Veel mensen hebben geen idee of een warmtepomp geschikt is voor hun woning
Steeds meer organisaties en deskundigen zien de (hybride) warmtepomp als een serieus en duurzaam alternatief voor de traditionele cv-ketel. Tegelijkertijd blijkt dat consumenten nog maar weinig weten over de mogelijkheden van de warmtepomp. Ook hebben veel mensen geen idee of hun woning geschikt is voor verwarming met behulp van een warmtepomp. Het zijn enkele uitkomsten van een onderzoek dat allround technisch dienstverlener Feenstra deed onder een groot aantal huurders en bezitters van een eigen woning.
Ruim 75% van de ondervraagden in het bewonerspanel van Feenstra verwarmt de woning nog altijd met een gasgestookte cv-ketel. Meer dan de helft van hen heeft geen concrete plannen om te gaan investeren in een duurzaam alternatief, zoals een warmtepomp, een zonneboiler of zonnepanelen. Bijna driekwart van de mensen heeft geen idee wat de energietransitie en gasloos wonen voor hun woning en voor hun situatie precies zal gaan betekenen.
Advies over duurzaamheid is een taak van de overheid
Ondanks het gebrek aan kennis zijn maar weinig mensen op zoek naar adviezen over het verduurzamen van hun woning. Sterker nog: tweederde van de ondervraagden zegt geen behoefte te hebben aan een persoonlijk duurzaamheidsadvies. En als er dan toch een advies nodig is, zijn verreweg de meeste bewoners niet bereid daarvoor in de buidel te tasten. Maar liefst 80% vindt dat advies over de energietransitie in hun woning gratis zou moeten zijn, omdat het een taak van de overheid is. Ernie van Dalen, operationeel directeur van Feenstra: “Wij hebben het Manifest Rendementseis cv-ketels onderschreven, omdat we daarmee de energietransitie in Nederland kunnen versnellen. Dan komt al snel de (hybride) warmtepomp in beeld als alternatief voor de gasgestookte cv-ketel. De overheid heeft op dit gebied een rol en blijkbaar vinden veel consumenten dat ook. Maar dat betekent niet dat wij op de overheid gaan zitten wachten. We geven nu al dagelijks tientallen mensen advies over het verduurzamen van hun woning.”
Een hybride warmtepomp werkt samen met de cv-ketel
Bij een hybride warmtepompsysteem zorgt een warmtepomp samen met een cv-ketel voor de verwarming van het huis. De warmtepomp haalt warmte uit de omgevingslucht en transporteert die naar de woning. De cv-ketel zorgt voor warm water en verwarmt bij wanneer het in de winter erg koud is. Een (hybride) warmtepompsysteem werkt het beste in een goed geïsoleerde woning, met dubbelglas en een lagetemperatuurverwarming, zoals bijvoorbeeld vloerverwarming.
‘Vakkundig geïnstalleerde warmtepompen leveren geen geluidhinder op’
Afgelopen zaterdag besteedde het tv-programma Kassa aandacht aan kritiek van enkele consumenten op het geluidsniveau van warmtepompen. Uneto-VNI benadrukt als reactie hierop dat een warmtepomp die vakkundig en op de juiste plaats wordt geïnstalleerd, geen geluidsproblemen hoeft te veroorzaken.
‘Het is bekend dat warmtepompen in bepaalde omstandigheden een geluid kunnen produceren dat bij sommige mensen als hinderlijk wordt ervaren’, legt de brancheorganisatie uit op haar website. ‘Als je de warmtepomp echter vakkundig en op de juiste plek laat installeren, hoef je geen last van het geluid te hebben. Als de consument tóch hinder heeft van geluid, kan de installateur de warmtepomp voorzien van zwaardere trillingdempers, een trillingdempende montagebalk of een geluidwerende omkasting. Dan hoor je het apparaat nauwelijks. Ook kun je veel apparaten op de nachtregeling zetten waardoor ze ’s nachts minder toeren en dus geluid maken.’
‘Het geluidsniveau is onder andere afhankelijk van het type warmtepomp’, legt Uneto-VNI verder uit. ‘Een bodemwarmtepomp maakt minder geluid dan een hybride warmtepomp die warmte haalt uit de buitenlucht. Hoeveel geluid een warmtepomp produceert, is terug te vinden op de productkaart die bij elke warmtepomp is bijgesloten.’
