Terrein Bijlmerbajes wordt energieneutrale stadswijk
Gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM koopt het terrein van de Bijlmerbajes in Amsterdam. Er komt een volledig energieneutrale stadswijk: Bajes Kwartier. De woningen zullen extreem goed geïsoleerd zijn. Het grootste deel van de benodigde energie komt van zonnepanelen. Daarnaast komt windenergie uit dakelementen met ingebouwde windturbines. Het organisch afval uit de wijk wordt omgezet in elektriciteit. Warmte in de winter en koeling in de zomer komt via warmtepompen in de gebouwen. Er komen geen aansluitingen op aardgas. Voor wasmachines en afwasapparaten krijgt elk huis een aansluiting met warm water, op temperatuur gebracht met duurzame warmte.
Er komen ongeveer 1.350 woningen, zowel koop als huur, variërend van betaalbare starterswoningen tot exclusieve huizen en zorgwoningen. Dertig procent wordt sociale huur, een substantieel deel valt in het segment middeldure huur. Vijf gevangenistorens worden gesloopt, één wordt getransformeerd tot ‘groene toren’ met een verticaal park en stadslandbouw. Het bestaande hoofdgebouw van de gevangenis wordt het design cluster: een plek voor kunstenaars van internationale allure. Verder komen er horeca en een gezondheidscentrum. De nieuwe woonwijk krijgt een stevig stedelijk karakter, maar ook is er veel groen met tuinen, hoven en waterpartijen. Parkeren moet ondergronds, de wijk is verder autoluw. De gemeente ontwikkelt er een school voor voortgezet onderwijs.
Hergebruik bouwmaterialen
Bij het bouwen van de wijk wordt 98 procent van het materiaal uit de gevangenis opnieuw gebruikt. De gevel van de bestaande verbindingsstraat vormt de plint van woongebouwen, gevels van de gevangenistorens worden gebruikt in nieuwe studentenwoningen. Beton en cement worden met nieuwe technieken gebroken en opnieuw gebruikt. Van oude celdeuren wordt een brug gemaakt. Zelfs de tralies komen terug, maar nu als balkonhekjes.
Verwarmingsfabrikant beloont duurzame keuze
Consumenten die dit najaar investeren in verduurzaming van hun verwarming krijgen van Nefit tot 450 euro retour. De actie loopt van 1 oktober tot en met 31 december 2017 en geldt voor Nefit cv-ketels, warmtepompen en zonlichtsystemen. De actie wordt landelijk onder de aandacht gebracht met een campagne op onder meer radio, internet en social media.
Voor een energierekening van 0 euro heeft de fabrikant de all-electric EnviLine lucht-waterwarmtepomp in huis. Voor een gasloze totaaloplossing kan de warmtepomp worden gecombineerd met een pv-systeem en een zonneboiler van de fabrikant. Ook een hybride oplossing is mogelijk. De HR-ketel wordt dan gecombineerd met een warmtepomp. De nieuwste generatie HR-toestellen van Nefit leveren vergeleken met een HR-ketel van 15 jaar oud een besparing op van zo’n 200 euro op jaarbasis bij een gasverbruik van 2.000 m2.
Cashback
Wie dit najaar een nieuw Nefit HR-toestel aanschaft, kan 100 tot 150 euro retour vragen via de website van Nefit. Voor een duurzame oplossing is het retourbedrag 150 tot 300 euro. Alle combinaties zijn mogelijk, waarbij het voordeel oploopt tot 450 euro.
Slimme elektrische boiler maakt gebruik van overvloedige energie
Drie marktpartijen hebben gezamenlijk een elektrische boiler, ontwikkeld die gebruikmaakt van overvloedige groene energie om te verwarmen. De boiler warmt niet alleen ’s nachts op maar ook tussendoor, zodat het vat overdag niet leeg kan raken. Het apparaat is daartoe voorzien van een internetverbinding, zodat deze automatisch op afstand kan worden gemonitord en aangestuurd. Dit gebeurt 24 uur per dag. Op basis van de toestand van alle boilers die worden gemonitord én de balans in het Nederlandse elektriciteitsnet wordt de optimale verwarmingsstrategie voor alle boilers berekend en uitgevoerd.
