Onderzoeksraad voor Veiligheid onderstreept noodzaak vakmanschap
Het rapport ‘Koolmonoxide, onderschat en onbegrepen gevaar’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid is kritisch over de installatiesector. Met de kritiek gaan diverse organisaties binnen de installatiesector aan de slag. Het rapport onderstreept het grote belang van vakmanschap. Het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV), gepubliceerd op 18 november 2015, stelt dat 46% van de (bijna-) ongevallen wordt veroorzaakt door cv-installaties en niet alleen door verouderde geisers of gebrek aan onderhoud, zoals vaak wordt verondersteld. De helft van de cv-installaties die problemen veroorzaken is minder dan tien jaar oud en daarvan heeft twee derde een onderhoudscontract. Waarom geven gasinstallaties zoveel ongevallen? Het rapport beschrijft een aantal vaak voorkomende factoren, waaronder: foutieve montage onjuiste uitmonding rookgasafvoer lekken in de rookgasafvoer winddruk en ventilatie foutieve instellingen in de cv-ketel. Vaak is sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Ook wordt in veel gevallen bij onderhoud alleen naar de cv-ketel gekeken terwijl het totale systeem aandacht verlangt. Behalve naar installatiefouten kijkt het rapport ook naar fabrikanten. Zij behoren toestellen te maken die storingsbestendig en ‘failsafe’ zijn. Daarbij moeten de fabriekshandleidingen duidelijker worden, aldus de OvV. De invloed van de consument wordt eveneens genoemd in het rapport. Twee derde van de installateurs ervaart een spanningsveld tussen veiligheid enerzijds en dienstverlening anderzijds. Consumenten zoeken naar de goedkoopste aanbieder wat ten koste gaat van kwaliteit. Niet alle consumenten hebben er bijvoorbeeld begrip voor als bij ketelvervanging ook de rookgasafvoer moet worden geïnspecteerd en zo nodig vervangen. Met de kritiek van het OvV gaan diverse organisaties binnen de installatiesector aan de slag, waaronder brancheorganisatie Uneto-VNI en Kwaliteit voor Installaties Nederland (KvINL) . Alle kennis die nodig is voor veilige installatie en voor het onderhoud is beschikbaar in wet- en regelgeving. Die kennis moet in de regel vertaald worden naar praktijkgerichte documenten, de taak van ISSO, kennisinstituut voor de installatiesector. OvV stelt in haar rapport dat het ISSO-kleintje…
Vernieuwde richtlijn Installaties voor levensloopgeschikte woningen gereed
Afgelopen week werd de richtlijn ISSO 77 Installaties voor levensloopgeschikte woningen uitgereikt aan Marnix Norder, leider van een ‘aanjaagteam’ dat gemeenten en regio’s helpt samenwerking te zoeken en te verbeteren op het gebied van zorg-gerelateerd wonen voor ouderen. De richtlijn moet opdrachtgevers en -nemers in de woningbouw ondersteunen met een overzicht van mogelijke installaties die woningen kunnen voorbereiden op ‘langer zelfstandig thuis wonen’. De uitreiking, door Claudia Reiner (vice-voorzitter Uneto-VNI), vond plaats bij Technologie Thuis Nu!, een initiatief van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB) met vier modelwoningen die laten zien welke bewezen technische mogelijkheden er zijn om te voldoen aan de behoeften van mensen die extra zorg nodig hebben. Om tot een levensloopgeschikte woning te komen, is het van groot belang dat ook vroegtijdig keuzes gemaakt en vertaald worden naar passende technische installaties. Bij het tot stand komen van het ISSO 77 richtlijn zijn experts vanuit onder meer zorginstellingen, woningcorporaties, gemeentes en natuurlijk de bouw en de installatietechniek betrokken. Deze bijzondere samenwerking heeft geleid tot een nieuwe standaard voor het levensloopgeschikt maken van woningen. ISSO heeft de richtlijn opgesteld in opdracht van Uneto-VNI, KIEN en OTIB, gebruik makend van onder meer kennis uit eerdere projecten zoals WelThuis. Verschillende betrokken organisaties waren bij de feestelijke uitreiking aanwezig. Zo sprak onder meer Alzheimer Nederland haar waardering uit voor de richtlijn, als ook voor de interactieve wijze van totstandkoming. Directeur Elly Verbug OTIB, bevestigt dit: “Door de dialoog aan te gaan met alle betrokkenen is er een weloverwogen richtlijn tot stand gekomen, waarmee we inspringen op de wensen en vragen, maar ook recht doen aan de technologische ontwikkelingen.” Vanuit de installatiesector sprak Peter Schneiders van Verkerk Groep over de gevolgen van de richtlijn: “Kennis bundelen is een noodzaak en techniek speelt een enorme rol in de veranderende zorgomgeving.” Henri Soepenberg, directeur van ontwikkelaar ZorgID, bevestigde het belang van de…