Daarnaast adviseert de brancheorganisatie om toch vooral vakbekwame warmtepomp-installateur in te schakelen, uiteraard één die is aangesloten bij Uneto-VNI.
Consumentenbond laat hybride warmtepompen testen in de praktijk
De Consumentenbond laat tien hybride warmtepompen testen. Dat gebeurt op energiegebruik, prestatie (een goede, snelle en stabiele temperatuurregeling) en geluidsproductie. De Hanzehogeschool Groningen en TNO voeren het onderzoek uit in een speciale ‘testwoning’. De resultaten worden in het najaar van 2018 gepubliceerd in de Consumentengids.
Uit een enquête van de Consumentenbond onder 10.000 consumenten blijkt dat een derde van de respondenten overweegt een hybride warmtepomp aan te schaffen. Verrassend veel, aangezien het om een relatief onbekende en dure investering gaat. De hoge prijs is voor 36% van de ondervraagden ook de reden om juist niet over te willen stappen op een warmtepompsysteem.
Een hybride verwarmingssysteem kost, zo meldt de Consumentbond op haar site, tussen de €4000 en €7000, inclusief installatiekosten en subsidie. ‘Consumenten kunnen vervolgens tot 75% besparen op hun gasverbruik. Daar staat wel een toename van het stroomverbruik tegenover. De test moet uitwijzen hoeveel een consument per saldo bespaart.’
De hybride warmtepomp is een combinatie van een hr-ketel en een elektrische warmtepomp. Alleen voor warm water uit de kraan en als het heel koud is (bijvoorbeeld als het vriest), springt de cv-ketel bij. Een hybride opstelling wordt gezien als één van de opvolgers van de gasgestookte, hr-ketel.
De initiatiefnemers van het praktijkonderzoek zijn naast de Consumentenbond, Cogas, Enpuls, GasTerra, Gasunie, N-tra en Vereniging Eigen Huis.
Gasloos verwarmen met een warmtepomppaneel
DOEN Participaties en PDENH participeren in Triple Solar, de Nederlandse uitvinder van het wereldwijd gepatenteerde geluidloze warmtepomppaneel. Een warmtepomppaneel combineert een zonnepaneel (elektra) met een thermisch systeem waardoor het systeem het hele jaar door geluidloos warm water kan leveren voor verwarming en tapwater. Het warmtepomppaneel wordt gemonteerd in plaats van een gewoon zonnepaneel. Het door TNO geteste paneel is inmiddels in meer dan 100 gebouwen in binnen- en buitenland toegepast. De projecten zijn intussen uitgebreid naar appartementencomplexen en woonwijken. Nieuwste klant is dierentuin Artis in Amsterdam, waar Triple Solar het restaurantgebouw de Twee Cheetahs verduurzaamt.
Cees Mager, CEO van Triple Solar: “De markt voor gasloos verwarmen is in een versnelling gekomen door de wens van de consument en de push vanuit de politiek en overheid om vanaf 2020 geen fossiele brandstof (gas) in nieuwbouw te gebruiken. Onze missie is de consument voor te lichten in deze totaal nieuwe markt en een betrouwbaar en geluidloos alternatief te bieden voor de gasketel.”
“De hybride warmtepomp is geen sjoemeldiesel”
Arie en Martin Kroon namen het vorige week in de Volkskrant op tegen de hybride warmtepomp en daarbij zijn ze behoorlijk uit de bocht gevlogen. Door de warmtepomp met een sjoemeldiesel te vergelijken, slaan ze de plank volledig mis. De warmtepomp zal de komende jaren uitgroeien tot een ware versneller van de energietransitie. Eind maart presenteerde installatiekoepel UNETO-VNI samen met diverse partners een manifest dat veel heeft losgemaakt. Helaas hebben de heren Kroon en Kroon niet de moeite genomen dat manifest ook daadwerkelijk te lezen.
In het manifest pleiten we voor een hogere rendementseis voor verwarmingsinstallaties. Dat moet ertoe leiden dat we in Nederland vanaf 2021 geen traditionele, gasgestookte cv-ketels meer plaatsen. In plaats daarvan stappen we over op hybride systemen: een elektrische warmtepomp die alleen op piekmomenten nog gebruik maakt van aardgas.
