Installateurs en technisch dienstverleners merken dat het protocol ‘Samen veilig doorwerken’ een positief effect heeft. Tegelijkertijd blijven de vooruitzichten voor de branche zorgelijk. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van brancheorganisatie Techniek Nederland. Vergeleken met een maand geleden zijn de klanten van installateurs vaker bereid om werkzaamheden te laten uitvoeren. Toch verwacht driekwart van de respondenten dat de omzet in april en mei lager zal zijn dan een jaar geleden. Veel ondernemers in de technieksector verwachten dat ze een beroep zullen moeten doen op de NOW-regeling (werktijdverkorting).

Direct na het begin van de crisis legde Techniek Nederland haar leden een Corona Quick Scan voor. Uit dat onderzoek kwam een alarmerend beeld naar voren. De uitkomsten vormden voor de brancheorganisatie belangrijke informatie in de gesprekken met het kabinet. Ruim een maand later heeft Techniek Nederland het onderzoek herhaald. De Corona Quick Scan 2 laat zien dat in de branche grote zorgen zijn over de toekomst, maar ook voorzichtig optimisme.

Protocol ‘Samen veilig doorwerken’
In maart van dit jaar had 90% van de installateurs te maken met klanten die geen werkzaamheden wilden laten uitvoeren. De angst voor besmetting overheerste. De nieuwe quick scan laat zien dat nog maar 52% van de deelnemende bedrijven bij (een deel van) de klanten niet aan het werk kan. Blijkbaar hebben steeds meer klanten er vertrouwen in dat installateurs dankzij het protocol ‘Samen veilig doorwerken’ op een verantwoorde manier hun werk kunnen doen.

Omzetdaling
Over de omzetontwikkeling zijn de meeste installateurs pessimistisch. Van de bedrijven die aan het onderzoek deelnamen verwacht 75% een omzetdaling in april en mei, ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Maar liefst 54% van de respondenten houdt rekening met een omzetverlies van meer dan 10%.

Werktijdverkorting en andere steunmaatregelen
De steunmaatregelen uit het noodpakket van de overheid blijken nodig voor de technieksector. Door de omzetdalingen verwacht 30% van de respondenten een beroep te moeten doen op de NOW-regeling (werktijdverkorting). Daarnaast denkt 41% van de respondenten een beroep te gaan doen op een andere beschikbare regeling. Het gaat dan om uitstel van belastingbetaling, het besluit bijstandverklaring zellfstandigen (Bbz) en/of de verruimde borgstelling midden- en kleinbedrijf (BMKB-regeling).

Gevolgen zichtbaar na de zomer
De Corona Quick Scan 2 laat de verwachting zien die installateurs hebben voor de maanden april en mei. Waarschijnlijk zullen de gevolgen van de coronacrisis voor de installatiebranche na de zomer aanzienlijk groter worden. Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland: “Over een paar maanden zijn veel projecten afgerond. De vrees bestaat dat zakelijke opdrachtgevers daarna minder bereid zijn om te investeren. Bovendien daalt het consumentenvertrouwen. Die combinatie zal waarschijnlijk leiden tot minder werk.”

Minder flexibele én vaste banen
Ook de werkgelegenheid staat als gevolg van de coronacrisis onder druk. Ongeveer 30% van de installateurs verwacht in april en mei minder gebruik te maken van flexibele arbeidskrachten. Ook voor werknemers met vaste contracten zijn de vooruitzichten niet goed; zo’n 5% van de ondervraagde installateurs verwacht vaste werknemers te moeten ontslaan.

Leveringen blijven onzeker
De coronacrisis zorgt voor haperingen in de levering van materialen en apparatuur uit het buitenland. Dit kan leiden tot vertraging bij de uitvoering van projecten. 44% van de respondenten verwacht dat de levering van materialen in april en mei vertraging oploopt.