Vernieuwde publicatie behandelt het Energie-Index rapport voor woningen
Per 1 januari 2015 is de systematiek van het Energielabel voor woningen gewijzigd. De systematiek is gesplitst in een Energie-Index voor professionele woningbezitters en een energielabel voor particuliere woningeigenaren. De Energie-Index bepaalt onder andere de huurwaarde van een bepaalde woning en is daarmee van belang voor professionele woningbezitters. Wordt de EI geregistreerd in de database van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl), dan wordt er automatisch een energielabel gegenereerd. De methode voor het opstellen van het Energielabel voor woningen is geen onderdeel meer van ISSO-publicatie 82.1. De publicatie is aangepast in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De vernieuwde ISSO-publicatie 82.1 bevat het opnameprotocol voor het opstellen van de Energie-Index. Voor het vaststellen van de Energie-Index is een Nader Voorschrift opgesteld. Dit Nader Voorschrift, dat per 1 januari 2015 van kracht is, is afgestemd op NEN 7120 ‘Energieprestatie van gebouwen, bepalingsmethode’. Op basis van het Nader Voorschrift is door ISSO, in opdracht van RVO.nl, een opnameprotocol ontwikkeld. Dit protocol vormt een belangrijk onderdeel van de vernieuwde ISSO-publicatie 82.1. Een inzage exemplaar van ISSO-publicatie 82.1 ‘Energieprestatie woningen Energie-Index-Rapport’ is te raadplegen op isso.nl. Het opnameprotocol (hoofdstuk 6) is te downloaden van www.isso.nl. De papieren ISSO-publicatie is te bestellen via de winkel op isso.nl. De digitale versie is met een licentie te raadplegen op www.isso-digitaal.nl.
ISSO-publicatie lucht-luchtwarmtepompsystemen
Mede vanwege de ‘groene revolutie’ groeit de vraag naar lucht-luchtwarmtepompsystemen. Daarom is het verschijnen van ISSO-publicatie 99 perfect getimed. Aan de hand van dit technische kennisdocument kan de installatiesector en opdrachtgevers kwaliteit gericht met dergelijke systemen aan de slag. ISSO-publicatie 99 geeft tekst en uitleg bij het ontwerp, de realisatie en het beheer van Lucht-luchtwarmtepompinstallaties. Hierdoor kunnen deze installaties aan alle verwachtingen in comfort en energiegebruik voldoen. Het gaat vooral om het ontwerpen van installatieconcepten met een warmtepomp met lucht als energiebron. Lucht-luchtwarmtepompinstallaties zijn voortgekomen uit systemen die worden gebruikt voor koeling van gebouwen. Door een slim gebruik van het thermodynamisch proces, kunnen deze installaties ook worden ingezet als warmtepomp voor het verwarmen van gebouwen. Een dergelijke installatie wordt vaak al standaard aangelegd in kantoren en winkels. De vraag naar lucht-luchtwarmtepompsystemen groeit hard. Zo dragen deze installaties bij aan de nationale doelstelling voor energiebesparing en toepassing van duurzame energie. ISSO-projectcoördinator Arjan Schrauwen: “Vooral in het voor- en naseizoen ontstaat een zeer energiezuinig koel- en verwarmingssysteem als de optie ‘energie-uitwisseling’ wordt toegepast. Is het aan de zuidkant van het gebouw te warm en aan de noordkant te koud, dan kun je de warmte met lucht-luchtwarmtepompen transporteren naar de andere ruimten. Daarbij vragen lucht-luchtwarmtepompen relatief weinig grote leidingen en kanalen, wat het esthetisch aantrekkelijker maakt. Ze kunnen een hoog comfort leveren en de ruimtes zijn individueel regelbaar.” Toch is niet elk utiliteitsgebouw geschikt voor een lucht-luchtwarmtepomp. Met de publicatie wordt een (juiste) keuze goed onderbouwd. Voor adviseurs en installateurs is de publicatie een leidraad voor ontwerp, onderhoud en beheer. Opdrachtgevers kunnen aan de hand van de publicatie snel een selectie maken uit installatieconcepten. Ook kunnen zij zich een goed beeld vormen van het noodzakelijke onderhoud in de beheerfase. ISSO-publicatie 99 ‘Lucht-luchtwarmtepompinstallaties in utiliteitsgebouwen’ bestaat op papier en digitaal. Het boek is voor € 100, – (excl. btw en verzendkosten) te bestellen via…