Volgens de heren Kroon wordt de elektriciteit die nodig is voor de warmtepomp grotendeels opgewekt met fossiele energie. Dat is juist, maar daarbij staren ze zich blind op de situatie van vandaag en gaan ze voorbij aan de technologische ontwikkelingen. Binnen afzienbare tijd maken we kennis met nieuwe toepassingsmogelijkheden van zonne-energie, zoals integratie in daken, gevels en ramen. De elektriciteit van zonnepanelen kunnen we binnenkort opslaan, terwijl ook het landelijk elektriciteitsnetwerk duurzamer wordt dankzij nieuwe zonnevelden en windparken. Een warmtepomp zonder CO2-uitstoot is op termijn wel degelijk bereikbaar.
Net als Arie en Martin Kroon vinden wij dat we het energieverbruik moeten terugdringen door isoleren en optimaal inregelen. Maar terwijl we dat doen, moeten we óók innoveren. Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, hebben we alle opties nodig. En zeker de hybride warmtepomp, die óók goed toepasbaar is in oudere, minder goed geïsoleerde huizen.
In het manifest dat wij aan Diederik Samsom hebben overhandigd, staat niet dat wij de cv-ketel in 2021 willen verbieden. Wat we wél voorstellen is een rendementseis voor verwarmingsinstallaties. In de praktijk zal in de meeste gevallen alleen een combinatie van een cv-ketel met een duurzaam alternatief (hybride warmtepomp of zonneboiler) aan die eis kunnen voldoen. Tegelijkertijd pleiten we voor de beschikbaarheid van woning-gebonden financieringsmogelijkheden. Bovendien stellen we nadrukkelijk dat de duurzame systemen beter en compacter moeten worden en minder geluid moeten maken. Alternatieve oplossingen, zoals aansluiting op een warmtenet, sluiten wij natuurlijk niet uit.
Volgens de heren Kroon wijzen fabrikanten en installateurs duurzame koudemiddelen in de warmtepompen af. Dat is onjuist. Conform EU-afspraken uit 2013 stappen fabrikanten steeds vaker over op milieuvriendelijke alternatieven. Een andere bewering: jaarlijks lekt 6 procent koudemiddel weg. Complete onzin. Het circuit is hermetisch gesloten en volledig van metaal. Daar lekt geen druppel uit weg. Daarnaast moeten monteurs voldoen aan strenge eisen. Ze moeten beschikken over een zogenaamd F-gassencertificaat.
Als uitsmijter komen Arie en Martin Kroon aanzetten met ‘de grootste bottleneck’: het tekort aan technische vakmensen. Hadden de heren de media een béétje gevolgd, dan zouden ze weten dat wij geen gelegenheid onbenut laten om publiek en politiek op die uitdaging te wijzen. En we constateren het niet alleen, we dóen er ook iets aan. Met een grootschalig opleidingsprogramma stomen we onze technici klaar voor nieuwe technieken.
Gemopper en gebrek aan durf helpen het klimaat en de Groningers niet verder. Voor een CO2-neutrale gebouwde omgeving is een vooruitstrevend beleid nodig, veel enthousiasme én goede ideeën. Die inzet mogen we van iedereen verwachten; óók van experts zoals Arie en Martin Kroon.
Doekle Terpstra
Voorzitter UNETO-VNI
Hogeschool ontwikkelt propaan-warmtepomp voor Nederlandse situatie
De komende twee jaar gaat de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen een prototype ontwikkelen van een duurzame warmtepomp voor bestaande woningen. Deze propaan-warmtepomp zal specifiek worden afgestemd op de Nederlandse situatie. Vijf andere kennisinstituten en marktpartijen werken mee aan dit project. De resultaten zullen beschikbaar worden gesteld aan de Nederlandse warmtepompindustrie, die het product vervolgens kan doorontwikkelen tot een betaalbaar serieproduct.
Het doel van het project High Performance Little Air Unit Natural Charge Heatpump (HP-Launch) is het ontwikkelen van een warmtepomp met een betere efficiency dan de huidige systemen, aantrekkelijke kostprijs en goede inpassingsmogelijkheid in Nederlandse woningen. De projectpartners hebben de intentie om de sector na HP-Launch verder te ondersteunen om de ontwikkelde kennis naar de markt te brengen. HP-Launch moet ook de concurrentiepositie van de Nederlandse warmtepompfabrikanten versterken.