Technologiebedrijf Peeeks en Eneco zijn deze ontwikkeling gestart, gesteund door Topsector Energie van het Ministerie van EZ. Dit om een brug te slaan tussen het energiegebruik van consumenten en energieopwekking uit duurzame bronnen. De elektrische boiler is de grootste huishoudelijke stroomverbruiker. Ter vergelijking: alle ongeveer 500.000 elektrische boilers in ons land vragen evenveel vermogen als circa 600 windmolens kunnen leveren.
In samenwerking met Inventum zijn de eerste honderd boilers gebouwd, getest en geplaatst bij consumenten. “De resultaten zijn veelbelovend. Deze slimme boiler helpt om de opwek van zon- en windenergie nog efficiënter in te zetten. Zo kunnen onze klanten met weinig moeite een steentje bijdragen aan duurzaamheid. En met een slimme boiler in huis kan je op termijn ook zelf energie gaan besparen”, aldus Evert Jan Althuis, innovatiemanager bij Eneco.
Al meer dan €110 miljoen leningen verstrekt om woningmarkt te verduurzamen
Vorige maand heeft het Nationaal Energiebespaarfonds de grens van €100 miljoen aan uitstaande Energiebespaarleningen bereikt. Steeds meer woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) weten het Nationaal Energiebespaarfonds te vinden. In de eerste 8 maanden van dit jaar heeft het Nationaal Energiebespaarfonds al voor €52 miljoen aan Energiebespaarleningen verstrekt ten opzichte van €24 miljoen over dezelfde periode in 2016. Dat is een groei van 116%.
Bestuursvoorzitter Ernst-Jan Boers over deze ontwikkeling: “De aanhoudende sterke groei van het aantal Energiebespaarleningen geeft aan dat het verduurzamen van woningen en appartementsgebouwen leeft bij steeds meer eigenaren. De voordelen zijn dan ook evident. Het energiezuiniger maken van woningen leidt tot meer wooncomfort, een lagere energierekening en het kan bijdragen aan het waardebehoud van de woning.” Afhankelijk van het energiegebruik kunnen de kosten van de Energiebespaarlening vaak volledig worden betaald uit de opbrengst van de energiebesparing. Met de Energiebespaarlening uit het Nationaal Energiebespaarfonds kunnen woningeigenaren energiebesparende maatregelen financieren. Te denken valt aan isolatie, hoogrendementsglas, HR-ketel, warmtepomp of zonnepanelen.
VvE Energiebespaarlening en nul op meter woning
Naast de Energiebespaarlening voor particulieren is er ook de Energiebespaarlening voor VvE’s. Er is inmiddels voor ruim €15 miljoen aan VvE Energiebespaarleningen uitgezet en er zijn momenteel voor meer dan €40 miljoen aanvragen in behandeling. Financiering Nul op de meter
Ook de eerste financiering voor een nul op meter woning is verstrekt. Vanaf oktober vorig jaar is het Nationaal Energiebespaarfonds uitgebreid met extra financieringsruimte voor eigenaar-bewoners die hun woning vergaand willen verduurzamen. Woningeigenaren kunnen hiervoor een Energiebespaarlening tot maximaal €50.000,- aanvragen. Met deze extra financieringsruimte van €25.000,- hoopt het Nationaal Energiebespaarfonds dat woningeigenaren nog een extra stap maken om hun woning te verduurzamen.
Populaire maatregelen
Hoogrendementsbeglazing is de meest populaire maatregel waarvoor een Energiebespaarlening aangevraagd wordt. Op de tweede en derde plaats volgen gevelisolatie en zonnepanelen. Bij zonnepanelen geldt de voorwaarde dat er nog een extra maatregel nodig is. Maximaal 75% van het leenbedrag mag worden besteed aan zonnepanelen. De Energiebespaarleningen worden tegen een lage rente verstrekt en zijn boetevrij vervroegd af te lossen.
EU-project zoekt naar betaalbare oplossingen voor energieneutraal bouwen
Het EU-project AZEB ontwikkelt een integrale methodologie om kosteneffectief energieneutraal te bouwen. AZEB betekent affordable zero energy buildings. In het project werken acht partners uit zes landen samen tot eind 2019. In Nederland is DNA in de Bouw bij dit project betrokken.