ISSO neemt keurmerken en kwaliteit onder de loep
‘Kwaliteit is méér dan een keurmerk’: dit is het thema van de ISSO-najaarsbijeenkomst op donderdag 1 oktober in theater LantarenVenster in Rotterdam. Het kennisinstituut voor de installatiesector houdt de invulling van kwaliteit tegen het licht. En dat gebeurt vanuit verschillende invalshoeken. We zijn er nog niet met keurmerken, stelt ISSO, kennisinstituut voor de installatiesector. Hoe geven bedrijven invulling aan kwaliteit en hoe tonen ze vakmanschap aan? Wat is de betekenis van keurmerken? Daarop zoekt ISSO deze middag de antwoorden. Zo neemt gastspreker Bas Haring de bezoekers mee in zijn visie op kwaliteit. Haring is volksfilosoof en bijzonder hoogleraar ‘publiek begrip van wetenschap’ in Leiden en onder meer bekend van tv-programma’s als ‘Stof’, ‘Haring’ en ‘Altijd Wat’. Gastspreker Willem Koppen neemt een aantal uitvoeringsfouten uit de bouwsector onder de loep: dat kan vermakelijk en pijnlijk zijn, maar bovenal leerzaam! Koppen is directeur van het onafhankelijke bouwkundige expertisebureau Koppen Vastgoed dat de database BIOM.nl beheert, een verzameling van ruim 1.000 foto’s van uitvoeringsfouten. Onderdeel van de ISSO-najaarsbijeenkomst is de uitreiking van de ISSO-award 2015, ereprijs in de installatiesector. Dit jaar zoekt ISSO bedrijven die hun kwaliteit in beeld kunnen brengen aan de hand van een recent project. Hoe toont een bedrijf de kwaliteit aan van de processen in de organisatie, anders dan met een certificaat, erkenning of diploma? De finalisten krijgen een podium op het ISSO-najaarsoverleg, doorgaans bezocht door circa tweehonderd bedrijven uit de installatiesector. Een vakjury kiest de finalisten en de bezoekers van de bijeenkomst kiezen de uiteindelijke winnaar. Voor het inschrijfformulier verwijst ISSO naar isso.nl. Het ISSO-najaarsoverleg vindt plaats op donderdag 1 oktober van 13.30 tot 18.00 uur in theater Lantaren Venster op de Kop van Zuid in Rotterdam. Aanmelden kan via www.isso.nl, menukeuze kennisoverdracht. De kosten zijn € 225,- (excl. btw).
NTR 5076 voorkomt geluidhinder installaties
De nieuwe NTR 5076 ‘Installatiegeluid in woningen en woongebouwen’ voorkomt geluidhinder door installaties. NTR 5076, een uitgave van NEN en ISSO, beschrijft onder meer installatie- en bouwtechnische factoren en maatregelen. Aan de hand van de NTR voldoet de gebruiker aan Bouwbesluit 2012. De meeste woningen en woongebouwen die sinds circa 1990 zijn gebouwd, hebben geen collectieve installaties meer. Een eigen installatie verlangt echter specifieke maatregelen om geluidhinder te voorkomen of te beperken. NTR 5076 wijst de factoren aan die geluid veroorzaken en de te treffen maatregelen. De uitgave richt zich specifiek op ventilatiesystemen, installaties voor toe- en afvoer van water en installaties voor ruimteverwarming en bereiding van warm tapwater. Om verschillende redenen is deze NTR verschenen, onder meer vanwege klachten over geluidhinder van ventilatiesystemen die bijvoorbeeld niet goed ingeregeld zijn. Hierdoor worden de systemen vaak niet goed gebruikt of uitgezet en dat kan vervolgens leiden tot een ongezond binnenmilieu. Daarnaast stelt het Bouwbesluit voortaan ook geluideisen aan installaties van particuliere woningen en woongebouwen. De installatiesector kan geluidhinder voorkomen dankzij deze nieuwe kennis op het gebied van installaties en bouwmethoden. Er is nu meer kennis over de geluidsoverdracht bij schachten en standleidingen en over het voorkomen van waterslag. Dat heeft onder meer geleid tot het computerrekeningprogramma SoundSpotSIM Plus. De NTR 5076 geeft aanwijzingen om met dit programma dit type leidingsystemen en schachten te ontwerpen. Met de SoundSpotSIM Plus is het geluid van riolering en standleiding beter te voorspellen. NTR 5076 richt zich ook op nieuwe ontwikkelingen, zoals liftmachines in liftschachten, energie neutrale warmtepompen voor verwarming en warm tapwater en zware woning scheidende constructies. NTR 5076 ‘Installatiegeluid in woningen en woongebouwen’ is voor € 65, – (excl. verzendkosten en btw) te bestellen via de winkel op www.isso.nl. De digitale versie is te raadplegen met een abonnement op www.isso-digitaal.nl, de digitale bibliotheek van ISSO.