HP-Launch verbetert het rendement door het technisch ontwerp en de aansturing van de warmtepomp goed aan te laten sluiten bij de behoefte van een Nederlandse woning. De kosten worden laag gehouden door een efficiënt ontwerp. Een compact ontwerp en een aangepaste vormgeving moeten deze warmtepomp beter geschikt maken voor de gemiddelde Nederlandse woning, waarin maar beperkte ruimte is voor installaties. Er wordt gebruik gemaakt van het natuurlijke koudemiddel propaan. Door een zeer kleine koudemiddelinhoud worden de risico’s van propaan met betrekking tot brandbaarheid ondervangen. Elementen uit deze ontwikkeling kunnen volgens de ontwikkelaars ook worden gebruikt in alternatieve systemen, zoals warmtepompen met bodembron- of koelinstallaties.
Alternatieven voor de cv-ketel: vooral maatwerk
Vorige week was er veel te doen om de oproep van onder andere Uneto-VNI om binnen drie jaar in bestaande woningen geen gasketel meer te installeren. Als alternatief stelt de brancheorganisatie de hybride warmtepomp voor. Voor en tegenstanders duikelen sindsdien over elkaar heen: te duur, te rooskleurig, eindelijk een eerste stap gezet… Vooralsnog wordt er vooral geargumenteerd op basis van aannames, waarbij het vooral opvalt dat de uiteindelijke oplossing voor de bestaande bouw niet eenduidig is maar maatwerk betreft.
Praktijkvoorbeelden zijn daarom welkom. Een – misschien enigszins gekleurd – maar toch interessante praktijkbeschrijving vonden we op deze LinkedIn-pagina. Een woning uit 1999 die al een jaar lang ‘prima warm wordt gehouden met een all-electric installatie. ‘Er is ook meer dan voldoende warm tapwater en, zo nodig, koeling.’
De 15 PV-panelen hebben 3911 kWh opgewekt. De warmtepomp heeft 3642 kWh verbruikt. Daarnaast verbruikten de ventilatie-unit en de keukenboiler samen ongeveer 350 kWh. De eigenaar kwam dus slecht zo’n 80 kWh te kort. Geen slecht resultaat, vindt hij zelf. De details achter deze getallen legt hij op zijn pagina haarfijn uit.
‘Wiebes, blijf van de hr-ketel af’
‘Consumenten hebben geen idee wat er bij komt kijken om je huis met dure warmtepompen te verwarmen. Installatiebranches en milieubewegingen schetsen een te rooskleurig beeld.’ Dat is de teneur van een opiniestuk in de Volkskrant. ‘Volgens fabrikanten en milieubewegingen zijn warmtepompen een wonder van duurzaamheid; ons doet het aan sjoemeldiesels denken’, leggen de auteurs uit. Ze schetsen vijf ‘fundamentele’ problemen. Hun advies: ‘Wiebes, blijf van de hr-ketel af’.
Hybride oplossingen: schone schijn?
Veel aandacht gisteren voor het pleidooi van onder andere Uneto-VNI om de ‘solo cv-ketel’ binnen drie jaar uit te bannen. In de landelijke media waren er vooral zorgen over de ‘forse’ kosten die dit voor huiseigenaren mee zou brengen. Ook al omdat in veel gevallen de woning bijvoorbeeld beter geïsoleerd zou moeten worden. Op onze LinkedIn-pagina vielen woorden als ‘rampscenario’, ‘misleidend’, ‘gedachteloos’ en ‘opportunistisch’ op te tekenen. Maar er is ook het besef dat apathie zo langzamerhand plaats begint te maken voor actiegerichtheid.
‘Vanaf 2021 mogen huiseigenaren hun cv-ketel alléén nog vervangen in combinatie met een hybride warmtepomp, een zonneboiler of een ander duurzaam alternatief’, zo meldt het manifest dat Uneto-VNI en een groot aantal andere organisaties presenteerden. Voorzitter Terpstra van Uneto-VNI wijst erop dat de toepassing van hybride warmtepompen inmiddels relatief eenvoudig is. Pijnpuntje is nog wel de financiering ervan. Om de plaatsing van duurzame cv-systemen voor iedereen financieel haalbaar te maken, pleit het manifest daarom voor de snelle introductie van gebouw-gebonden financiering.