Hoewel elk nieuw gebouw vanaf eind 2020 bijna energienul moet zijn volgens de Europese wetgeving, is het huidige ontwikkelingstempo te laag. Een van de oorzaken is dat het als te duur wordt beschouwd. Het optimaliseren van processen om bestaande en bewezen oplossingen volledig te integreren wordt gezien als de grootste kans voor succesvol energieneutraal bouwen. AZEB streeft naar een aanzienlijke kostenbesparing van nieuwe NZEB’s door integrale procesoptimalisatie in alle bouwfasen.
Gemeenschappelijke NZEB methodologie
De belangrijkste stappen van het AZEB-project zijn het evalueren van de beschikbare ervaringen en oplossingen om een gemeenschappelijke NZEB methodologie te ontwikkelen en deze toe te passen op demonstratieprojecten.Trainingsprogramma’s worden ontwikkeld om verschillende doelgroepen in de bouw- en installatiesector zich de kennis eigen te laten maken. De resultaten worden verspreid via bestaande en nieuwe online en offline platforms.
Acht partners uit zes landen
De 8 partners zijn uiteenlopend: drie kennisinstellingen, een universiteit, een woningcorporatie, een middelgrote en een grote aannemer en in Nederland een organisatie die duurzame ondernemers in het mkb vertegenwoordigt in de bouw- en installatiebranche: vereniging DNA in de Bouw. De andere partners komen uit Italië, Spanje, Bulgarije, Duitsland en Frankrijk. Vanwege de grote diversiteit van context, achtergrond en competenties wordt veel van de samenwerking verwacht. Het project duurt 30 maanden, tot eind 2019.
Over DNA in de Bouw
Vereniging De Nieuwe Aanpak in de Bouw (DNA) is naast deelnemer, ook coördinator van dit project. Leden zijn mkb-bedrijven in de bouwsector met een hoge duurzaamheidambitie. DNA in de Bouw was eerder betrokken bij een Europees project om passiefhuistechnologie in Nederland verder te verspreiden: PassREg.
Ballast Nedam gaat geen woningen meer op gas bouwen
Ballast Nedam is van plan alleen nog maar woningen te bouwen die niet op aardgas zijn aangesloten, zo meldt commercieel directeur Onno Dwars in Cobouw. Ook projecten waarvan de plannen al zijn gemaakt zullen worden aangepast. Projecten met een gasaansluiting die al verkocht zijn worden nog wel als zodanig uitgevoerd. Het betreft duizenden woningen en tientallen projecten, waarvan sommige al dicht tegen de uitvoering aanzitten.
Eerder pleitte Dwars al voor een zo snel mogelijk algeheel verbod op gasaansluitingen bij nieuwbouw. Minister Kamp wil per 1 januari 2018 de verplichte gasaansluiting bij nieuwbouw schrappen uit de Woningwet en gemeenten de regie geven. “Als er geen verbod komt, blijven netwerkbeheerders nieuwe gasleidingen aanleggen”, beargumenteerde de commercieel directeur zijn pleidooi vorige week in Cobouw. Ook andere grote bouwers laten in hetzelfde artikel weten voorstander te zijn van een dergelijk snel verbod.
Lees hier het artikel in Cobouw
Zonnepanelen koploper bij verstrekking subsidie voor duurzame energie
Aan een recordaantal van 4.530 projecten is in het voorjaar 2017 ondersteuning vanuit de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE+) toegezegd. Dit is een verdubbeling ten opzichte van de vorige ronde afgelopen najaar (2.197) en een verviervoudiging ten opzichte van de voorjaarsronde 2016 (986). Voor het eerst zijn projecten met opgewekte elektriciteit uit zonnepanelen qua verstrekt budget (2,8 miljard euro) koploper. Het Ministerie van Economische Zaken ondersteunt duurzaam opgewekte energie uit zon, wind, water, geothermie en biomassa in Nederland via deze SDE+ ronde met maximaal 5,8 miljard euro.
Minister Kamp: “Technologieën om elektriciteit uit zonlicht op te wekken, hebben een steeds lagere kostprijs. Het is goed om te zien dat mede als gevolg daarvan de bijdrage van zonnestroom aan de Nederlandse energieproductie duidelijk is toegenomen en nu zelfs het grootste aandeel heeft binnen deze ronde van de Stimuleringsregeling Duurzame Energie. Met bovendien een recordaantal projecten dragen bedrijven en instellingen fors bij aan het behalen van de doelstellingen uit het Energieakkoord.”
