerheid gegarandeerd kan worden voor de toekomst.”

Fossielvrij
“Vattenfall wil het mogelijk maken om fossielvrij te leven binnen één generatie. Voor warmte betekent dit dat wij dit product fossielvrij willen maken om te komen tot volledig CO2 vrije warmtelevering in 2040. Door deze leidingen aan elkaar te koppelen, is het ook mogelijk om meer warmte te kunnen brengen naar woningen vanuit een bron als AEB Amsterdam. Vattenfall Warmte is al actief bezig met het ontwikkelen en het gebruik maken van verschillende duurzame bronnen op haar warmtenet. Door de netten aan elkaar te koppelen, kunnen we ook meer duurzame bronnen toevoegen en beschikbaar maken voor de hele stad,” aldus Van Ofwegen.

Vattenfall heeft voor de uitvoering van de werkzaamheden gekozen voor de bedrijven: ENGIE  Services West B.V.  (verantwoordelijk voor de aanleg van de hulpwarmtecentrale en de buffer) en Denys Engineers & Contractors B.V., aannemer voor het leggen van de warmteleiding. Vanaf maart 2019 begint de aanleg van de leiding en vanaf juli 2019 de bouw van de hulpwarmtecentrale en de buffer.

Overheden zien structurele oplossingen voor de energietransitie over het hoofd doordat zij zich letterlijk niet genoeg verdiepen in geschikte bronnen voor duurzame energie. Dat stelt HermanDeGroot Ingenieurs. ‘Er bestaan al fundamentele oplossingen voor de energietransitie die een minimale investering voor de consument vergen. Er bestaan meer alternatieven dan alleen dure warmtepompen en dito isolatiemaatregelen.’

Een voorbeeld van een beproefde oplossing die veel te weinig aandacht krijgt is volgens HermanDeGroot Ultra-Diepe Geothermie (UDG). Bij geothermie wordt meestal alleen aan warmtewinning gedacht, maar het primaire doel van Ultra-Diepe Geothermie is elektriciteitsopwekking, waarbij met de resterende warmte huizen kunnen worden verwarmd middels een warmtenet. Met UDG kan ten minste een derde van Nederland worden voorzien van elektriciteit én warmte, denkt het ingenieursbureau. ‘Omdat dit warmtepompen en isolatie overbodig maakt, vergt deze oplossing ook nog eens een minimale investering voor de consument.’

Boor de juiste bron aan
‘Als we een aardgasvrij Nederland willen worden zonder daarbij een nieuwe kredietcrisis te ontketenen, zullen overheden hun huiswerk beter moeten doen’, stelt HermanDeGroot. ‘De energiebehoefte moet in kaart worden gebracht, evenals de bronnen waar we die energie uit kunnen halen. De uiteindelijke structurele oplossing is een combinatie van diverse duurzame energiebronnen die alle aansluiten op één open warmtenet. Daarbij kan Ultra-Diepe Geothermie een relatief zeer grote bijdrage aan de nationale elektriciteits- en warmtebehoefte leveren, aangevuld met andere duurzame bronnen als waterstof, restwarmte en biomassa. Zo worden niet alleen klimaatdoelen, maar ook de spaardoelen van de consument behaald.’

De illusie van de warmtepomp
‘De warmtepomp wordt te pas en te onpas als alternatief voor de gasketel genoemd, maar is een grootverbruiker van elektriciteit. Al leggen we het hele dak vol met zonnepanelen, dan levert dit zeker in de winter verreweg niet voldoende elektriciteit op. En dat terwijl het gebruik dan juist maximaal is. Als we massaal op de warmtepomp over zouden gaan en die van groene stroom willen voorzien, zullen dus vele extra wind- en zonneparken nodig zijn. Daarvoor is een flinke verzwaring van het elektriciteitsnet nodig en dus extra investeringen. Onder meer in Zeeland en het noordoosten van het land is het netwerk nu al te zwaar belast. En met alleen een warmtepomp ben je nog lang niet klaar: zeker oudere huizen moeten flink geïsoleerd worden en eigenlijk ook nog worden voorzien van vloerverwarming en een goed ventilatiesysteem. Het gemiddelde huishouden is met gemak 70.000 euro verder om hun huis aardgasvrij te krijgen.’

Eind 2021 hebben alle gemeenten een Transitievisie Warmte gereed, zo is vastgelegd in het Klimaatakkoord. Een breed gedragen en bestuurlijk vastgesteld plan waarin staat hoe en wanneer zij wijk voor wijk los van het aardgas komen. DWA onderzocht hoe ver de Nederlandse gemeenten zijn en deelt de resultaten vanaf nu in de Warmtetransitie Monitor.