‘Uitspraken zonder uitzicht’
‘Inspraak zonder inzicht leidt tot uitspraken zonder uitzicht’, dacht Chris Zijdeveld van de stichting Passief Bouwen meteen toen hij van dit manifest hoorde. ‘Onmiskenbaar ontvouwt zich het rampscenario van mensen die duizenden euro’s investeren maar er geen betere woning voor terugkrijgen. Als ze pech hebben zullen ze het ’s winters koud hebben en een gigantische elektriciteitsrekening krijgen. Elektriciteit van kolencentrales. Wie een warmtepomp inbouwt zonder eerst de woning drastisch te verbeteren, is bezig als een kip zonder kop. De enige verantwoorde weg om Nederland van het gas af te krijgen is de energievraag fundamenteel verlagen. Bij een goede aanpak geeft dat ook een enorme woningverbetering, een hoger thermisch comfort en een betere kwaliteit binnenlucht. De misleidende term hybride warmtepomp die wordt gebruikt haalt Nederland helemaal niet van het gas af. Het is een gasketel voor de koude dagen met een kleine warmtepomp voor de basislast. Behoud ons voor kretologie, verlaag de energievraag van het casco in plaats van te kiezen voor schijnoplossingen.
Cv-ketels niet gedachteloos vervangen
Marjet Rutten, aanjager, innovator en marketeer voor de bouw-, installatie- en vastgoedsector, benadrukt vooral dat cv-ketels niet gedachteloos vervangen zouden moeten worden. ‘De komende 15 jaar gaan mensen niet investeren in iets anders. Dat betekent dat die woningen voor 2021 + 15 = 2036 niet van het gas los komen. Dat maakt het voor gemeenten ook lastiger. Maar die gemeenten zijn wel als eerste aan zet. Die moeten eerst hun plannen presenteren hoe en wanneer ze verwachten in iedere wijk van het (fossiele) gas los te gaan. Dan kunnen mensen daarop ook anticiperen. Wat verder een nadeel van cv-ketels is, is dat ze vaak snel vervangen moeten worden. Mensen zitten in de kou en nemen helemaal niet de tijd om over een oplossing na te denken. De hybride ketel is volgens mij al helemaal geen oplossing, want dan koop je nog steeds een nieuwe ketel en ga je een luchtwarmtepomp toepassen, terwijl geothermie mogelijk veel geschikter is. En, wat doe je als er geen plek is voor een hybride warmtepomp of zonnecollectoren? Met andere woorden: het bespreekbaar maken juich ik toe, maar dan ben je er nog niet.’
Meer dan alleen warmtepompen
Bas Hasselaar, adviseur Bouwfysica en Duurzaamheid bij DGMR, kijkt ook nog wat verder dan alleen maar warmtepompen. ‘Alle reacties hebben betrekking op het onvermogen van warmtepompen om slecht geïsoleerde huizen te verwarmen. Terecht natuurlijk, maar het manifest rept ook over zonneboilers of andere duurzame alternatieven (nieuw glas, isoleren?). Het voorstel daarom afbranden omdat gedachteloos warmtepompen plaatsen niet de oplossing is, lijkt me wat kort door de bocht. Eerst de uitwerking van het voorstel maar eens afwachten. Ik vind het een positieve ontwikkeling.’
Waarop Chris Zijdeveld reageert: ‘Het gaat om het beeld dat in de samenleving blijft hangen en daarvan hebben we nu genoeg ongelukken gezien. Het misverstand dat een lage EPC tot een woning leidt met een laag energiegebruik; het misverstand dat een woning met zonnepanelen een fantastische oplossing is; het misverstand dat een mooi Breeam-getal leidt tot een milieuvriendelijk gebouw; en dan nu dat het vervangen van een gasketel door een warmtepomp leidt tot een duurzame woning. Ik werkte gisteren met de radio naast me en die laatste boodschap is keihard het beeld dat er in de samenleving achterblijft als er geen tegengas wordt gegeven.’