Praktijkinstructie over voorschriften gasinstallaties
Het werken met gasinstallaties brengt een grote verantwoordelijk met zich mee. Maar nog steeds veroorzaken fouten ieder jaar tientallen doden en honderden zieken. De ISSO-instructie ‘Voorschriften gasinstallaties’ bespreekt onder meer praktijkvoorbeelden van het werken met aardgasinstallaties en draagt oplossingen aan. ISSO, kennisinstituut voor de installatiesector, organiseert een instructie voor installateurs en adviseurs met handvatten voor het werken met gasinstallaties. Speerpunt van de instructie is het ontwerpen, installeren en onderhouden van aardgasinstallaties met een maximale belasting van 130 kW. Het betreft bestaande installaties en installaties in nieuwbouw. De instructie is een aanrader voor installateur, werkvoorbereider en servicemonteur. De instructie belicht de inspectie van de omgeving van gastoestellen, te weten beluchting, rookgasafvoer, uitmonding en rookgasafvoer. Ook behandelt de instructie de vervanging van gastoestellen en CLV-systemen, een schoorsteensysteem voor de gestapelde woningbouw waar meer gesloten cv-toestellen op kunnen worden aangesloten. De deelnemers krijgen een overzicht van wijzigingen in de wetgeving, nieuwe normen en de praktijkrichtlijn gasinstallaties NPR 3378. Voorts worden diverse certificeringen van toestellen en bedrijven besproken, waaronder die van Ecodesign, Gaskeur en OK CV. De meeste onderwerpen worden toegelicht met praktijkvoorbeelden. De instructie ‘Voorschriften gasinstallaties’ duurt van 15.00 tot 19.30 uur en wordt gegeven op 11 juni in Rotterdam,17 september in Eindhoven, 8 oktober in Alkmaar, 29 oktober in Zwolle en 5 november in de regio Utrecht. De kosten bedragen € 295,- (excl. btw en inbegrepen een buffet). Aanmelden kan via www.isso.nl onder Kennisbijeenkomsten/Agenda. Bij de instructie hoort het vernieuwde ISSO-Kleintje Gas (het voormalige GAVO).
Praktische informatie over binnenklimaat in ISSO-kleintje
Wat behoort de installateur en de adviseur te weten over binnenklimaat? Dat staat in het nieuwe ISSO-kleintje ‘Binnenklimaat’. De uitgave richt zich in het bijzonder op het binnenklimaat van kantoren, ziekenhuizen en scholen. Het binnenklimaat draait om de behaaglijkheid en de gezondheid van de gebruikers in een gebouw. Kleintje Binnenklimaat beschrijft in een notendop het ontwerpen en in stand houden van goede klimaatinstallaties. Zijn de installaties goed gedimensioneerd en adequaat onderhouden, zijn voldoende verse luchttoevoer en de juiste temperatuur gegarandeerd, wordt tocht voorkomen en zijn de eindgebruikers tevreden, dan is het werk goed gedaan. Daarvoor beschrijft het ISSO-kleintje alle noodzakelijke stappen. Het handzame en praktijkgerichte boekje is een uitgave van ISSO, kennisinstituut voor de installatiesector. Het ISSO-kleintje toont aan hoe installaties en bouwkundige kenmerken de behaaglijkheid en de gezondheid van gebouwgebruikers beïnvloeden. Hierdoor weet de installateur of adviseur welke (prestatie-) eisen nodig zijn om een comfortabele woon/werk/leerplek te garanderen. Aan de hand van het ISSO-kleintje bepalen de installateur en adviseur ook wat de juiste ontwerptemperatuur is of wat klachten veroorzaakt over droge lucht. Ook is te lezen welk installatiegeluid aanvaardbaar is en wat de belangrijkste parameters zijn voor metingen bij een opleveringscontrole. ISSO-kleintje ‘Binnenklimaat’ is voor € 50,- (excl. verzendkosten en btw) te bestellen via de winkel op www.isso.nl. De digitale versie is te raadplegen met een abonnement op www.isso-digitaal.nl, de digitale bibliotheek van ISSO.