Optimisme voor de lange termijn
Ondanks de zorgelijke uitkomsten van de Corona Quick Scan 2 is Terpstra toch enigszins optimistisch voor de langere termijn. “Techniek Nederland heeft afspraken met de overheid gemaakt om werk naar voren te halen. Dat heeft een dempend effect op deze crisis. Bedrijven en industrie zouden dit goede voorbeeld moeten volgen. Bovendien is dit hét moment om woningen en gebouwen te verduurzamen. Zo komen we straks sterker uit deze crisis.”

Uitkomsten Corona Quick Scan 2

De nieuwe conjunctuurenquête van Techniek Nederland laat een ontluisterend beeld zien. Een groot aantal bedrijven verwacht personeel te moeten ontslaan of minder vakmensen te zullen inlenen in het tweede kwartaal. Ook staat de omzet fors onder druk. Maar de echte klap van de coronacrisis moet nog komen, vreest de branchevereniging.

Bijna 40% van de grote en middelgrote installatiebedrijven verwacht monteurs te moeten ontslaan. Bovendien denkt meer dan 80% van de bedrijven in het tweede kwartaal minder technische vakmensen in te lenen. Driekwart van de grote en middelgrote bedrijven in de sector houdt in de maanden april tot en met juni rekening met een aanzienlijke omzetdaling. Deze en andere gegevens zijn te vinden in de meest recente conjunctuurenquête van ondernemersorganisatie Techniek Nederland.

Kleine bedrijven
“Uit een quick scan van drie weken geleden konden we al concluderen dat ook kleine bedrijven met minder dan 25 werknemers getroffen worden door de crisis”, aldus woordvoerder Dick Reijman. “Over twee weken komen we met de uitkomsten van een nieuwe quick scan. Dan weten we ook wat de actuele stand van zaken is bij kleine bedrijven.”

Marktsegmenten
Volgens Reijman worden alle marktsegmenten vrijwel even hard getroffen. “Of het nu gaat om de woningbouw, utiliteit, industrie, nieuwbouw of renovatie, ze krijgen allemaal te maken met een daling van de orderportefeuille.”

Onderlinge verschillen
Maar op een ander niveau zijn er wel degelijk verschillen te bespeuren. “Het beeld is niet eenduidig. Zo krijgen we ook signalen binnen, dat bepaalde installatiebedrijven nog volop werk hebben.” Te denken valt bijvoorbeeld aan installateurs die voornamelijk actief zijn in beheer en onderhoud. “Een kapotte ketel zal sowieso moeten worden vervangen, daarnaast gelden er nog allerlei wettelijke verplichtingen voor onderhoud en inspectie aan technische installaties waar klanten, crisis of niet, toch aan moeten voldoen.

Veilig werken
“Overigens zien we dat het overgrote deel van de installatiebedrijven gebruik maakt van het protocol Samen veilig doorwerken waarover Techniek Nederland samen met de overheid afspraken heeft gemaakt. Het protocol helpt ons om de werkzaamheden waar mogelijk veilig te laten plaatsvinden.”

Uitbreiding NOW nodig
Ook kunnen er binnen bedrijven grote verschillen zijn. “Bijvoorbeeld als de ene vestiging nog een volle orderportefeuille heeft en de andere een fikse omzetdaling ziet.” Techniek Nederland vindt daarom dat concerns niet alleen als geheel in aanmerking moeten komen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Als ook afzonderlijke bedrijfsonderdelen gebruik kunnen maken van de NOW, kunnen we onnodig verlies van arbeidsplaatsen voorkomen, aldus Reijman. Gisterenavond heeft de Tweede Kamer gestemd over een uitbreiding van de NOW-regeling.

Grote klap
Hoe dan ook, de echte klap moet nog komen, verwacht Techniek Nederland. “Er lopen nu nog veel projecten, maar de vraag is hoe de situatie er later dit jaar zal uitzien.” Zoals bekend verwachten het IMF en andere gezaghebbende financiële instituten dat de economie een enorme dreun gaat krijgen. “Wanneer consumenten minder te besteden hebben en ook bedrijven de hand op de knip gaan houden, heeft dat gevolgen voor de hele Nederlandse economie, dus ook de installatiebranche.”