Bas Hasselaar kan zich hier wel enigszins in vinden. ‘Natuurlijk gaat het pas om een eerste aanzet, maar zo wordt in woningen waar anders helemaal niets zou gebeuren in ieder geval een eerste stap gezet. Verwarming naar lage temperatuur vereist gebouwaanpassingen. Maar als deze niet genomen worden, laat dan in ieder geval het warme tapwater duurzaam opgewekt worden.’
‘Misschien moeten we de cv-ketel 1.000 euro duurder maken’
Guido Bartelink, managing partner bij Holland Climate Ventures ziet dat apathie zo langzamerhand plaats begint te maken voor actiegerichtheid. ‘Heel goed. Van Gas los is een thema dat bij ons zeer leeft. Ons ontwikkelcentrum ligt midden in het aardbevingsgebied! Toch moet deze benadering snel en vakkundig genuanceerd worden. Een one-size-fits-all benadering zal snel tot grote problemen en desillusie leiden. Misschien moeten we de cv-ketel gewoon 1.000 euro duurder maken en het geld gebruiken voor subsidie in energetisch betere oplossingen en waar nodig verdere ontwikkeling van alternatieven? Denk dat we snel veel warmtepompen gaan zien, maar ook een hele rij andere oplossingen. De gekozen benadering is een typische installateursbenadering is. We vervangen de ene doos door de andere en het probleem is opgelost. De warmtepomp is niet nieuw maar al 15 jaar een bewezen techniek. Het doet wel heel opportunistisch aan nu te pleiten voor een wettelijke maatregel. Het feit dat we het over verplichten hebben geeft aan dat we een gemankeerde verhouding hebben tot onze klanten. Er is een enorm oor bij mensen om te leren over verduurzaming en een enorme bereidheid maatregelen te nemen. Laten we nu met deze actie geen ING-tje maken en zelf de kar trekken om meer en betere oplossingen aan te bieden.’
Tot slot, op het twitteraccount #INGnlEconomie is ondertussen het volgende plaatje zien:
Van hybride verwarmingssystemen tot groen gas
Feenstra reageerde gisteren direct op het manifest van een brede coalitie om alleen nog cv-ketels in combinatie met een duurzame techniek te installeren. Het installatiebedrijf gaat zich inzetten om geen gasgestookte cv-ketels meer als enige warmtevoorziening in de woning te installeren. Goois Verwarmings- en Installatiebedrijf Robert van der Poel reageerde terughoudender: ‘Zorg eerst dat de techniek dusdanig is dat deze ook voor de gemiddelde Nederlander betaalbaar is’. Ketelfabrikant ATAG liet ons desgevraagd weten maximaal in te gaan zetten op hybride verwarmingssystemen.
“Wij maken ons sterk om zo spoedig mogelijk alleen nog cv-ketels in combinatie met een duurzame aanvulling, zoals een hybride warmtepomp, zonneboiler of andere aardgasbesparende producten, te installeren’, liet Ernie van Dalen, directeur bij Feenstra, gistermorgen weten. “Uiteraard vervangen wij waar mogelijk ook zoveel mogelijk cv-ketels door een duurzaam alternatief. De mogelijke opkomst van groen gas blijft Feenstra echter ook zien als een goed alternatief voor de vervanging van aardgas als brandstof voor de gasgestookte cv-ketel. Cv-installaties die, nu of in de toekomst, op groen gas worden gestookt, blijven wij installeren, ook wanneer dit de enige verwarmingsbron van de woning is. Daarnaast blijven wij uiteraard onze klanten wijzen op andere energiebesparende mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld isolatie, waterzijdig inregelen en zonnepanelen.”
Voortouw in de energietransitie
Feenstra wil het voortouw in de energietransitie nemen. Het moet sneller, slimmer en betaalbaarder, aldus één van ’s lands grootse installatiebedrijven. “Wij zijn als eerste bekend met nieuwe initiatieven en mogelijkheden. Het gaat voor ons niet alleen om het verkopen van installaties. Zo kunnen wij woningcorporaties nog actiever adviseren bij het realiseren van CO2-reducerende maatregelen en onderzoeken wij de mogelijkheden voor een passende huurpropositie voor bijvoorbeeld hybride warmtepompen. Het investeren in de opleiding van onze vakmensen op het gebied van duurzame technieken heeft onze volle aandacht. Onze opleidingscentra zijn inmiddels uitgerust met de laatste technieken op het gebied van duurzaamheid”, legt Van Dalen uit.