Eerste technische handboek over biomassa gestookte ketels
De techniek voor biomassa gestookte ketels staat in het ISSO-handboek ‘Biomassaverbrandingsinstallaties’, de eerste technische handleiding op dit gebied. Het boek is dé kennisbron voor ontwerper, installateur en beheerder. Hiermee heeft de installatiesector een antwoord op de sterk groeiende markt van biomassa gestookte ketels. Biomassa gestookte ketels worden vooral gebruikt voor de levering van warm water in grote gebouwen. De afname van dergelijke ketels is de afgelopen vijf jaar verdubbeld van circa 1.000 naar circa 2.000 installaties. Het marktpotentieel stijgt extra door Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE), een subsidieregeling van het ministerie van Economische Zaken. ISSO, het kennisinstituut voor de installatiebranche, speelt in op deze groeiende markt met een technische handleiding voor ontwerper, installateur en beheerder. Gebruik van het handboek komt de kwaliteit, de veiligheid en het imago van de biomassa-installatie ten goede. Het handboek is mede mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB) en Stichting Promotie Installatietechniek (PIT). Het praktijkgerichte handboek beschrijft het ontwerp, de keuze van verschillende systeemcomponenten, het installeren en het beheer. De nadruk ligt op de verschillen met gasgestookte installatie, bijvoorbeeld brandstofopslag, brandstoftoevoer, verbrandingstechnologie en asafvoer. De uitgave vormt ook de basis voor de in ontwikkeling zijnde BRL6000-22 ‘Ontwerpen, installeren en onderhouden van met biomassa gestookte cv-ketels’. Professionals die straks werken volgens deze boordelingsrichtlijn, kunnen zich op dit gebied laten certificeren. Met dit kwaliteitslabel onderscheidt de professional zich in de markt. Het handboek ‘Biomassaverbrandingsinstallaties’ is via de winkel op www.isso.nl in te zien en te bestellen voor € 125,- (excl. btw en verzendkosten). Het boek verschijnt medio februari. Met een abonnement op www.isso-digitaal.nl is ook de digitale versie te raadplegen. Opleidingen en examens op het gebied van duurzame energie, waaronder biomassaverbrandingsinstallaties, staan op www.QBIS.nl, kwaliteitsregister Bouw & Installatiesector Nederland.
Papieren publicaties gekoppeld aan digitale rekentools
De gebruikers van ISSO-publicaties 27 ‘Kwaliteitseisen luchtfilters voor ventilatiesystemen en luchtreinigers’ en/of ISSO-Kleintje ‘U- en Rc-waarden’ hebben vanaf nu toegang tot bijhorende tools door het scannen van de omslag van deze uitgaven met de Layar-app. De Layar-app, op smartphone of tablet, is gratis te downloaden via de App-store of Google Play. Bij het scannen van de omslag verschijnt er een link naar de bijhorende tool in beeld. ISSO zal in de toekomst meer papieren uitgaven koppelen met digitale toepassingen via Layar. Met de nieuwe softwaretool ‘U- en Rc-waarden’ bepaalt men snel en eenvoudig alle denkbare waarden. Daardoor heeft de gebruiker ook vat op afwijkende situaties en materiaaldikten. De rekentool wordt gebruikt in combinatie met het ISSO-kleintje ‘U- en Rc-waarden’. Aan de hand van dit zakboekje bepaalt men de U- en Rc-waarde van een bouwkundige scheidingsconstructie voor de berekening van het warmteverlies, de koellast of energieprestaties. Het praktijkgerichte handboekje bevat tabellen met veel voorkomende situaties en materiaaldikten. Wijkt de praktijk af van de normale situatie, dan komt de softwaretool van pas. Met de rekentool LCC Luchtfilters berekent de gebruiker de life cycle costing van luchtfilters. In combinatie met ISSO-publicatie 27 komt men te weten of vervanging van de luchtfilter nodig is. Voor het vervangen van luchtfilters worden verschillende aspecten getaxeerd. De financiële rekenvoorbeelden in de softwaretool gaan uit van een maximale benutting van de stand tijd. De andere aspecten waarop men controleert staan in ISSO-publicatie 27 ‘Kwaliteitseisen luchtfilters voor ventilatiesystemen en luchtreinigers’. Voor meer informatie: www.isso.nl