De toegewezen projecten in deze voorjaarronde dragen, bij volledige realisatie, met een productie van 21,4 petajoule (PJ) per jaar bij aan de Nederlandse energievoorziening. Dit komt overeen met een bijdrage van 1,1 %-punt aan het aandeel hernieuwbare energie. Nederland heeft in het Energieakkoord een aandeel van veertien procent hernieuwbare energie als doel in 2020 en zestien procent in 2023 afgesproken. Voor deze ronde van de SDE+ was voor bijna 7,1 miljard euro aan projecten ingediend.
Ook in het najaar kunnen bedrijven en (non-profit) instellingen die hernieuwbare energie gaan produceren, weer gebruik maken van de SDE+ regeling. Inschrijving voor de najaarsronde van de SDE+ is geopend van 3 oktober tot 26 oktober 2017. Er is voor de projecten een budget van zes miljard euro beschikbaar.
Ingrijpende renovatie Limburgs Provinciehuis moet leiden tot energielabel B
In april 2017 is gestart met de installatietechnische en bouwkundige renovatie van het Limburgse Provinciehuis. Alle 2.329 raampanelen worden voorzien van drielaagse beglazing. Daarnaast krijgt het gebouw nieuwe klimaatbeheersing, met onder andere klimaatplafonds en ventilatiesystemen, en geïntegreerde LED-verlichting. Verder worden onder andere de toiletruimten vernieuwd. Het gebouw zal uiteindelijk voldoen aan energielabel B.
Edwin Roijers is vanuit Croonwolter&dros, dat het aanbestedingstraject in 2015 won, projectmanager bij de verbouwing: “Het Gouvernement aan de Maas voldoet zelfs bij oplevering aan de toekomstige eisen voor energielabel C dat voor overheidsgebouwen in 2020 gaat gelden. Dat is ons gelukt door creatief mee en verder te denken binnen het gestelde budget. We hebben in een intensief traject met de opdrachtgever de business case doorgerekend en alle scenario’s doorlopen waarin we de effecten van technische oplossingen die werden aangedragen, direct konden duiden. En dan bedoel ik de effecten die duiden op de duurzaamheid, de kosten, de planning en de esthetiek. Want zeker voor een opdrachtgever is het belangrijk dat technische oplossingen geen afbreuk doen aan de beleving van een gebouw voor de gebruikers. Het moet er simpelweg mooi uit blijven zien en prettig blijven om in te werken. Onze opdrachtgever zit middenin het project – letterlijk, want het gebouw blijft in gebruik terwijl het wordt aangepast – dus ze zien direct de effecten van beslissingen. Dat zorgt dat we doorlopend blijven afstemmen of kleine aanpassingen wel passen binnen het oorspronkelijke beeld.”
Wat helpt in het optimalisatieproces, is dat Edwin Roijers als tendermanager al vroeg in het traject betrokken was bij het project. Hij is dus vanaf de aanbestedingsfase tot nu, middenin in het verbouwingstraject, het aanspreekpunt voor de opdrachtgever. Roijers: “Omdat ik al vanaf de aanbesteding meeloop hier, weet ik in de meeste gevallen precies waarom de opdrachtgever bepaalde keuzes maakt. Dat maakt het eenvoudiger die keuzes te matchen met de techniek die mijn collega’s aandragen.”
Tijdens verbouwing in gebruik
Doordat het gebouw in gebruik blijft, is strakke planning een noodzaak. Alle 1.200 gebruikers van het pand verhuizen in fasen tijdelijk naar 125 extra ingerichte werkplekken terwijl de bouwers ‘hun’ bouwdeel aanpakken. Dat vereist afstemming met de betrokken afdeling én het cluster Facilitaire Dienstverlening van de Provincie. Door een goede inventarisatie van de benodigde systemen en gegevens, en de integratie van vakantieplanningen staat voor iedereen steeds de juiste tijdelijke werkplek ter beschikking, inclusief de benodigde documentatie.