Verder kijken dan neus lang is
Goois Verwarmings- en Installatiebedrijf Robert van der Poel reageerde op onze Facebook-pagina wat terughoudender. ‘Huiseigenaren zullen niet alleen in de warmtepompen moeten gaan investeren maar ook in isolatie, en hun vloerverwarming – als ze die hebben – moeten aanpassen etc. Het lijkt wel of de opstellers van dit manifest niet verder kijken dan hun neus lang is. De financiën van de meeste mensen zijn niet dusdanig dat ze zich zulke drastische investeringen kunnen veroorloven. De meesten hebben al problemen met de betaling van het jaarlijks onderhoud. Super leuk al die ideeën en milieu-verbeterende dingen in Nederland terwijl de rest van de wereld er een zooitje van maakt. Laten we eens bij het begin beginnen en niet van die onnozele termijnen stellen van drie jaar. Begin met nieuwbouw en zorg dat de techniek dusdanig is dat die ook voor de gemiddelde Nederlander betaalbaar is. Ik ben helemaal voor duurzaam, maar dan wel met goed doorontwikkelde en beproefde technieken en niet met haasje-repje-acties!’
Maximaal inzetten op hybride verwarmingssystemen
In een reactie op het manifest dat gisteren is aangeboden laat ketelfabrikant ATAG weten maximaal te zullen inzetten op het realiseren van duurzame, comfortabele hybride verwarmingssystemen. Hybride warmtepompen gaan volgens deze fabrikant een belangrijke rol spelen in de energietransitie. ‘Nederland volledig ‘omzetten’ naar All-Electric is – lettend op de huidige omstandigheden – nu nog niet mogelijk. Dit levert problemen op in de energievoorziening, aangezien het bestaande elektriciteitsnetwerk op dit moment nog niet beschikt over de juiste capaciteit.’ ATAG wil geen vooringenomen keuze maken voor een energiedrager en techniek. Het belangrijkste van de ‘van gas los discussie’ is volgens de fabrikant dat een keuze wordt gemaakt op basis van een maximale reductie van de CO2-uitstoot tegen minimale kosten. Van bron tot gebruiker. En hierbij wordt geen enkele samenwerking tussen energievormen uitgesloten. Alleen op deze manier is het volgens de fabrikant mogelijk om ‘vol gas naar CO2 neutraal’ te gaan.
Overigens benadrukt ATAG dat de cv-ketel blijft bestaan, alleen gaat deze samenwerken met een hybride warmtepomp. ‘Cv-ketels zijn zeker niet taboe.’
Elektriciteitsopwekking vergroenen
Remeha antwoordt desgevraagd het manifest een goed initiatief te vinden en zal hierin participeren. Hierbij hanteert de verwarmingsfabrikant als uitgangspunt: zo snel en zoveel mogelijk CO2-reductie tegen de best mogelijke maatschappelijke investeringen, gericht op uitbanning van fossiele grondstoffen. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is voor Remeha dat de elektriciteitsopwekking wordt vergroend. ‘Warmtepompen zijn (op dit moment) niet schoner dan cv-ketels, dus ook daar zal aan de opwekkingskant het nodige moeten gebeuren. Opwekking van elektriciteit door steenkoolcentrales is de meest vervuilende CO2-vorm van energieopwekking. Remeha is dan ook voorstander van het bijplaatsen van wind- en zonne-energie om de elektriciteitsopwekking te vergroenen.’
De cv technologie zal zich aanpassen aan de beschikbare duurzame energievormen die er zijn. Remeha vindt dat er geen ’technology lock’ in mag zijn. Alle mogelijkheden moeten uitgenut worden om Nederland slim, snel en betaalbaar te verduurzamen. ‘Als producent van energie-apparaten hebben wij dan ook vele oplossingen in huis: groene cv-ketel met hoger rendement of werkzaam op groen gas of een combinatie met ander calorisch gas of in de toekomst waterstof. Hybride oplossingen (een combinatie van cv- en warmtepomp technologie), warmtepompen en combinaties met PV/zonlichttechnologie of WKK. Elke situatie is anders.’