Toekomst
Maar als de effecten van de coronacrisis eenmaal zijn uitgewerkt, dan oogt de toekomst weer rooskleurig. “Ontwikkelingen als digitalisering en de energietransitie zullen doorzetten. De verwachting is dat de technieksector na deze crisis weer hard gaat groeien. We moeten daarom wel voorkomen dat er nú geen banen en bedrijven verloren gaan.” Zoals bekend ging het daar fout in de bouwsector tijdens de vorige economische crisis. Toen was er een massale uitstroom van vakmensen  (tienduizenden arbeidsplaatsen), waardoor het herstel trager verliep op het moment dat de economie weer aantrok en de stijgende marktvraag bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw niet goed kon worden ingevuld.

De installatiebranche gaat de komende tijd flink gebukt onder de coronacrisis. De werkgelegenheid komt onder zware druk te staan. Bijna 40% van de grote en middelgrote installatiebedrijven verwacht monteurs te moeten ontslaan. Bovendien denkt meer dan 80% van de bedrijven in het tweede kwartaal minder technische vakmensen in te lenen. Driekwart van de grote en middelgrote bedrijven in de sector houdt in de maanden april tot en met juni rekening met een aanzienlijke omzetdaling. Deze en andere gegevens zijn te vinden in de meest recente conjunctuurenquête van ondernemersorganisatie Techniek Nederland.

Nog maar enkele weken geleden was het sentiment in de installatiebranche uitgesproken positief. Sinds het begin van de coronacrisis is de stemming volledig omgeslagen. Ongeveer de helft van de installateurs en technisch dienstverleners verwacht dat de orderportefeuilles zeker 2,5% kleiner zullen zijn dan een jaar eerder. Die verwachting geldt voor de woningbouw en utiliteitsbouw en bij industriële klanten. De daling raakt zowel de nieuwbouw en renovatie als onderhoudswerkzaamheden. Ook technisch dienstverleners in de infra zullen het moeilijk krijgen. Een derde van de respondenten verwacht minder orders te kunnen boeken voor infrastructurele projecten.

De echte klap komt nog
Voorzitter Doekle Terpstra denkt dat de werkelijke stemming binnen de technieksector nog niet volledig doorklinkt in de cijfers. “Het beeld is nu al zeer verontrustend. Maar de gevolgen van de crisis zijn nog niet eens volledig zichtbaar in deze cijfers. In het tweede kwartaal teren wij nog op projecten die vóór de crisis zijn verstrekt. Ik maak me zorgen dat de echte klap nog moet komen.”

NOW-regeling voor werkmaatschappijen
Als het aan Terpstra ligt, moet de overheid zoveel mogelijk doen om de gevolgen van de crisis te dempen. Hij vindt dat concerns niet alleen als geheel in aanmerking moeten komen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). “Als ook afzonderlijke bedrijfsonderdelen gebruik kunnen maken van de NOW, kunnen we onnodig verlies van arbeidsplaatsen voorkomen. Het is cruciaal dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid én de Tweede Kamer kiezen voor een uitbreiding van de NOW-regeling.” De Tweede Kamer stemt vandaag over een motie hierover.

Groei na de crisis
Terpstra maakt zich zorgen over de gevolgen van de coronacrisis voor zijn branche op de korte termijn. Kijken we iets verder, dan is hij aanzienlijk optimistischer. “Ontwikkelingen als de energietransitie en de digitalisering zullen de komende tijd alleen maar belangrijker worden. De verwachting is dat de technieksector na deze crisis weer hard gaat groeien. We moeten daarom wel voorkomen dat er nú geen banen en bedrijven verloren gaan.”

Ieder kwartaal een nieuw onderzoek
Techniek Nederland peilt elk kwartaal de stemming in de techniekbranche. De installatiekoepel legt dan een aantal vragen voor aan de aangesloten grote en middelgrote installatiebedrijven en technisch dienstverleners.