De Warmtetransitie Monitor laat zien hoe ver gemeenten zijn met hun warmtetransitie visie. De kaart is hier te bekijken op . Bezoekers kunnen over de gemeenten scrollen en doorklikken voor meer informatie. ’Groene gemeenten’ hebben een Transitievisie Warmte gereed. ‘Oranje gemeenten’ zijn goed op weg, maar een transitievisie – inclusief participatieproces en bestuurlijke vaststelling – is het nog niet. Staat de gemeente ‘in het rood’ dan betekent het niet dat er niets gebeurt.  Stappen in de verduurzaming van de warmtevoorziening in de gebouwde omgeving zijn dan nog niet gemaakt.

Transitie in beeld
In het Klimaatakkoord wordt een tool aangekondigd waarmee de voortgang van het opstellen van de Transitievisies zichtbaar wordt. DWA vindt het belangrijk inzichtelijk te maken hoe Nederland er nú al voor staat. De 25 gemeenten die DWA in het afgelopen jaar ondersteunde met warmte(transitie)visies vormden de start van deze brede inventarisatie. De komende twee jaar actualiseert DWA de Warmtetransitie Monitor regelmatig.

Voor het eerst worden in Nederland energiepaalfunderingen getest. Energiepalen hebben naast hun dragende functie de mogelijkheid om warmte in de bodem te stoppen en eruit te halen. Via de paalfundering kunnen gebouwen worden verwarmd en gekoeld door de natuurlijke temperatuur van de bodem te gebruiken.

TU Delft gaat de test uitvoeren. Dat is nodig omdat Nederlandse bouwbedrijven nog aarzelen over deze nieuwe technologie, die al jaren in de stijve, overgeconsolideerde klei in het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland wordt toegepast. ‘Als een structuur wordt verhit, zetten de deeltjes uit; koelt hij af, dan trekken ze samen. Die extra langdurige belasting maakt het ontwerp van de energiepalen een grotere uitdaging’, legt TU Delft op haar website uit. ‘De zachte bodem maakt het nog complexer: als er niet goed op wordt geanticipeerd, kunnen er ongewenste vervormingen in de structuur ontstaan.’

Achtbaansysteem
Energiepalen verschillen van conventionele systemen door hun achtbaansysteem. Het water gaat vanuit het gebouw de bodem in - door de funderingspalen heen - en dan weer terug het gebouw in, waarbij de constante temperatuur van 12°C op dieper dan 5 meter in de Nederlandse bodem wordt gebruikt. In de winter neemt het water in de bodem warmte op en een warmtepomp in het gebouw drukt de vloeistof samen om hem verder op te warmen. In de zomer geeft het water warmte af in de bodem; de bodem is daar koel genoeg voor, dus het elektriciteitsverbruik is minimaal.

Energiepalen kunnen 20 keer zo weinig energie gebruiken voor koelen en tot 5 keer zo weinig voor verwarmen dan conventionele verwarmingssystemen. Bovendien werkt het systeem op elektriciteit in plaats van gas en kan zo het verbruik van fossiele brandstoffen worden afgebouwd.

Als eerste bureau in Europa en als één van de weinige bureaus wereldwijd is DGMR sinds vandaag officieel WELL Performance Testing Organization. Deze certificering maakt het mogelijk om namens Green Business Certification Inc (GBCI) WELL-assessments uit te voeren op gezondheidsaspecten in gebouwen. DGMR is daarmee het enige bureau in Europa dat een volledig WELL-traject kan begeleiden.

Onlangs certificeerde het GBCI de eerste twee WELL Performance Testing Agents van Nederland, Marjon van Harten en Coen van der Graaf. Vanuit DGMR als gecertificeerde organisatie beoordelen ze de prestaties van gebouwen op het gebied van gezondheid. De certificering van DGMR en medewerkers voorziet in de behoefte van opdrachtgevers om snel te kunnen schakelen en een Nederlandse partij als aanspreekpunt te hebben.

De doorlooptijd van het assessment, de zogenoemde WELL Performance Verification, kan nu één tot anderhalve maand worden ingekort. Partijen die kiezen voor een WELL-certificatie zijn niet meer afhankelijk van assessoren die van ver moeten komen, wat ook in kosten een voordeel kan opleveren voor opdrachtgevers, aldus DGMR.

Advies tot en met beoordeling
Daarnaast kan DGMR partijen continuïteit bieden. Opdrachtgevers konden al de hulp in roepen van de drie WELL Accredited Professionals van DGMR, waaronder de eerste in Nederland, voor advies en procesbegeleiding. Nu kunnen hieraan de WELL-assessments toegevoegd worden, zodat DGMR het volledige traject van advies tot en met beoordeling kan uitvoeren.