Social Return
Roijers: “Overheidsregels vereisen dat dit type projecten ook een maatschappelijke return-on-investment heeft. Die is er uiteraard doordat we straks een veel energiezuiniger gebouw opleveren. Maar we hebben op dit project ook drie mensen aan het werk met een zogeheten afstand tot de arbeidsmarkt. En ook voor dit onderdeel van het project zijn we gaan zoeken naar optimalisaties. Dat betekent dat we deze drie medewerkers mee laten draaien als volwaardige collega’s. En dat werkt: ze krijgen nu al meer verantwoordelijkheid en meer taken. Zoals de Provincie Limburg ons het vertrouwen geeft om ons werk optimaal te doen, zo geven wij die verantwoordelijkheid weer door. Dat schept een band.”
‘Grote bouwbedrijven willen snel verbod op gasaansluitingen bij nieuwbouw’
Onno Dwars, commercieel directeur bij Ballast Nedam, pleit in Cobouw voor een zo snel mogelijk algeheel verbod op gasaansluitingen bij nieuwbouw. Minister Kamp wil per 1 januari 2018 de verplichte gasaansluiting bij nieuwbouw schrappen uit de Woningwet en gemeenten de regie geven. “Maar als er geen verbod komt, blijven netwerkbeheerders nieuwe gasleidingen aanleggen.” Ook andere grote bouwers laten in hetzelfde artikel weten voorstander te zijn van een dergelijk snel verbod.
Het tegengeluid komt van Jan Fokkema, directeur van de vereniging voor projectontwikkelaars. Fokkema wijst op risico’s en kinderziektes die zich niet laten voorspellen en stelt dat de kosten van all electric een stuk hoger liggen dan een woning op een cv-ketel aansluiten. Hij pleit voor een groot aantal proefprojecten met duizenden all electric-woningen op locaties die in overleg met energiebedrijven zijn gekozen. “Voor gemeenten en ontwikkelaars is dit een fantastische uitdaging, maar bouwers, installateurs, toeleveranciers en energiebedrijven moeten dit allemaal wel zien bij te benen. De consument mag niet het kind van de rekening worden.”
Lees hier het gehele artikel in Cobouw
Woningen verwarmd met restwarmte afvalenergiecentrale
Duurzaam Energiebedrijf Roosendaal (DER) heeft in samenwerking met BAM en Thermaflex het lage-temperatuurwarmtenet uitgebreid met de aansluiting van de Nieuwe Wipwei in Roosendaal. Restwarmte van de afvalenergiecentrale van SUEZ wordt benut om de wijk Stadsoevers te voorzien van duurzame warmte. Hiermee zet Roosendaal een volgende stap in het realiseren van haar duurzaamheidsambities.
Met het oog op de toekomst nam DER (opgericht door de gemeente Roosendaal) in 2012 het initiatief om het Smart Climate Grid aan te leggen voor het verwarmen van het Kellebeek college in de wijk Stadsoevers. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van pure restwarmte van 42°C uit de nabij gelegen SUEZ afvalenergiecentrale die anders verloren zou gaan. Nu al bespaart dit meer dan 50% op de energierekening van het Kellebeek college. Met de aansluiting van De Nieuwe Wipwei op dit warmtenet is een volgende mijlpaal bereikt, namelijk het verwarmen van individuele woningen door middel van het enige lage-temperatuurwarmtenet van Nederland. Door gebruik te maken van lage-temperatuur (LT) restwarmte is het warmteverlies kleiner en het thermische rendement hoger.
Om de omwonenden zo min mogelijk overlast te bezorgen, gingen de partners de uitdaging aan om het volledige warmtenetwerk binnen 3 weken te realiseren en tegelijkertijd een toekomstbestendige oplossing te verzekeren. Hiertoe werd een samenwerking aangegaan met Thermaflex (kennispartner en specialist in de ontwikkeling en fabricage van prefab warmtenetwerken) en BAM Infra (expert in de aanleg van infrastructuur en warmtenetten). Toegepast zijn het Cradle to Cradle Certified™ Silver Flexalen leidingsysteem met plug-and-play Flexalink huisaansluitingen.
Van de 60 MWh restwarmtecapaciteit die de Suez centrale nu voorziet, wordt op dit moment 5 MWh benut.
Bekijk de projectvideo: